Skończmy wreszcie z "klasycznym" ustawieniem klasy szkolnej, w której wszystkie ławki ustawione są rzędami w kierunku tablicy i nauczyciela. Szkoła to nie fabryka, przestrzeń do nauki powinna być organizowana za każdym razem inaczej, w zależności od potrzeb uczniów i nauczyciela oraz wyzwań przed nimi. Edukacja potrzebuje wolności i przestrzeni, aby móc kwitnąć.
Ciekawe, jakby czuli się urzędnicy samorządowi odpowiedzialni za edukację i dyrektorzy szkół, gdyby mieli pracować wszyscy w jednym pomieszczeniu posadzeni za stołami w „szkolnym“ ustawieniu? Może spróbujecie Państwo tak popracować i zmusić się do myślenia? Zmiany w przestrzeni edukacyjnej w szkołach można łatwo rozpocząć, jeśli się tylko chce. Wystarczy na początek zacząć inaczej myśleć o szkole.
Symptomy innego, nowoczesnego myślenia o przestrzeni szkolnej już widać, także w naszym kraju. W tej części opracowania zaprezentuję kilka przykładów. Zmiana myślenia o szkole jako miejscu sprzyjającym nauce nie jest wcale łatwa, jeśli nie wczujemy się w uczniów i nie zobaczymy siebie samych siedzących w szkolnych celach. W zmianach tych przodują Brytyjczycy, którzy mimo poważnych cięć budżetowych, kontynuują realizację programu „Szkoły dla przyszłości“. Zamiast czarować polską rzeczywistość „radosnymi“ szkołami, też powinniśmy raczej skupić się na opracowaniu filozofii nowej szkoły i opisać proces, jakim powinniśmy dokonywać rzeczywistych i przełomowych zmian w szkolnictwie.
Zobaczmy teraz przykład szkoły gimnazjalnej, która powstała w dzielnicy Orestad w Kopenhadze w Danii. Niektóre zdjęcia przedstawiają ją jeszcze w trakcie budowy, ale obecnie jest to placówka już w pełni działająca.
Symptomy innego, nowoczesnego myślenia o przestrzeni szkolnej już widać, także w naszym kraju. W tej części opracowania zaprezentuję kilka przykładów. Zmiana myślenia o szkole jako miejscu sprzyjającym nauce nie jest wcale łatwa, jeśli nie wczujemy się w uczniów i nie zobaczymy siebie samych siedzących w szkolnych celach. W zmianach tych przodują Brytyjczycy, którzy mimo poważnych cięć budżetowych, kontynuują realizację programu „Szkoły dla przyszłości“. Zamiast czarować polską rzeczywistość „radosnymi“ szkołami, też powinniśmy raczej skupić się na opracowaniu filozofii nowej szkoły i opisać proces, jakim powinniśmy dokonywać rzeczywistych i przełomowych zmian w szkolnictwie.
Zobaczmy teraz przykład szkoły gimnazjalnej, która powstała w dzielnicy Orestad w Kopenhadze w Danii. Niektóre zdjęcia przedstawiają ją jeszcze w trakcie budowy, ale obecnie jest to placówka już w pełni działająca.
Z zewnątrz wygląda trochę niepozornie. Nic nie zapowiada „atrakcji“ wewnątrz...
Po wejściu do środka, zapewne odczujemy zdziwienie. To jest szkoła? A gdzie są klasy? Jak tu utrzymać dyscyplinę i porządek wśród uczniów? Tak, to jest właśnie szkoła - rozumiana jako miejsce przyjazne uczniom (bo to oni są najważniejsi w szkole) i sprzyjające uczeniu się (bo przecież po to istnieją szkoły, prawda?).
A tu jest sala lekcyjna – zaraz zacznie się w niej uczyć klasa III B. Zdziwienie? Dlaczego, przecież widzą Państwo doskonałe miejsce do uczenia się. A jeśli potrzeba wykorzystać akurat komputery i narzędzia audiowizualne, można skorzystać z przestrzeni piętro niżej i jeśli potrzeba – zaciemnić miejsce, aby na przykład obejrzeć film.
Najważniejsze, to tak zaplanować szkolną przestrzeń, aby była ona wielofunkcyjna i żeby jednocześnie mogło uczyć się w niej nawet i kilkuset uczniów. Zresztą uczniowie spędzają w szkole dużo czasu – trzeba zadbać również o to, aby mogli wypoczywać i przygotowywać się do zajęć.
Nikt chyba nie udowodnił naukowo, że nie można uczyć się też na leżąco...
...zwłaszcza, jeśli zapewnimy dostatecznie dużo światła w całym budynku.
Przyznają Państwo, że wygląda ona trochę inaczej niż większość szkół, które Państwo znają? W takim modelu nauki szkoła staje się miejscem spotkań, nie zaś miejscem przetrzymywania (przechowywania) uczniów w określonych godzinach. Narzekamy na jakość nauczania, nie przyjmując do wiadomości, jak wiele zależy od jakości przestrzeni, środowiska, w którym się uczymy.
To co widzimy, to nie tylko zmiana architektury. To w ogóle inne myślenie o szkole jako instytucji społecznej. Bo po prostu żal, aby taki budynek był zamykany późnym popołudniem. Przecież on powinien żyć swoim własnym życiem. To jest miejsce spotkań nie tylko uczniów z nauczycielami, ale w ogóle całej społeczności lokalnej. Wizja szkoły jako miejsca spotkań jest bardzo atrakcyjna z punktu widzenia rozwoju społecznego. Przede wszystkim szkoła zyskuje na znaczeniu jako lokalne centrum edukacyjno-kulturalne. W tym modelu można sobie łatwo wyobrazić, że ze „szkoły“ korzystają nie tylko uczniowie, ale ich rodzice, organizacje pozarządowe, grupy nieformalne.
Pojawiają się również w Polsce próby zmiany myślenia o szkole – oto projekt architektoniczny przebudowy liceum nr 5 we Wrocławiu, który został opracowany przez zespół architektów z Maćków Pracowni Projektowej:
Twórcy projektu również proponują inną organizację przestrzeni edukacyjnej w szkole: znacznie więcej miejsca, dużo światła, możliwość wykorzystania praktycznie każdego miejsca do zajęć czy samodzielnego uczenia się.
A może są w naszym kraju również i inne przykłady rozwiązań dla szkoły przyszłości. Jeśli Państwo wiedzą o nich, prosimy się podzielić i najlepiej – pokazać zdjęcia.
(Prawa autorskie do zdjęć: Orestad – Copyright 3xn.dk, V LO we Wrocławiu – Copyright Maćków Pracownia Projektowa)
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym)
Przeczytaj również w Edunews.pl:
» Nowa architektura edukacji (4)