Dyskusja o kierunkach rozwoju edukacji w Polsce toczy się od dawna, ale raczej bez udziału ministerstwa edukacji, które przeważnie nie było (i raczej nie jest) zainteresowane rzetelną debatą publiczną na temat przyszłości polskiej szkoły. Teraz ukazał się kolejny ciekawy głos w tej debacie - raport "Poza horyzont. Kurs na edukację. Przyszłość systemu rozwoju kompetencji w Polsce", pod red. prof. dr hab. Jerzego Hausnera. Polecamy uwadze i lekturze.
W prezentowanym opracowaniu autorzy próbują odpowiedzieć na pytanie o to, jakie kompetencje okażą się kluczowe w przyszłości. Biorąc pod uwagę m.in. kształtujące się megatrendy oraz powiązane z nimi wyzwania rozwojowe dla Polski, zespół ekspertów przygotował rekomendacje dotyczące kształtu nowego systemu edukacji i sposobu jego ustanawiania.
Zasadniczą treść Raportu rozpoczyna rozdział ukazujący globalne megatrendy, które są kluczowe dla systemu edukacji i kształtowania kompetencji. W kolejnym rozdziale wybrane trendy stanowią odniesienie dla omówienia istotnych wyzwań rozwojowych Polski. Te dwa rozdziały stanowią wprowadzenie do podstawowej problematyki, jaką jest polski system edukacji i kształtowania kompetencji. Kolejny rozdział „Zasadnicze 4 problemy systemu edukacji w Polsce” ma ściśle diagnostyczny i panoramiczny charakter. Można uznać, że ukazuje on mapę problemową tematu. W kilku kolejnych rozdziałach pogłębiona została ta generalna diagnoza i jednocześnie sformułowano tezy dotyczące ukierunkowania postulowanych działań – działań mających doprowadzić do zasadniczej systemowej zmiany. Na tej podstawie został przygotowany rozdział o nowej polityce publicznej w sferze edukacji i kształtowania kompetencji. W nim zawarto rekomendacje dotyczące kształtu nowego systemu i sposobu jego ustanawiania.
Świat jest poddany transformacji ku nieznanemu. Fenomen tej transformacji polega na tym, że nie ma wzorców, które można przejąć, potraktować jak „ściągawkę” dającą się udoskonalić i dopasować do lokalnych warunków. Wobec transformacji ku nieznanemu, której jednym z głównych czynników jest kolejna fala intensywnych przemian technologicznych, szeroko rozumiane systemy edukacyjne pozostają w tyle, trzymając się kurczowo wzorców wypracowanych we wcześniejszych fazach nowoczesności. (zob.: Główne tezy raportu)
Opracowanie interdyscyplinarnych i innowacyjnych rozwiązań przedstawionych w raporcie było możliwe dzięki zaangażowaniu badaczy z różnych dziedzin (m.in. takich jak: pedagogika, polityki publiczne, finanse publiczne, prawo, socjologia, ekonomia i technologie cyfrowe) współpracujących z praktykami ze świata edukacji, biznesu i sfery polityki publicznej.
Szeroki i wielopokoleniowy system edukacyjny nie może być zorganizowany w formule resortowej (ministerstwo edukacji) i korporacyjnej (nauczyciel jako resortowy funkcjonariusz). Państwo, które tego wszystkiego nie potrafi dostrzec i zmienić staje się bezradne i destruktywne. (zob.: Główne tezy raportu)
***
Raport został przygotowany w ramach projektu "Budowa systemu kształtowania wiedzy, kompetencji i postaw warunkujących szanse rozwojowe Państwa Polskiego w erze rewolucji przemysłowej 4.0.” Stanowi on jeden z elementów prac zmierzających do stworzenia spójnego, kompleksowego i innowacyjnego w skali europejskiej modelu edukacyjnego „Edukacja 2030+” – do pobrania ze strony https://fundacjagap.pl/program-dialog/.
Publikacja finansowana jest w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą DIALOG w latach 2019-2020.