„To takie proste”; „Jesteś taki zdolny”; „Powinieneś się więcej starać”; „Powinieneś już to wiedzieć”... Szczególnie unikajmy tych zdań w nauczaniu matematyki, choć w nauczaniu każdego przedmiotu są one szkodliwe.
Bardzo duży wpływ na zainteresowanie uczniów matematyką ma postawa nauczyciela. To co ma pozytywny wpływ, to przekazanie zachwytu nad matematyką i wiara w możliwości ucznia.
Nawet przy dobrych chęciach nauczyciel może zniweczyć dzieło wypowiadając pewne kwestie.
„To takie proste”
Nauczyciel zna swój przedmiot, wie jak rozwiązać każde zadanie i w źle pojętym interesie uczniów wypowiada to zdanie. Wydaje mu się, że zachęci niim uczniów, a efekt jest wprost odwrotny. Dla uczniów, którzy dopiero zapoznają się z tematem, wcale nie jest on prosty. Zaczynają myśleć, że nie mają zdolności do matematyki.
Nazywając coś „łatwym”, lekceważymy doświadczenia uczniów, dla których jest to trudne, zniechęcamy ich do zadawania pytań. Uczeń zaczyna bać się, że w tym „prostym” popełni błąd. A przecież błędy są niezbędne w procesie uczenia się.
„Jesteś taki zdolny”
Docenianie jest uczniom bardzo potrzebne, ale powyższe zdanie nie jest docenieniem, tylko pustą pochwałą. Doceniamy za konkret, a nie za inteligencję lub mądrość.
Uczniowie słysząc taką pochwałę w stosunku do jednego z uczniów, zaczynają myśleć, że oni sami nie są zdolni i inteligentni, bo nie uzyskali takiej pochwały ze strony nauczyciela. To zniechęca ich do wysiłku.
Odbiorca tej „nagrody” też nie czuje się dobrze, bo ona go zobowiązuje, do bycia już zawsze zdolnym, a co się stanie, gdy następnym razem nie okaże się zdolny?
Zamiast chwalić uczniów za zdolności i inteligencję, lepiej doceniać ich za włożoną pracę, dbałość o szczegóły, umiejętność pracy z innymi, posługiwanie się językiem matematycznym, odwagę w podejmowaniu wyzwań i ryzyka itp.
„Powinieneś się więcej starać”
To ogromnie zniechęcające polecenie. Uczeń przeważnie stara się, jak może. Takie zdanie mu nie pomaga. Zamiast niego lepiej zapytać: „Jakiej pomocy potrzebujesz?”
„Powinieneś już to wiedzieć”
Problemem każdego nauczyciela jest to, że część uczniów ma braki i luki w wiedzy. Skupianie się na ich uzupełnianiu zaburza tok nauczania tych uczniów, którzy braków nie mają. Aby nie mieć tego problemu, wypowiadamy to zdanie, aby zobowiązać uczniów do samodzielnego uzupełnienia luk. Uczniowie czują się winnymi, a to zniechęca ich do nauki. Przeważnie też nie potrafią samodzielnie pokonać trudności.
Sposób, w jaki mówimy do naszych uczniów, ma ogromny wpływ, a niewielkie zmiany w tym, co mówimy, mogą sprawić, że będzie to wpływ pozytywny.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Rachel Fuhrman z 15 grudnia 2020 r. w Edutopia.org.