Konferencji TED (Technology, Entertainment and Design) wielu osobom nie trzeba już przedstawiać. Te 18-minutowe wystąpienia naukowców, przedsiębiorców, ludzi kultury, działaczy społecznych, udostępniane od kilku lat szerokiej publiczności przez internet, zyskały milionową widownię, która poszukuje ciekawych i inspirujących "idei wartych rozpowszechniania".
Oglądając filmy na TED, w poszukiwaniu pomysłu na artykuł, przyszło mi na myśl, że może warto polecać wybrane filmiki uczniom nie tylko ze względu na ich tematykę, ile by przyjrzeć się sposobom prezentowania treści przez prelegentów i ich autoprezentację.
Od starożytności przecież młodzi słuchają wystąpień starszych, by posiąść sztukę retoryki, przekonywania, nakłaniania do swoich argumentów i klarownego wysławiania się. A nie jest tajemnicą, że uczniowie mają zazwyczaj ogromne problemy z wystąpieniami publicznymi.
Jak więc nie tylko biernie oglądać wystąpienia na TED, ale “rozebrać je na czynniki pierwsze” i wykorzystać do ćwiczeń sztuki przemawiania? Oto kilka pomysłów:
1. Zaproponuj uczniom, by wybrali samodzielnie (lub w grupach) jakieś wystąpienie. Możecie skorzystać z podpowiedzi zawartych w artykule Wystąpienia TED doskonałe dla klasy (jęz. ang.) lub z playlist dostępnych na stronie TED, gdzie można znaleźć filmy pogrupowane tematycznie. Bardzo wiele z najpopularniejszych z nich ma polskie napisy, więc uczniowie nie powinni mieć problemów z wyborem.
2. Zwróćcie uwagę na ograniczenie czasowe - 18 minut to dużo czy mało? Zadaj uczniom przygotowanie 30 sekundowego wystąpienia, a następnie 3-minutowego - jakie mają refleksje po takich wystąpieniach? Czy łatwo jest zmieścić się w czasie? Co pomaga im kontrolować czas? W jaki sposób przygotować się do prezentacji, by zmieścić się w narzuconym czasie?
3. Poproś, aby uczniowie przeanalizowali mowę ciała występującego - sposób stania, poruszania się na scenie, kontaktu wzrokowego z widownią, gestykulacji etc. - co “mówi” ciało występującego (otwartość, spokój, luz, skupienie etc.)? Po wystąpieniach niech uczniowie dają sobie nawzajem informacje zwrotne dotyczące tego, w jaki sposób są odbierani przez widzów: czy czują oni kontakt z mówiącym? Co mogliby poprawić w swoich wystąpieniach, aby ich mowa ciała komunikowała pewność siebie i ukierunkowanie na słuchacza?
4. Zadaj polecenie, aby uczniowie zwrócili uwagę, jak zaczyna się wybrane przez nich wystąpienie? Jakie chwyty stosują mówiący, by ciekawie wprowadzić w temat, zwrócić uwagę słuchaczy, przekonać ich do siebie? Ta sama analiza niech dotyczy podsumowania - jak kończą się wystąpienia? Zwróć uczniom uwagę, że każde z wystąpień ma bardzo przemyślaną strukturę, a początek i koniec spina całą mowę swoistą klamrą. Następnie niech uczniowie skupią się na analizie rozwinięcia tematu: z czego “składa” się wystąpienie?, ile i jakich argumentów używa prelegent?, dlaczego jest ono ciekawe, poruszające, inspirujące? jakie emocje wywołuje mówiący - jak to osiąga? co jest celem jego wystąpienia? Im więcej takich i podobnych pytań pojawi się przy analizie przemówienia TED, tym większe szanse, że podobne pytania zadadzą sobie uczniowie, przygotowując własne prezentacje.
6. Niech uczniowie wyłowią z wystąpień sposoby, w jaki mówiący skupiają uwagę widza przez cały czas trwania wystąpienia - zwrócą uwagę na modulację głosu, szybkość i płynność mówienia, zadawanie pytań (słuchaczom lub pytań retorycznych), pauzowanie, żartowanie, podawanie przykładów, używanie prezentacji multimedialnej.
7. Ważną kwestią jest także, do czego przydaje się prezentacja przy mówieniu? Czy rozbawia, obrazuje, wypunktowuje, pokazuje dane, wykresy etc? Warto zwrócić uczniom uwagę, że zazwyczaj nie odciąga ona uwagi od mówiącego, a raczej wzmacnia przekaz, przy użyciu minimum słów, odpowiednim doborze ilustracji.
8. Waro też uczniom zadać pytanie, czy jest coś, co w tych przemówieniach ich drażni, nie podoba się? A za co je najbardziej cenią?
9. Oczywiście podobna analiza nie przyniesie skutków, jeśli nie zainspiruje do działań uczniów - zachęćmy, by każdy uczeń stworzył 3-minutową prezentację, np. o swojej pasji, o tym, co lubi, co go motywuje do działania etc. Zwróć uczniom uwagę, by ustalili cel swego wystąpienia, zrobili szczegółowy plan, przećwiczyli je przed lustrem lub rodziną z zegarkiem w ręku, przygotowali rekwizyty lub prezentację multimedialną, jeśli chcą. Wcześniej w klasie ustalcie kryteria oceny prezentacji i zachęćcie, by uczniowie oceniali się nawzajem, wskazując mocne i słabsze strony.
Ci, których wystąpienia doczekały się kilku milionów odsłon w ramach TED, też kiedyś byli może nieśmiałymi uczniami... Pomóżmy uczniom zrobić pierwszy krok w tej ważnej umiejętności (auto)prezentacji.
Notka o autorce: Małgorzata Kowalczuk jest koordynatorką programów edukacyjnych z wykorzystaniem nowoczesnych technologii informacyjnych w warszawskiej Fundacji Think!, autorką tekstów o nowoczesnej edukacji, ekspertem Szkoły z Klasą 2.0, współautorką interaktywnych pakietów edukacyjnych do nauczania m. in. wiedzy o społeczeństwie i podstaw przedsiębiorczości.