Bycie sobą w grupie rówieśniczej, umiejętność wypowiadania swojego zdania i bronienia go, a jednocześnie współpraca czy współdziałanie w zespole i otwartość to cechy, które warto pielęgnować u młodych ludzi. Dzięki temu nabędą oni umiejętności przydatnych w dorosłym życiu, a i w szkole poradzą sobie lepiej zarówno z nauką, jak i w relacjach z rówieśnikami.
„Gimnazjum to trudny wiek, wiedza to zwłaszcza nauczyciele uczący młodzież w wieku gimnazjalnym” – pisze we wstępie do poradnika „Ja i grupa. Trening dla uczniów“ psycholog Justyna Święcicka. Autorka od kilkunastu lat prowadzi warsztaty dla uczniów i rodziców oraz szkolenia dla nauczycieli. We wstępie Święcicka zwraca uwagę, ze młodzież w tym wieku bardzo często nie potrafi sobie radzić w relacjach rówieśniczych. Jacy są gimnazjaliści widziani oczyma doświadczonego psychologa?
„Są bardzo drażliwi, nastawieni na siebie, bardzo jeszcze niedojrzali, choć wyglądają dorośle. Wydaja sie oryginalni i twórczy, ale bardzo często ich wyobraźnia pełna jest postaci z gier komputerowych i telewizji. Maja dużo informacji o informatyce, ale kompletnie nie wiedza, jak zaprzyjaźnić sie z rówieśnikami”. I wreszcie: „boja sie dorosłych, maja przekonanie, ze relacja z nimi nie jest juz tak ważna jak kiedyś”.
Co może zatem zrobić nauczyciel, aby pomóc młodym ludziom w tym dość ciężkim momencie ich życia i rozwoju? To trudne, ale wykonalne zadanie. Poradnik zawiera sporo propozycji gier i zabaw adresowanych do młodzieży w wieku gimnazjalnym. Dzięki wykorzystaniu tych pomysłów możliwe będzie wytworzenie w grupie przyjaznego, otwartego klimatu, sprzyjającego twórczej pracy i społecznym postawom.
Książka podzielona jest na trzy rozdziały: „Integracja“, „Umiejętności społeczne“ i „Twórcze myślenie“.
Pierwszy zawiera gry pozwalające młodym ludziom zawrzeć znajomość i stworzyć więzi, zaistnieć, być zauważonym i zarazem zauważyć innych, zwłaszcza osoby dotąd „niedostrzegalne” w grupie. Ćwiczenia te, stanowiące swoista „rozgrzewkę” przed przejściem do innych zadań, rozwijają empatie, otwierają na drugiego człowieka, pozwalają dostrzec go naprawdę. Zawartość drugiego rozdziału ma za zadanie ćwiczyć u młodych ludzi ważne umiejętności podejmowania decyzji, zachowywania postawy asertywnej, ale tez wspierać umiejętność komunikacji, słuchania, rozmawiania i kontrolowania złości. W trzecim rozdziale znalazły sie ćwiczenia i zabawy zachęcające do kreatywności, sięgania po nowe rozwiązania – zabawy w skojarzenia, ćwiczenia pamięciowe, rozwijające wyobraźnię, spostrzegawczość i zachęcające do oryginalnego, własnego spojrzenia na otaczający świat.
Ćwiczenia to jednak nie wszystko. Autorka zachęca nauczycieli przede wszystkim do rozmawiania – o smutkach, radościach, wydarzeniach, trudnych sytuacjach, bowiem to najbardziej pomaga w wytworzeniu atmosfery zrozumienia i współpracy. Jak zauważa Justyna Święcicka, tematy, które są ważne dla młodych ludzi, są tu tak samo istotne jak plany ćwiczeń, zaś sam fakt, iż uczniowie chcą rozmawiać i dzielić sie swoimi przemyśleniami, juz może być uznany za sukces nauczyciela.
Autorka podejmuje tu dość ważny, a często pomijany temat, szczególnie w sytuacji, gdy powszechne jest narzekanie, jak bardzo złym pomysłem okazały sie gimnazja i jak trudno przychodzi nauczycielom praca z młodymi ludźmi w tym najtrudniejszym wieku. Tymczasem tu mamy spojrzenie od innej strony – jak sprawić, żeby gimnazjalista poczuł sie kimś wartościowym, jak przekonać go, ze jego zdanie i sposób myślenia są dla otoczenia ważne, cenne, interesujące, jak rozwijać u tych młodych ludzi kreatywność, zapewnić im poczucie zrozumienia i wspólnoty w grupie rówieśniczej, zachęcić do wspólnej pracy.
Książka z pewnością będzie cennym wsparciem dla nauczycieli, zwłaszcza dla wychowawców. Może sie przydać podczas zajęć, których tematem Beda relacje międzyludzkie czy społeczne, postawy wobec innych i siebie, a także poczucie własnej wartości. Zawarte tu propozycje ćwiczeń i zabaw można traktować jako inspiracje, czerpać z nich to, co akurat wyda się przydatne, zestawiać je w dowolny sposób w zależności od liczebności i specyfiki grupy oraz jej aktualnych potrzeb.
Justyna Święcicka
„Ja i grupa. Trening dla uczniów”
Centrum Doradztwa i Informacji Difin
Warszawa 2007
(Gazeta Szkolna, 27.11.2007)