Jak uczyć dzieci z dysleksją?

fot. Fotolia.com

Narzędzia
Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Dysleksja to nie choroba, którą można wyleczyć. Dyslektykiem jest się na całe życie. Dlatego tak ważne jest dla nauczyciela, aby dobrać odpowiednie metody i formy pracy, które ułatwią uczniom z dysleksją zdobywanie wiedzy i rozwijanie umiejętności.

O tym z jakimi trudnościami borykają się uczniowie z dysleksją, co jest przyczyną ich problemów z czytaniem i pisaniem oraz jak widzą litery pisałyśmy już wcześniej (zobacz). Tym razem będzie więcej pod kątem zajęć przedmiotowych.

Najczęstsze trudności osób z dysleksją na poszczególnych przedmiotach:

  • Trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rozumieniu i przetwarzaniu informacji.
  • Trudności w nauce języka polskiego i języków obcych: trudności w zapamiętywaniu i używaniu nowego słownictwa, powolność w uczeniu się rymów, piosenek i wierszy, niezrozumienie poleceń prostych i sekwencji poleceń, nieumiejętność literowania, sylabizowania, nieumiejętność przekładania dźwięku na symbol graficzny i odwrotnie, problemy gramatyczne (słowotwórstwo, składnia, szyk wyrazów w zdaniu), „zjadanie” liter, niekończenie słów i zdań, nierozróżnianie słów, problemy z rozumieniem tekstu czytanego i wypowiedzi ustnej, problemy z rozumieniem tekstu słyszanego, trudności w organizacji wypowiedzi ustnej i pisemnej, trudności z wymową, wolne tempo pisania i czytania, trudności z przetwarzaniem tekstu, błędy ortograficzne i gramatyczne.
  • Matematyka: trudności z opanowaniem tabliczki mnożenia, trudności z nazywaniem i pisaniem cyfr, liczb, błędny w słownym zapisie liczb, mylenie liczb, opuszczanie i mylenie cyfr przy zapisywaniu i przenoszeniu, brak zdolności czytania symboli matematycznych, kłopoty z porównywaniem figur geometrycznych i ich cech: położenia, proporcji, wielkości, odległości, wysokości, zaburzone widzenie przestrzenne, trudności z analizą wykresów, tabel, danych, trudności z kreśleniem i konstruowanie figur, błędne określanie stron i kierunków.
  • Geografia: zaburzona orientacja na mapie, w przestrzeni, trudności w rozumieniu poleceń, nowych słów, definicji i wykresów.
  • Chemia: trudności z zapamiętaniem symboli, z poprawnym zapisem nazw pierwiastków, trudności z zapisywaniem i przetwarzaniem wzorów chemicznych, trudności z rozumieniem poleceń i abstrakcyjnych sformułowań.
  • Historia: uczniowie mają trudności z chronologią wydarzeń, zapamiętywaniem i zapisywaniem dat, z myśleniem przyczynowo- skutkowym.
  • Biologia: trudności ze złożonym, abstrakcyjnym, trudnym nazewnictwem. Ograniczone możliwości w zakresie samodzielnego wykonywania praktycznych aktywności na podstawie instrukcji lub opisu.
  • Wychowanie Fizyczne: (np. wolne tempo wykonywania czynności manualnych, nieudolność w grach zręcznościowych, zaburzona sfera motoryki dużej i małej. Trudności w rzucaniu, chwytaniu, koordynacji wzrokowo- ruchowej.
  • Plastyka/ technika: bardzo często tworzą prymitywny, niedokończony rysunek, widoczne grube, mocne i niepewne linie. Rysunki mało precyzyjne, dosokładne, zawierają mało szczegółów. Potrzebują szczegółowych instrukcji werbalnych, wizualnych i stałej podpowiedzi.

Jak zatem możemy pomóc nadzym uczniom z dysleksją rozwojową? Jak sprawić by nauka stała się przygodą i dawała poczucie sukcesu i sprawstwa, a nie była powodem bólu brzucha, obniżonego nastroju czy wyuczonej bezradności?

Dzieci z dysleksją rozwojową powinny mieć takie szanse edukacyjne jak ich koledzy i koleżanki. Działania, które w związku z tym podejmiemy, mają :

  • wzmocnić poczucie własnej wartości,
  • pomóc zniwelować dysfunkcje utrudniające uczenie się,
  • rozpoznać mocne strony ucznia, które pomogą skompensować niżej funkcjonujące obszary,
  • zapobiec zaburzeniom sfery emocjonalno- motywacyjnej,
  • zachęcać do systematycznej pracy, bieżących ćwiczeń w pisaniu, czytaniu, przetwarzaniu informacji i tekstu
  • ułatwić realizację celów edukacyjnych.

W związku z tym każde dziecko z dysleksją rozwojową musi mieć zapewnione dostosowanie wymagań edukacyjnych na każdym przedmiocie w zakresie stosowanych metod, form pracy, środków dydaktycznych, pomocy, sprzętu edukacyjnego, z którego korzysta, ale także w obszarze sprawdzanie wiedzy i umięjętności ucznia i w zakresie organizacji procesu nauczania, w tym przestrzeni szkolnej.

Więcej o dostosowaniach wymagań edukacyjnych przeczytacie tutaj.

Jakie stosować zasady pracy, metody, kryteria oceniania i jakich narzędzi używać?

  • angażuj wszystkie zmysły ucznia, stosuj metodę polisensorycznego poznawania świata i uczenia się,
  • bazuj na praktycznym działaniu,
  • nowe treści wspomagaj wizualizacją, obrazami, modelami,
  • pozwalaj pracować na konkretach,
  • daj możliwość korzystania na lekcji ze słownika ortograficznego,
  • wykorzystuj fiszki wyrazowe i liczbowe w procesie zapamiętywania obrazu liczby, litery, wyrazu,
  • wybierz odpowiednią czcionkę do przygotowywania notatek, tekstów źródłowych, testów itd,
  • oceniaj za wiedzę i treści merytoryczne na sprawdzianach i kartkówkach, a nie za błędy ortograficzne czy gramatyczne,
  • oprócz pomocy tekstowych stosuj pomoce wizualne i werbalne,
  • nie odpytuj wyrywkowo bez uprzedzenia,
  • daj więcej czasu na przygotowanie odpowiedzi,
  • pozwól na poznawanie lektur poprzez audiobooki,
  • wdrażaj do rysowania notatek graficznych,
  • wykorzystuj mapy myśli,
  • podkreślaj ważne treści, hasła do zapamiętania flamastrami,
  • dziel zadania na etapy,
  • pozwalaj na stosowanie wklejek na z ważnymi informacjami zamiast pisania długich notatek,
  • stosuj plany aktywności, instrukcje i organizery,
  • ćwicz pisanie na bazie szablonów,
    przygotuj teksty z lukami,
  • ćwicz czytanie i nazywanie liczb wspak, niech uczeń tworzy węże liczbowe, piramidy liczbowe itd.
  • pozwalaj na korzystanie z liczydła i kalkulatora w skrajnych przypadkach,
  • sprawdzaj przyrost wiedzy za pomocą wypowiedzi ustnych, praktycznego działania, testów jednokrotnego wyboru, zadań z lukami,
  • daj więcej czasu na odpowiedź,
  • pozwalaj na etykiety z wyrazami z trudnościami ortograficznymi, z których uczeń może skorzystać,
  • doceniaj wkład pracy,
  • oceniaj za tok myślenia, a nie za sam wynik zadania,
  • stosuj zabawy z rymami,
  • wykorzystuj wyliczanki i zabawy z liczbami,
  • stosuj krótkie, konkretne polecenia i dać uczniowi czas na ich przetworzenie, ewentualnie sprawdzić zrozumienie,
  • uczeń z dysleksją powinien używać ścieralnego długopisu, aby mógł poprawiać błędy,
  • nie należy prosić o głośne czytanie, podchodzenie do tablicy, literowanie słów,
  • nie należy oceniać pisowni, charakteru pisma,
  • w niektórych tylko przypadkach sprawdzi się wydłużanie czasu na wykonanie zadania( większość uczniów krótko skupia uwagę na zadaniu, szybko się męczy, stąd to dostosowanie może się nie sprawdzić),
  • wzmacniaj, nagradzaj, chwal nawet za małe postępy.

Uzupełnieniem podstawowych aktywności i działań będą z pewnością różnego typu ćwiczenia:

  • usprawniające analizator wzrokowy,
  • usprawniające analizator słuchowy,
  • redukujące zaburzenia lateralizacji i orientacji w przestrzeni,
  • koordynacji wzrokowo-ruchowej i zdolności grafomotorycznych,
  • na czytanie ze zrozumieniem,
  • ortograficzne.

Pomocne w nauczaniu będą z pewnością:

  • karty do gry,
  • karty dobble,
  • fiszki,
  • gry planszowe,
  • plansze spinnerowe,
  • kostki opowieści,
  • sygnalizatory,
  • generatory karty pracy,
  • narzędzia TIK.

 

Notka o autorkach: Zyta Czechowska i Jolanta Majkowska - nauczycielki w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku. Członkinie grupy SuperbelfrzyMini i SuperbelfrzyRP. Autorki bloga specjalni.pl. Entuzjastki nowoczesnych technologii i kreatywnych pomocy dydaktycznych. Wdrażają elementy programowania w szkolnictwie specjalnym. Autorki projektu sieci współpracy nauczycieli, prowadzące Rady Szkoleniowe i warsztaty dla nauczycieli. Za szczególne osiągnięcia edukacyjno-wychowawcze otrzymały w 2017 r. Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. Zyta Czechowska otrzymała tytuł Nauczyciela Roku 2019 w konkursie Głosu Nauczycielskiego. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrzy.edu.pl. Licencja CC-BY-SA.