W większości szkół w Europie klasy szkolne wyglądają podobnie – stosunkowo niewielka przestrzeń ograniczona murami. Z jednej strony okna zapewniające światło naturalne, po przeciwnej stronie drzwi do klasy, czasami z szybką umożliwiającą obserwację. Jest to przestrzeń zamknięta, w której proces uczenia organizowany jest od setek lat. Czy można w niej zorganizować przestrzeń aktywnego uczenia się?
Myśląc o przestrzeni edukacyjnej w szkole musimy mieć na uwadze właśnie przede wszystkim standardowy wygląd klas, a nie zaś otwarty open space, w którym można swobodnie organizować nauczanie ustawiając odpowiednie elementy wyposażenia, dzielić uczniów na zespoły i poruszać się przez strefy zaprojektowane dla różnych celów (takich szkół jest jeszcze bardzo mało i wcale nie jest pewne, czy ich szybko przybędzie). Większość uczniów uczy się właśnie w takich klasach i stąd powinniśmy może zacząć od poszukiwania nowoczesnych rozwiązań właśnie dla nich.
Oczywiście uczyć się możemy wszędzie tam, gdzie są odpowiednie po temu warunki. Aktywne uczenie się może mieć miejsce także w tradycyjnej (tj. ograniczonej murami) klasie, jeśli przemyślimy i zaprojektujemy pod kątem uczniów: dydaktykę, nowoczesne technologie i przestrzeń fizyczną. Problem w tym, że do tej pory nikt nie traktował tych dwóch ostatnich czynników jako mających równie istotny wpływ na uczenie się jak dydaktyka. Do tej pory pokutowało i chyba pokutuje nadal przekonanie, że w każdej sytuacji wystarczy jedynie nauczyciel, aby uczenie się przynosiło pozytywne skutki. Jak wiemy z praktyki, nie zawsze to wystarcza.
Możemy mówić o nowym paradygmacie szkolnej klasy, w którym w procesie uczenia następuje równoważne wykorzystanie potencjału nauczyciela, technologii oraz przestrzeni fizycznej. Technologie i przestrzeń są dla uczniów bardzo istotnymi czynnikami wpływającymi na jakość uczenia się. Myśląc o uczniach XXI wieku, musimy poszukiwać nowej organizacji procesu edukacyjnego osadzonego w konkretnych warunkach fizycznej i wirtualnej rzeczywistości.
Zwykła szkolna klasa potrzebuje przemyślenia na nowo i to przemyślenia typu out-of-the-box (wychodzącego poza dotychczasowe schematy myślowe). Zmiana jakości w edukacji zaczyna się oczywiście od nauczyciela i uczniów. Metody pracy stosowane przez nauczyciela i relacje z uczniami mają zasadniczy wpływ na pogłębianie wiedzy i kompetencji. W tym procesie nie może zabraknąć technologii, która dla uczniów jest czymś głęboko obecnym w ich życiu i naturalnym. Może ona być doskonałym narzędziem wspierającym uczenie się, jeśli nauczyciel będzie w stanie pokazać, jak wykorzystać potencjał rozmaitych urządzeń elektronicznych i internetu. Natomiast przestrzeń, w której uczymy się, może mieć kluczowy wpływ na efekty uczenia się – to w niej przecież zachodzą interakcje między uczącymi się, odbywają się dyskusje, wymiany zdań i dzielenie się doświadczeniami, powstają w wyniku współpracy projekty. Przestrzeń stymuluje zatem dynamikę uczenia się.
W jednym z folderów poświęconych różnym modelom organizacji klasy znalazłem taki rysunek przedstawiający aktywną przestrzeń uczenia się:
Obok były zamieszczone porady pod kątem tworzenia takiej aktywnej przestrzeni uczenia się w każdej klasie. Można korzystać i "coś" zmieniać w swojej klasie:
Źródło: Opracowanie własne na podstawie folderu "Active learning spaces. Insights, applications & solutions", Steelcase.
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).
Więcej na temat nowoczesnych przestrzeni edukacyjnych w Edunews.pl:
