Na naszych oczach zmienia się sposób, w jaki organizujemy pracę, ale także w jaki się uczymy. Chociaż o rosnącym znaczeniu zdalnego nauczania mówiły już raporty eksperckie dwie dekady temu, dopiero teraz zmiana wydaje się przyspieszać. W sumie to dość niesamowite, że zawdzięczamy ją… globalnej pandemii. Z raportu Online Learning’s Breakthrough Moment opublikowanego w maju przez Morgan Stanley Research, wynika, że edukacja online na całym świecie gwałtownie przyspieszyła. Pierwsze dane z chińskiego systemu edukacji pokazują, że przed COVID-19 tylko 13% różnych zajęć i kursów dla uczniów szkół ogólnokształcących (K-12) prowadzonych było w formule online, a już wiosną 2020 - aż 71%. To wielka szansa dla twórców narzędzi współpracy online. Eksperci Morgan Stanley uważają, że zwycięzcami na rynku edukacji będą ci, którzy zaoferują najbardziej kompleksowe usługi online zgromadzone w jednej platformie.
O przyszłości edukacji online z wykorzystaniem platform współpracy rozmawiamy z dr. hab. Mariuszem Piwińskim, profesorem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Edunews.pl: Nawiązując do wspomnianego raportu Morgan Stanley, jakie minimum powinniśmy zapewnić dla edukacji online, aby proces uczenia (się) przebiegał sprawnie i umożliwiał różnego rodzaju interakcje jego uczestników?
Mariusz Piwiński: Należy zaznaczyć, iż cytowany raport dotyczy zajęć nadobowiązkowych „K-12 after-school courses”, a badanie zostało przeprowadzone w sytuacji, w której w Chinach praktycznie zupełnie zamknięto szkoły, równocześnie bardzo szybko uruchamiając w większości prowincji nauczanie w formule on-line. Zatem niniejszego wyniku nie należy interpretować globalnie. Raczej wskazuje on na szybkie dostosowanie się firm realizujących różne kursy do zupełnie nowej sytuacji, w której klasyczne formy nauczania stały się zupełnie niedostępne. Sytuacja ta była możliwa w Chinach dzięki wieloletniemu rozwijaniu różnych narzędzi wspomagających e-learning, które przed okresem pandemii, były najczęściej traktowane jako elementy uzupełniające klasyczne formy kształcenia.
Określając minimalne wymogi dla platform wykorzystywanych do współpracy online, podstawowym aspektem wydaje się być zapewnienie odpowiedniej jakości przekazywanego dźwięku oraz obrazu, a także intuicyjność i łatwość obsługi wykorzystywanego oprogramowania. Zastosowana technologia nie powinna powodować dyskomfortu w komunikacji pomiędzy rozmówcami. Ciągłe problemy z dźwiękiem oraz zanikający obraz na pewno nie sprzyjają skupieniu się oraz przyswajaniu nowych treści przez słuchaczy. Zatem interaktywne nauczanie na odległość nie jest możliwe bez wykorzystania szerokopasmowych sieci teleinformatycznych, które na szczęście są coraz bardziej dostępne dla użytkowników końcowych.
Należy jednak wskazać tutaj dodatkowy aspekt możliwego wykluczenia z takiej formy kształcenia osób, które nie będą w stanie sprostać niniejszym wymaganiom. Może to być spowodowane na przykład miejscem zamieszkania, w którym nie istnieją (jeszcze) dostawcy zapewniający szerokopasmowe łącza. Nie można mówić o efektywnym interaktywnym e-learningu przy łączu działającym na poziomie kilku Mb/s, dlatego tak ważnym jest rozwijanie szybkich sieci teleinformatycznych, które są podstawą tego typu działalności edukacyjnej.
Edunews.pl: Na rynku mamy obecnych już wiele takich platform współpracy online. Jedną z nich jest Cisco Webex? Czym się wyróżnia i co szczególnego może zaoferować edukacji?
MP: Platforma Cisco Webex stanowi zbiór narzędzi, które można wykorzystywać w procesie kształcenia na odległość. Umożliwiają one prowadzenie wykładów, seminariów, laboratoriów oraz ćwiczeń czy testów. Bardzo istotne są również narzędzia umożliwiające wspólną pracę w większych lub mniejszych grupach kontrolowanych przez prowadzącego. Łatwo też możemy sprawdzić listę obecności. Dostępne są także pokoje do indywidualnych konsultacji online. Ponadto indywidualna konfiguracja spotkań pozwala na automatyczne wysyłanie zaproszeń do uczestników zajęć, z możliwością zapisywania terminów w ich prywatnych kalendarzach. System automatycznie przypomni uczestnikom o nadchodzącym spotkaniu, a w przypadku modyfikacji terminu, roześle także powiadomienie do wszystkich uczestników. Te funkcje powstały z myślą o jak najsprawniejszej realizacji procesu nauki online z udziałem dowolnej liczby uczestników.
Wszystkie realizowane wykłady czy ćwiczenia mogą być nagrywane, a następnie udostępnione uczestnikom, co umożliwia ponowne samodzielne analizowanie przedstawionych treści. Zwiększa to zarówno dostępność do edukacji, jak i wyrównuje szanse – w przypadku edukacji zdalnej możemy dość elastycznie wybierać, w którym momencie będziemy się uczyć.
Edunews.pl: W ostatnich miesiącach pojawiały się sytuacje, że do spotkań online dołączały nieproszone osoby i zakłócały ich przebieg. Czy korzystanie z takich narzędzi zapewnia niezbędny poziom bezpieczeństwa wykładowcom i studentom?
MP: Narzędzia współpracy online będą coraz lepiej zabezpieczone. Widzimy, jak szybko producenci starają się poprawiać zabezpieczenia. Przykładowo, platforma Cisco Webex posiada wiele mechanizmów kontroli dostępu, które mogą być wykorzystywane podczas prowadzonych zajęć. Możliwość bieżącej zmiany haseł oraz sposobu dostępu do spotkania pozwalają uniknąć niepożądanych „gości”. Jednocześnie szyfrowanie transmisji pomiędzy użytkownikami a systemem Webex zapewnia, iż prezentowane treści nie trafią w posiadanie nieautoryzowanych osób.
Edunews.pl: Jak będą zmieniać się takie narzędzia w przyszłości? Czego jeszcze możemy się spodziewać? Czy zaczynamy właśnie epokę edukacji online?
MP: Wykorzystywane narzędzia do pracy zdalnej staną się coraz bardziej intuicyjne, a ciągle poprawiająca się jakość transmisji głosowych i wideo sprawi, iż z czasem przestaniemy odczuwać różnice pomiędzy kontaktem osobistym a wirtualnym.
To na co bardzo często obecnie narzekają uczestnicy zajęć online (zarówno prowadzący jak i studenci) to brak klasycznej kredy i długopisu. Oczywiście można rysować na ekranie i pisać wzory korzystając z myszki lub touchpad’a, jednakże na pewno nie jest to optymalne rozwiązanie. W związku z powyższym już dziś można zauważyć większe zainteresowanie użytkowników elektronicznymi piórami, tabletami graficznymi oraz wizualizerami. Być może już niedługo nieodzownym elementem komputera nie będzie myszka, a jednak rysik lub długopis wyposażony w mikrokamerę przenoszącą napisany tekst na ekran monitora. Wszystkie wymienione rozwiązania są już dawno dostępne na rynku, jednakże jak dotąd nie cieszyły się one szerokim zainteresowaniem.
Pandemia zmieniła również sposób naszego postrzegania pomocy dydaktycznych. Przykładem mogą być stosowane coraz częściej tablice interaktywne, które obecnie muszą zostać doposażone w system rejestracji dźwięku, a najlepiej również obrazu, aby nadal mogły w pełni być wykorzystane w nauczaniu na odległość. Ich integracja z platformami zdalnego nauczania jest tylko kwestią czasu.
Edunews.pl: Wiele uczelni już korzysta z różnych narzędzi edukacji online - co jeszcze można byłoby zrobić, aby ten proces przebiegał bardziej efektywnie i przynosił korzyści edukacyjne jego użytkownikom?
MP: Myślę, iż na tym etapie dysponujemy wieloma profesjonalnymi rozwiązaniami, które mogą być szeroko wykorzystywane w procesie nauczania. Głównym ograniczeniem jest niechęć i obawa użytkowników, wynikająca często z niewiedzy oraz błędnych przekonań. Na pewno istotnym aspektem jest również zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa dla wszystkich uczestników tak prowadzonego kształcenia, zarówno jeśli chodzi o dane osobowe, jak i treści przekazywane podczas zajęć. Dlatego tak ważna jest wymiana informacji pomiędzy uczelniami oraz nauczycielami w zakresie tzw. dobrych praktyk. Opisywanie rozwiązań, które sprawdziły się w konkretnych przypadkach z pewnością przekona kolejne osoby do stosowania platform współpracy w nauczaniu na odległość.
Edunews.pl: Dziękuję za rozmowę.
MP: Dziękuję.
***
Artykuł powstał we współpracy z partnerem – firmą Cisco, oferującą darmowe narzędzie współpracy online. Więcej o platformie na stronie Cisco Webex dla nauczycieli.
Zobacz także link do próbnej wersji aplikacji.