Nie ma jednej recepty na dobre przemówienie. Podstawowym składnikiem atrakcyjności wystąpienia jest jego świeżość. Istotna jest również adekwatność do sytuacji, a podstawą jest to, by mieć do powiedzenia coś wartościowego i przekazać to w autentyczny i niepowtarzalny sposób. Sprawność prezentacyjna, kiedyś określana retoryką, oznacza po prostu sztukę skutecznego przemawiania. Celem jest takie zaprezentowanie swoich idei, by zrobić to w najbardziej przystępny sposób. W jaki sposób zatem mówić, aby ludzi nas słuchali?
Stres na scenie
To co myślą o nas inni, ma dla nas ogromne znaczenie, ponieważ jesteśmy istotami społecznymi. Poczucie szczęścia często zależy od szacunku, sympatii i wsparcia innych. Konieczność zaprezentowania się innym niejednokrotnie wywołuje strach. Jednakże strach na scenie można zamienić w potężny atut. Odczuwane napięcie może działać na korzyść przemawiającego. Częsta rada dla mówcy, który może mieć kłopoty z opanowaniem nerwowości, jest taka, aby po prostu otwarcie się do tego przyznać.
Jednym z najlepszych sposobów rozbrojenia publiczności jest przede wszystkim pokazanie własnej bezbronności, z której wynika często siła inspiracji. Istota bezbronności nie polega jednak na wymuszonym dzieleniu się nią, ponieważ często publiczność odbiera ten akt jako manipulację, co wywołuje wrogość wobec mówcy i jego przekazu. Jednak nic nie niweczy walorów wystąpienia równie mocno, jak odczucie, że mówca jest chwalipiętą. Nawet gdy przemawia prawdziwy geniusz czy gwiazda sportu, powinien on pozwolić publiczności odkryć ten fakt samodzielnie.
Inspiracja
Najważniejsza misja mówcy polega na tym, aby skupić się na kwestii, która ma dla niego duże znaczenie i zaszczepić ją w umysłach słuchaczy. Jest to idea, o której będą myśleć, cenić ją i która w jakimś sensie dokona w nich zmiany. Aby odtworzyć ideę w umyśle drugiej osoby trzeba pamiętać o tym, że należy korzystać z narzędzi, do których mają dostęp odbiorcy wystąpienia. Nie można ograniczyć się do swojego języka, swoich wyobrażeń, swoich założeń czy swoich wartości, ale należy zanurzyć się w świecie słuchacza, mówić właściwym językiem, który do niego dotrze.
Bycie inspirującym nie polega na mówieniu z szeroko otwartymi oczami o tym, że serce musi uwierzyć, iż można spełnić marzenia. Inspirujące jest posiadanie marzenia lub wizji, które warte są zachwytu. A marzenia czy wizje często rodzą się we krwi pocie i łzach. Niech to będzie coś, co znaczy dużo więcej niż sam mówca, co będzie naprawdę warte zachodu, którym potem z pokorą podzieli się ze słuchaczami. Inspiracja pojawia się w reakcjach publiczności na autentyczność, odwagę, bezinteresowną pracę i prawdziwą mądrość.
Motyw przewodni
W dobrym wystąpieniu zakres tematów, które są w nim poruszane, powinien być ograniczony do jednego logicznie poukładanego wątku – motywu przewodniego – który może zostać we właściwy sposób rozwinięty, co ma znaczenie zwłaszcza przy krótszych wypowiedziach. Im krótsza wypowiedź, tym większej pracy wymaga, by być dobrze przygotowaną. Dzięki motywowi przewodniemu automatycznie odrzucona zostanie większość treści, które w innych okolicznościach mogłyby zapełnić całą wypowiedź. Często sekret tych najbardziej udanych wypowiedzi kryje się w tym, co w nich pominięto. Zmusza on mówcę do określenia idei, którą można właściwie rozwinąć, ukazać w udostępnionym czasie.
Celem każdej wypowiedzi jest przekazanie czegoś, co ma znaczenie. Piękne slajdy i charyzma są ważne, ale jeśli w wypowiedzi nie znajdą się konkretne wnioski, to będzie to jedynie sposób zabawiania publiczności. Potrzebny jest tu główny wątek łączący wszystkie elementy narracji. Dobrym ćwiczeniem jest zredagowanie motywu przewodniego w nie więcej niż 15 słowach, tak aby zapowiadał interesujące treści, ale nie był przewidywalny ani banalny, by nie znudzić słuchaczy już na początku. Motyw przewodni musi być ujawniony od razu we wstępie. Dobrze jest też dowiedzieć się czegoś o słuchaczach: kim są, jaką mają wiedzę, jakie są ich oczekiwania, na czym im zależy.
Struktura
Struktura wypowiedzi może przypominać drzewo. Motyw przewodni wznosi się pionowo, a od niego odchodzą konary, z których każdy symbolizuje rozwiniecie głównej myśli. Inna struktura może polegać na pokazaniu, jeden po drugim, poszczególnych efektów czyjejś pracy, powiązanych ze sobą myślą przewodnią. Tutaj motyw przewodni można sobie wyobrazić jako łańcuch łączący ze sobą różne ogniwa reprezentujące kolejne elementy całości pracy.
Ważne jest, aby znaleźć strukturę, która pozwala na rozwinięcie motywu przewodniego w posiadanym limicie czasu lub słów i w naturalny sposób uzasadnia obecność każdego z elementów wypowiedzi. Ważną wskazówką jest potraktowanie tego, o czym będzie mowa nie jako dylematu, ale jako idei. Czyli uruchomiona zostanie tu nie tyle moralność, ale ciekawość słuchaczy. Znacznie łatwiej przyciągnąć publiczność, kształtując wystąpienie jako próbę rozwiązania intrygującej zagadki niż jako apel o zainteresowanie trudną sprawą. Pierwsze podejście to podarunek, drugie to prośba.
Relacja
Chcąc wywierać wpływ na słuchaczy, trzeba nawiązać z nimi kontakt. Należy przezwyciężyć ich sceptycyzm, nieufność, niechęć, znudzenie, niezrozumienie. Każda informacja, która dociera do człowieka, podlega ocenie zanim zostanie wykorzystana w działaniu. Mówca, chcąc dotrzeć do słuchaczy, musi najpierw zyskać ich zaufanie, tak, aby otworzyli swoje umysły na wiedzę, którą chce im przekazać. Ocenie podlega wszystko: ubiór danej osoby, to jak się porusza czy stoi, mimika, mowa ciała lub wrażliwość.
Kontakt wzrokowy
Dobrzy mówcy potrafią nawiązać kontakt z publicznością od pierwszej chwili swojego wystąpienia, ale każdy może nawiązać kontakt wzrokowy ze słuchaczami poprzez zatrzymanie wzroku na kilku twarzach, spojrzenie w oczy kilku osobom z widowni i lekki uśmiech. Naukowcy wykazali, że samo przyglądanie się sobie nawzajem wyzwala aktywność neuronów polegającą na dosłownym przejmowaniu stanu emocjonalnego drugiej osoby. Podczas gdy patrzymy na siebie, nasze umysły łączą się ze sobą, a intensywność tego połączenia zależy od tego, na ile nasze instynkty pozwolą nam sobie nawzajem zaufać. Najlepiej wywołać zaufanie naturalnym, ludzkim uśmiechem. Rada, jakiej można tu udzielić, to: bądź serdeczny, bądź prawdziwy, bądź sobą a ludzie ci zaufają, polubią i zainteresują się tym, co masz do powiedzenia.
Humor
Aby utrzymać uwagę publiczności często pomocne jest poczucie humoru. Rola śmiechu polega między innymi na tworzeniu więzi społecznych, a tym samym użycie go jest sposobem budowania trwałego kontaktu. Humor błyskawicznie rozprawia się z niechęcią wobec wysłuchania czyjegoś wystąpienia. Publiczność, która się śmieje, szybko polubi mówcę, a jeśli go lubi, chętnie potraktuje poważnie to, co ma do powiedzenia.
Przygotowanie do wystąpienia
Przygotowanie do wystąpienia może polegać na wybraniu kogoś z życia mówcy, osobę inteligentną, ciekawą świata, zaangażowaną i aktywną, a jednocześnie kogoś, kogo on naprawdę lubi, co pozwoli wlać w wystąpienie serce i ducha. Następnie należy mówić faktycznie do niej, nie do grupy, bo grupa to nie człowiek. Osoba ta nie musi być w ogóle świadoma tych przygotowań, ale nie należy szczędzić wysiłków, aby stworzyć wystąpienie, które ją oszołomi, poruszy, zafascynuje lub wprawi w zachwyt. Mówca musi mówić o tym co zna, temat musi być jego częścią.
Odkąd powstał rodzaj ludzki, ludzie uczyli się, jak dzielić się z innymi historiami, nadziejami i marzeniami. Opowiadając historie, uruchamia się wyobraźnię słuchaczy, która budzi emocje, dokonuje się jakby zespolenie wielu umysłów w rodzaj wspólnej zbiorowej świadomości, a słuchacze zachowują się jak jednolita forma życia. Przemawiając można wzbudzać empatię, wywoływać poruszenie, dzielić się wiedzą lub przemyśleniami, nawoływać do realizacji wspólnego celu. Dobre wystąpienie może elektryzować słuchaczy i całkowicie zmienić ich światopogląd. Wpływ ten jest potężniejszy niż jakiekolwiek przekaz pisemny. Ważna jest tu interakcja z przemawiającym, patrzenie w oczy, słuchanie tonu głosu, dostrzeżenie inteligencji i pasji mówcy, które mogą poderwać do działania oraz być źródłem siły i inspiracji słuchaczy.
Przedstawione tu refleksje na temat skutecznego przemawiania zostały opisane na podstawie bestsellera Chrisa Andersona „TED Talks – Oficjalny poradnik TED jak przygotować wystąpienie publiczne”. Dostępny w wielu księgarniach online.
Notka o autorce: Adriana Kawecka jest nauczycielem-bibliotekarzem oraz opiekunką koła czytelniczego w Międzynarodowym Liceum Paderewski w Lublinie. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Edukacja i Inspiracje, licencja CC-BY-SA.
Ostatnie komentarze