Ostatnie dni roku szkolnego poświęcone są wypatrywaniu wakacji, dla nauki szkolnej często bywają stracone. Oceny są już wystawione, uczniowie nie chcą uczyć się czegoś nowego. Ten czas można wykorzystać na pozyskaniu opinii o pracy nauczyciela z uczniami.
Nauczyciel może zadać sobie sam pytania:
- Co poszło dobrze?
- Co zmienię w następnym roku?
Ale ponieważ uczniowie są nadal w szkole, to jest to okazja, aby ich poprosić o informację zwrotną na temat nauczania. Źródło uczniowskie jest najlepsze ze wszystkich możliwych. Kto, jak nie uczniowie wiedzą, co i dlaczego poszło dobrze w ich uczeniu się. Jak można pozyskać od uczniów informację?
Prosta ankieta
Opracowanie pytań ankietowych to praca dla nauczyciela, to on wie, o co chciałby zapytać.
Aby można było dobrze skorzystać z odpowiedzi uczniów nauczyciel powinien:
- zastanowić się na jakie pytanie chciałby otrzymać odpowiedzi,
- przygotować uczniów do odpowiedzi, wytłumaczyć im, po co nauczycielowi jest to potrzebne,
- obiecać uczniom, że wnioski zostaną im przestawione
Możemy w zależności od relacji z klasą wybrać ankietę anonimową lub imienną.
Grupa fokusowa
Grupy fokusowa to nic innego jak wywiad przeprowadzony w małej grupie, zwykle 6 do 12 osób. Facylitator zadaje pytania i prowadzi dyskusję, dyskusja jest nagrywana lub ktoś postronny ją spisuje. W klasie szkolnej wystarczy poświecić na to jedną lekcję. Tematy do dyskusji powinien przygotować nauczyciel, na podstawie tego, czego chciałby się dowiedzieć. To kto prowadzi dyskusję, czy nauczyciel, czy poproszona osoba z zewnątrz i to, czy nauczyciel jest przy niej obecny zależy od decyzji nauczyciela i od jego oceny relacji z uczniami.
Można przeprowadzać dyskusję w sąsiednich klasach z prowadzoną przez nauczyciela z „obcej” klasy. Ale można też poprosić jednego z uczniów, aby był facylitatorem, a innego aby spisywał dyskusję. Do grupy fokusowej można wylosować uczestników lub można poprosić o zgłoszenie się ochotników. Pozostali uczniowie mogą przesłuchiwać się dyskusji w milczeniu.
Materiały powstałe w grupie fokusowej przekazywane są nauczycielowi i przez niego rozważane.
Ocenianie kształtujące
Jeśli nauczyciel w ciągu roku szkolnego stosował ocenianie kształtujące dla swoich uczniów, to teraz może zapowiedzieć, że chciałby otrzymać informację zwrotną od uczniów na podobnej zasadzie. Czyli poprosić uczniów o napisanie:
- Co w nauczaniu w tym roku było dobre dla nich, pomagało im się uczyć?
- Co w nauczaniu w tym roku nie sprzyjało ich uczeniu się?
- Jakie sugestie mają uczniowie co do poprawy nauczania?
- Inne uwagi dla nauczyciela pokazujące mu dalszy kierunek doskonalenia nauczania?
Ważna jest rozmowa z uczniami przed pozyskaniem od nich odpowiedzi, obojętnie w jakiej formie. Musimy przekonać uczniów, że chcemy ich lepiej nauczać i to jest jedyny powód ich ankietowania, czy przeprowadzania wywiadu. Trzeba uczniów również przekonać, że pod żadnym pozorem ich odpowiedzi nie będą wpływać na stosunek do nich nauczyciela.
Jakie pytania zadawać?
Pytania mogą być konkretne tak, aby można było łatwo skorzystać z odpowiedzi.
Przykładowe pytania:
- Czy ocena koleżeńska, którą stosowaliśmy przy nauce czytania pomogła ci się uczyć?
- Czy liczba sprawdzianów w tym semestrze była właściwa?
- Czy wolisz pracować samodzielnie czy w grupie?
- Co ci przeszkadza w czasie lekcji w skupieniu się?
- Jak powinna wyglądać lekcja, abyś z niej najlepiej skorzystał/a?
Można też zadać uczniom trzy pytania ogólne i otwarte:
- Co szło dobrze w tym roku?
- Co przeszkadzało w uczeniu się?
- Co pomagało uczniom się uczyć i rozwijać?
- Jakiego rodzaju pytania będą zadane można ustalić z uczniami, można ich zapytać na jakie pytania wolą odpowiedzieć.
Przy wyborze opcji „ogólnej” trzeba wziąć pod uwagę konieczność przeanalizować różnych odpowiedzi I wyciągnięcia z nich wniosków na przyszłość. Jest wtedy szansa, że nauczyciel dowie się czegoś o czym nie pomyślał wcześniej.
Za to pytania „konkretne” dadzą nauczycielowi statystyczne podejście do opinii uczniów. Odpowiedzi mogą wszak być zróżnicowane.
Zamiast ankiety można zorganizować konferencję i prosić uczniów o opinie ustne, wtedy jest szansa dopytać, co uczeń ma właściwie na myśli.
Takie wykorzystanie ostatnich dni szkoły, może dać duże korzyści nauczycielowi, który pozyskuje cenne wskazówki na temat swojego nauczania i może je zastosować w następnym roku. Również uczniowie zyskują, gdyż są traktowani podmiotowo. To w sumie buduje partnerstwo pomiędzy nauczycielem i uczniem.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.