LdL, czyli uczenie się poprzez nauczanie

Narzędzia
Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Z cyklu "45 minut": Uczenie się poprzez nauczanie (Lernen durch Lehren/ Learning by teaching) jest metodą zorientowaną na działanie – uczący się przyswaja sobie sprawności, umiejętności, wiedzę i kompetencje poprzez wspólne/wzajemne nauczanie/uczenie się. Homines, dum docent, discunt (ludzie uczą się podczas nauczania) - pisał Seneca w Epistulae morales ad Lucilium 7.Cykl felietonów "45 minut" Aleksandra Lubiny

Metodę Uczenie się poprzez nauczanie poznałem, przygotowując się do egzaminu specjalizacyjnego w roku 1995, a podczas seminarium w CODN/ORE, prowadzonego w 2010 przez dr Marzenę Żylińską z Torunia miałem możliwość zapoznania się z jej współczesnym zastosowaniem.

W roku 1795 Szkot Andrew Bell opisał wzajemne nauczanie, zaobserwowane na misji w Madrasie. Pomysł podjął Joseph Lancaster – twórca tzw. Szkoły Lancastera, które od 1815 znalazły naśladowców we Francji w „ècoles mutuelles“. Działo się tak z powodu rosnącej liczby uczniów i tym samym z braku nauczycieli. Założeniem nie było uczenie się poprzez nauczanie – tutorzy pojawili się tu z powodów ekonomiczno-politycznych. Na podobnych zasadach funkcjonowała szkoła dla dzieci bezrobotnych z początkiem lat 30. XX wieku w Mikołowie.

Systemowe uczenie się poprzez nauczanie z celami pedagogicznymi wiąże się z Georgiem Kerschensteinerem, który podkreślał dydaktyczną zasadę samodzielności, spontaniczności i manualności. W latach 80. XX wieku Jean-Pol Martin w swej pracy doktorskiej i innych pracach kładzie nacisk na interakcje w zespole klasowym. Tworzy on sieć szkół pracujących według zasad psychologii humanistycznej i kognitywnej.

Jego dzieło kontynuuje Joachim Grzega, koncentrujący się na przekazywaniu wiedzy podstawowej, budowaniu platform projektowych i opanowaniu kompetencji kluczowych. W Japonii metodę popularyzuje Guido Oebel, w Rosji – Alina Rachimowa, a w Kolumbii – organizacja pozarządowa FUNDAEC, w Polsce – Marzena Żylińska z Torunia.

Moim nauczycielem jest Petra Hoelscher z Monachium.

W praktyce postąpiłem tak: zapoznałem się z literaturą przedmiotu autorstwa Jeana-Pola Martina i myślami jego epigona Joachima Grzegi. Następnie zapoznałem się z dokumentacją pedagoga i wychowawcy klasy na temat zespołu klasowego – rodzice i uczniowie odpowiedzieli na pytania ankietowe dotyczące ich oczekiwań wobec nauczania języka niemieckiego.

Uczniowie i uczennice klasy 1. i 3. gimnazjum w pierwszych miesiącach nauki wdrożeni zostali do pracy w grupach poprzez zastosowanie tzw. grupy rosnącej, grupy homogenicznej, grupy heterogenicznej oraz tutoring i mentoring.

Uczennice i uczniowie klasy 1. i 3. gimnazjum samodzielnie utworzyli po 4 grupy czteroosobowe w (każdej grupie są chłopcy i dziewczęta kontynuujący i rozpoczynający naukę języka, wykazujący różny poziom wiedzy ogólnej i zainteresowań (znajomość języka angielskiego, uprawianie sportu, gra na instrumentach muzycznych i zdolności oraz doświadczenie plastyczne).

Uczniowie i uczennice otrzymali indywidualne i grupowe karty pracy (portfolio), na których opisowo oceniają swoje dokonania językowe oraz ogólnokształcące, zadania domowe i projektowe oraz sprawdziany.

Co najmniej raz w miesiącu przeprowadzamy krótką informacje zwrotną, a co kilka miesięcy ewaluację. Odbyły się też dwa spotkania z rodzicami w celu dokonania oceny efektów zastosowania przedstawionej metody.

Uczniowie, pracując w grupie, zmieniają się rolami ekspertów, zależnie od oczekujących ich zadań:

  1. sporządzanie notatki lekcyjnej,
  2. indukowanie zasad gramatycznych,
  3. kognitywizacja pojęć i praca semantyczna,
  4. przygotowanie zadań domowych:
    • korzystanie z materiałów przygotowanych samodzielnie oraz przez nauczyciela,
    • korzystanie ze źródeł internetowych (Wikipedia, strony TV, strony www instytutów kultury i partii politycznych państw niemieckojęzycznych, strony www dzienników i periodyków, strony www UE),
    • korzystanie z językowych materiałów interaktywnych,
    • komunikacja poprzez pocztę elektroniczną i komunikatory internetowe,
  5. dokumentacja pracy lekcyjnej przy użyciu mobilnych nośników informacji,
  6. przygotowywanie prezentacji zewnętrznych (w klasie), na stronę internetową, a także wystąpień zewnętrznych (np. oprowadzanie po zwiedzanych miejscach {muzea, zakłady przemysłowe, skanseny, instytucje kultury i sztuki} i miejscowościach.

Uczniowie wspierają się wzajemnie.

Uczenie się poprzez nauczanie umożliwia skuteczne, skoncentrowane na uczniu (learner oriented instruction) i realizowanie podstawy programowej.

Uczniowska miniewaluacja zastosowania metody:

Zalety

  • Możliwość wspólnego odrabiania zadań i nauki na sprawdziany. (3x)
  • Możemy sobie pomagać. (2x)
  • „Co dwie głowy to nie jedna ☺”
  • Możliwość pomocy przy trudnych zadaniach.
  • Rozmowy podczas lekcji na aktualne tematy.
  • Rozmowy o języku niemieckim.
  • Możliwość współpracy z kolegami.
  • Jest łatwiej. (2x)
  • Możliwość zrobienia „burzy mózgów” i połączenia wiadomości poszczególnych osób.
  • Pracujemy wszyscy razem i łączymy swoje siły.
  • W mniejszych grupach jest mniej kłótni. Gwarantują większą uwagę.
  • W małych grupach można się lepiej dogadać.
  • Działamy szybciej. (2x)
  • Łatwiej się czegoś nauczyć, dowiadywać się wielu rzeczy. (2x)
  • Łatwiej jest pracować.
  • Pracę można rozłożyć dla kilku osób.
  • Jest wesoło ☺.

Wady

  • Kłótnie na temat zajmowanych pozycji w grupie. (2x)
  • Trudności w komunikacji. (2x)
  • Nie zawsze trafiamy do grupy, do której chcielibyśmy należeć. (2x)
  • (INDYWIDUALNE) Mogłaby być z nami XY ☺.
  • Czasem zbyt dużo zamieszania.
  • Niekiedy straszne, przesadne i niepotrzebne wygłupy, przez co tracimy czas.
  • Niejednakowe zaangażowanie w grupie.

Ewaluacja opracowana i zredagowana samodzielnie przez uczennice i uczniów.

Aleksander Lubina – nauczyciel języka niemieckiego w Gimnazjum nr 3 im. Noblistów Polskich w Gliwicach, 20 lat doradca i konsultant, 10 lat w komisjach ds. awansu zawodowego nauczycieli, pracował 9 lat w szkołach podstawowych, 10 lat w gimnazjach, 13 lat w liceach, 6 lat na uniwersytecie. Autor skryptów, poradników, śpiewnika – publicysta, pisarz, poeta. Przykłady z praktyki autora na stronie Gimnazjum nr 3 im. Noblistów Polskich w Gliwicach.