Dlaczego w fińskiej szkole uznano, że nauczanie przedmiotowe należy uzupełnić nauczaniem tematycznym? Publikujemy fragmenty wywiadu z panią Kirsti Kauppi, Ambasadorem Finlandii w Stanach Zjednoczonych, który stanowi ciekawe odniesienie do celów związanych z edukacją, wyznaczonych sobie przez ONZ we wrześniu 2015 (UN 2030), w kontekście szerszych celów społecznych takich jak pokój, dobrobyt i świadomość środowiska naturalnego.
W Finlandii edukacja odgrywa znaczącą rolę w polityce państwa. Zrównoważony rozwój jest od dawna zakorzeniony w fińskim systemie edukacji i wiąże się z udziałem i budowaniem zrównoważonej przyszłości. Kirsti Kauppi mówi: „Celem naszego systemu edukacji jest wyposażenie naszych dzieci w konieczną wiedzę i umiejętności, aby brały udział w kształtowaniu własnej przyszłości. Jednak ta wiedza i umiejętności nie są dziś takie same jak kiedyś w naszym pokoleniu.”
Ambasador zapytana o ogólne przesłanie nauczania tematycznego („phenomenon-based”, „topic based”) opowiedziała o tym, jak w Finlandii rozmawia się o myśleniu krytycznym, wyszukiwaniu, wytwarzaniu i zastosowaniu informacji, o uczeniu się o tym jak się uczyć, o kompetencjach informatycznych, o umiejętnościach społecznych i ogólnym zrozumieniu tego jakiej wiedzy nauczać. W podstawie programowej jest to ujęte w 7 działów: 1) myślenie o tym, jak się uczyć oraz uczenie się tej umiejętności, 2) zrozumienie kulturowe oraz umiejętności komunikacji i wyrażania siebie, 3) umiejętności potrzebne w życiu codziennym, aby móc zadbać o siebie, 4) szeroko rozumiana alfabetyzacja - wielorakie umiejętności czytania i pisania dotyczące także sfery cyfrowej („multiple literacies”), 5) kompetencje informatyczne, 6) przedsiębiorczość i uczenie się przez całe życie, 7) uczestnictwo, współtworzenie i budowanie zrównoważonej przyszłości.
W związku z takim podejściem pedagogika XXI wieku w Finlandii zajmuje się umiejętnościami "know-how": motywuje się uczniów, aby ich praca była celowa, rozwijała umiejętność zdobywania, stosowania i oceniania informacji, aby byli elastycznie społecznie i umieli konstruktywnie współpracować oraz byli świadomi odpowiedzialności za innych.
Pomimo tego, że fińska podstawa programowa opiera się na przedmiotach, to ma miejsce adaptacja wymienionych wcześniej umiejętności: uczy się tego samego tematu w tym samym czasie na różnych przedmiotach; tematy mogą być też tak rozłożone, że następują po sobie i są łączone; wycieczki i wydarzenia w szkole są również tematyczne; praktykuje się również łączenie różnych jednostek lekcyjnych do jednego tematu. To z pewnością powoduje, że w systemie fińskim stawia się na szerszą perspektywę i rozumienie tematów i problemów w dużo większym kontekście.
Zdaniem pani Ambasador jedno pozostaje niezmienne (bez względu na tempo życia): dzieci są przyszłością – będą żyli w społeczeństwie, będą pracować, wychowywać własne dzieci i podejmować własne decyzje. Edukacja zatem powinna trzymać się wartości, które są cenione i nie muszą się zmieniać. Kiedy jednak jest taka potrzeba, edukacja powinna nie tylko zmieniać się, ale też przyczyniać się do tworzenia zmian.
Dzisiejsze siedmiolatki będą prawdopodobnie siłą roboczą aż do 2070 roku, więc można wyobrazić sobie jakie zmiany nastąpią w narzędziach ich pracy oraz w samych zawodach. Stąd nie powinniśmy dziwić się, że ważna jest ciągła aktualizacja tego, jak przygotowujemy nauczycieli do zawodu, w jakim środowisku nauczamy, jak wygląda przywództwo szkolne, materiały, narzędzia pracy itd. Dzisiaj uczeń to już nie odbiorca wiedzy, ale myśliciel i innowator. Z kolei nauczyciel staje się coraz bardziej coachem lub zarządzającym procesem uczenia się. Z drugiej strony dzieci są dziećmi i mają potrzebę zabawy czy poczucia bezpieczeństwa. To wszystko wzięte pod uwagę powinno tworzyć zrównoważoną edukację.
W Finlandii edukacja i system szkolnictwa ciągle się rozwija – wydaje się, że w Polsce jest tworzony ciągle od nowa.
Notka o autorce: Beata Zwierzyńska - nauczycielka języka angielskiego, prowadzi szkolenia dla nauczycieli i dyrektorów szkół, trenerka Centrum Edukacji Obywatelskiej. Obecnie doktorantka Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu. Publikuje na www.osswiata.pl - serwisie blogowym pod patronatem Edunews.pl.
Źródło: The Global Search for Education: An Interview with Ambassador Kirsti Kauppi, 2016 (Ogólnoświatowe poszukiwania edukacji: wywiad z panią Ambasador Kirsti Kauppi) – omówienie Beata Zwierzyńska.