Czy dzisiejsze pokolenie uczniów wie, czego chce? Czy to, że wybierają i mogą wybierać, jest w pełni świadome? Czy to co wybierają, jest podporządkowane osobistym wartościm, celom i potrzebom? Czy uczniowie w świecie wielokrotnego wyboru, nauczyli się decydować o sobie? I jeszcze jedno, czy dokładnie wiedzą, na czym im zależy? Jak można wspierać ich w indywidualnych wyborach i w przejmowaniu odpowiedzialności za własne uczenie się i przyszłe życie?

Im dalej wkraczamy w XXI wiek, tym jaśniej widzimy, że szkoła musi się zmienić. Wiąże się to nie tylko z ogólnym przekonaniem, że edukacja nie nadąża za rozwojem komunikacji społecznej, nowych technologii i zmianami na lokalnym i globalnym rynku pracy, ale także z narastającym poczuciem, że Europa i cały świat przeżywają kryzys.

Tytuł dzisiejszego wpisu nie jest bynajmniej pomyłką, choć znana sentencja głosi, że to historia jest nauczycielką życia („Historia magistra vitae est”). Takie też panuje powszechne przekonanie – że doświadczenia minionych pokoleń mogą służyć za wskazówkę co do możliwych następstw pewnych zjawisk, ludzkich działań czy wydarzeń, mających już swój precedens w przeszłości. Mogą służyć, co nie znaczy, że służą. Powtórki historycznych błędów i wypaczeń zdarzają się często, zazwyczaj w połączeniu z głęboką wiarą nowego pokolenia, że tym razem wszystko wyjdzie lepiej. Niestety, w praktyce na ogół okazuje się, że powielane błędy ponownie prowadzą do marnych skutków. Wygląda więc na to, że historia, jeśli nawet jest nauczycielką mądrą, to nieskuteczną. A może to tylko kwestia ludzkiej natury, że jesteśmy mało pojętnymi uczniami?!

Ludzie myślą i wnioskują bardzo różnie. I tak pewnie już pozostanie. Czy jest sens poprawiać, zmieniać ich myślenie i wnioskowanie? Oczywiście, że jest! Wnioskowanie jest podstawową odmianą naszego rozumowania. To konkretny przejaw i efekt pracy ludzkiego mózgu, który przecież można doskonalić. Jak więc lepiej, tj. rzetelniej, sprawniej i skuteczniej uczyć w szkole racjonalnego myślenia i logicznego wnioskowania?

Powierzanie uczniom odpowiedzialności za własne uczenie się jest jedną z cech innowacyjnych modeli dydaktycznych. Dziś przez pryzmat tej umiejętności ocenia się skuteczność edukacji. To ważne kryterium w doborze metod i technik pracy. Czy w trosce o rozwój naszych uczniów przekazujemy im odpowiedzialność nie tylko za uczenie się, ale za ich własne życie? Czy w dzisiejszej szkole jest przestrzeń dydaktyczno-wychowawcza na rozwijanie takiej postawy?

Po 10 latach owocnej pracy w mojej ukochanej szkole postanowiłem zrobić sobie małą przerwę: wziąć roczny urlop bezpłatny (nie mylić ze zdrowotnym...) i ruszyć w świat, edukacyjny inny świat. Po co? Czułem potrzebę zmiany, doświadczenia czegoś nowego, naładowania baterii na kolejne lata pracy. Padło na Chiny. Otrzymałem ciekawą ofertę z uniwersytetu w prowincji Jilin, na północy kraju…