Nie wszyscy uczniowie ujawniają swój potencjał, który w nich tkwi. Niektórzy potrzebują pomocy nauczyciela. O wykorzystaniu mocnych stron uczniów opowiem na przykładzie modelu pozytywnej edukacji Niepublicznego Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego Cogito w Poznaniu.
Podstawą działania szkoły jest ujęcie holistyczne w duchu psychologii pozytywnej: dobrostan ucznia oraz jego osiągnięcia akademickie są postrzegane jako jednakowo ważne czynniki umożliwiające pełny rozwój ucznia oraz osiągnięcie sukcesu i satysfakcji na dalszej drodze życiowej. Budowanie siły wewnętrznej młodzieży jest jednym z filarów szkoły. Wizja szkoły opiera się na założeniach psychologii pozytywnej, w centrum, której stoi człowiek ze swoimi mocnymi stronami.
Uczniowie poznają i wykorzystują swoje mocne strony na przedmiocie Sukces Ucznia i Uczennicy, a później na zajęciach przedmiotowych i… w życiu. To obowiązkowy przedmiot (dwie godziny tygodniowo), podczas którego młodzi ludzie wraz ze specjalistami (głównie psychologami) poznają swoje potrzeby, możliwości, talenty. Uczą się uważności, współpracy w grupie, mediacji i rozwiązywania konfliktów. Ćwiczą, jak radzić sobie ze stresem i z wyzwaniami, jak być kreatywnym, empatycznym i proaktywnym.
Przedmiot podzielony jest na 9 modułów, po 3 moduły na każdy rok szkolny, od klasy I do III. W klasie pierwszej jako moduł trzeci pojawia się blok zajęć: Mocne strony.
Mocne strony
Jednym z ważniejszych obszarów zainteresowań naukowych psychologii pozytywnej jest problematyka rozpoznawania i rozwijania indywidualnego potencjału człowieka, opartego na mocnych stronach, biorąc również pod uwagę jego ograniczenia. Z przeglądu literatury przedmiotu wynika, że rozwijanie umiejętności wykorzystywania tej wiedzy w codziennych działaniach istotnie wpływa na efektywność radzenia sobie z wyzwaniami czy budowanie pozytywnych relacji z innymi ludźmi.
Przygotowany blok warsztatów oparty jest na koncepcji pozytywnego wzrostu i odnosi się do doskonalenia psychospołecznych zasobów człowieka oraz uczy jak skutecznie wykorzystywać tę wiedzę w praktyce.
Celem zajęć jest rozwijanie umiejętności rozpoznawania i doskonalenia indywidualnego potencjału uczniów oraz wykorzystywania tej wiedzy w codziennych aktywnościach ze szczególnym uwzględnieniem relacji społecznych, samorozwoju i poczucia sprawstwa.
Do najważniejszych metod pracy należą ćwiczenia grupowe, zespołowe i indywidualne, dyskusje i mini wykłady interaktywne.
Tak wyglądają działania programowe:
- Psychologia pozytywna, nauka o szczęściu i rozwoju człowieka.
- Metoda samoopisu, czyli co już o sobie wiem.
- Rozpoznanie i zrozumienie osobistych zasobów.
- Siła mojej osobowości - test NEO-FFI.
- Integrowanie wiedzy o sobie.
- Siły Charakteru VIA.
- Rozwijanie umiejętności wykorzystywania osobistych zasobów w praktyce.
- Skuteczne radzenie sobie z wyzwaniami, czyli budowanie poczucia własnej
skuteczności. - Kompetencje osobiste oraz poczucie własnej skuteczności w rolach społecznych.
- Ja jako lider.
- Doskonalenie umiejętności zarządzania osobistym potencjałem w projektach
zespołowych. - Umiejętność prezentowania siebie jako strategia komunikowania się z innymi
ludźmi. - Zarządzanie osobistym kapitałem w procesie osiągania celów i wzmacniania poczucia
dobrostanu.
Jakie zauważamy efekty i korzyści?
Z programu skorzystali wszyscy uczniowie szkoły, czyli obecne pierwsze i druga klasa. Dzięki zajęciom podczas modułu Mocne strony uczniowie poznają w bardzo szczegółowy sposób swój potencjał, możliwości i uczą się własnej skuteczności. Każdy posiada swoje osobiste mocne strony, które rozwijane pozwalają na rozwój i wzrost poczucia sprawstwa.
Bardzo często uczniowie dokonują odkryć swoich silnych stron, o których nie mieli pojęcia i to daje im poczucie siły, dobrostanu i szczęścia.
Praktyczne wykorzystanie mocnych stron ma miejsce już podczas zajęć. W dalszej edukacji uczniowie wykorzystują je w pracy indywidualnej i grupowej.
Zajęcia przyczyniają się również do integracji uczniów i uczennic, budowania wzajemnego szacunku i zaufania.
Dla mnie, jako twórczyni tego programu, najważniejszym efektem jest samopoznanie, którego dokonują uczennice i uczniowie. Uczą się siebie, odkrywają swoją moc i to daje im poczucie szczęścia, bo wykorzystując silne strony realizują siebie i osiągają sukces, każdy na miarę swoich możliwości. Bardzo często słyszę: „O, ja mam taką mocną stronę? Super!”. Ta wiedza pomaga im także łatwiej się uczyć, dokonywać właściwych wyborów, choćby przedmiotów w zakresie rozszerzonym, które w naszym liceum zaczynają się od klasy drugiej.
Rozmawiając z uczniami, często cytuję słowa Donalda Cliftona - wieloletniego prezesa Instytutu Gallupa, który powtarzał, że inwestując w swój talent osiąga się 7 razy więcej, niż naprawiając słabe strony.
Uczniowie odpowiadając inicjują liczne wydarzenia, kampanie, spotkania, np. „Stop mowie nienawiści”, Szkolny turniej szachowy z udziałem uczniów i nauczycieli, „Porozmawiajmy o antydyskryminacji”. Podczas tych przedsięwzięć korzystają ze swoich mocnych stron, z jednej strony je rozwijając, z drugiej z radością wykonując to co lubią. A ja tylko się uśmiecham patrząc z radością, że wspólnie tworzymy szkołę, w której nie ma „wyścigu szczurów”, dominuje wzajemny szacunek, dobre relacje i dbanie o siebie, aby być szczęśliwym.
***
Serdecznie zapraszamy do uczestnictwa w IV Ogólnopolskim Tygodniu Szczęścia w Szkole. Odbywa się on w dniach 18-24 września 2023. Celem Tygodnia Szczęścia w szkole jest zwrócenie uwagi na narzędzia psychologii pozytywnej, które można wykorzystywać w edukacji przedszkolnej, szkolnej, akademickiej, a które przekładają się na dobre zdrowie, efekty kształcenia i lepsze życie. To wydarzenie dla dzieci, młodzieży i dorosłych, wszystkich, dla których edukacja jest bliska i ma znaczenie w kształtowaniu dobrostanu jednostkowego i zbiorowego. Tegoroczne hasło brzmi: Z OPTYMIZMEM I NADZIEJĄ! Szczegóły i zapisy na www.happinessatschool.pl.
Notka o autorce: Dorota Pilna jest dyrektorką Niepublicznego Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego Cogito w Poznaniu. Absolwentka kilku kierunków studiów podyplomowych z psychologii pozytywnej. Tutorka, trenerka umiejętności psychospołecznych. Laureatka I edycji konkursu "Tworzymy nową wizję polskiej szkoły" organizowanego przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie w ramach Programu wsparcia psychologiczno-pedagogicznego dla uczniów i nauczycieli.