OECD ogłosiło w ub. tygodniu wyniki badania umiejętności finansowych młodzieży przeprowadzonego w ramach programu PISA 2012. Są to pierwsze porównawcze międzynarodowe badania tej umiejętności i pierwsze w Polsce badania pozwalające wnioskować o umiejętnościach polskich uczniów w tym zakresie. Wypadliśmy w nich nieźle, jak na kraj, który edukację finansową w szkołach (i nie tylko w nich) ma dość zaniedbaną.
Czy młodzi Polacy rozumieją, na czym polegają finanse osobiste? Średni poziom umiejętności finansowych polskich 15-latków jest wyższy od średniej dla krajów OECD uczestniczących w tej części badania PISA. W badaniu, przeprowadzonym w 18 krajach, najlepsze wyniki uzyskali uczniowie z Szanghaju, Estonii i Belgii. Z krajów europejskich podobne do polskich wyniki uzyskali uczniowie z Czech i Łotwy. Ok. 9% polskich 15-latków ma niski poziom umiejętności (w porównaniu z 16% w Hiszpanii i Rosji oraz 21–22% w Słowacji i Włoszech). Wysokie wyniki ma w Polsce co piąty 15-latek, ale najlepszych uczniów jest relatywnie mniej niż średnio w objętych badaniem krajach OECD. Wśród wszystkich krajów uczestniczących w badaniu w Polsce było najmniej 15-latków z własnym kontem w banku – 15%.
Umiejętności finansowe to nowa dziedzina pomiaru w badaniu PISA. W 2012 r. badanie przeprowadzono w 18 z 65 krajów i regionów uczestniczących w badaniu PISA. Celem badania jest dostarczenie porównywanych międzynarodowo informacji o poziomie umiejętności 15-latków oraz związku tych umiejętności z umiejętnościami z zakresu matematyki i czytania. Badanie pozwala ocenić skuteczność edukacji finansowej oraz stan przygotowania młodzieży do funkcjonowania w coraz bardziej złożonym świecie finansów
Pomiar umiejętności finansowych przeprowadzono w 13 krajach lub regionach OECD (Australii, Belgii – części flamandzkiej, Czechach, Estonii, Francji, w Izraelu, we Włoszech, Nowej Zelandii, Polsce, Słowacji, Słowenii, Hiszpanii i USA) oraz w pięciu krajach partnerskich – Kolumbii, Chorwacji, Łotwie, Rosji i Szanghaju.
Badanie zrealizowano na dodatkowej próbie uczniów ze szkół wylosowanych do badania PISA. Badanie polegało na rozwiązaniu dwugodzinnego testu, który zawierał także blok zadań z zakresu matematyki i czytania (tych samych, które rozwiązywali uczniowie uczestniczący w głównej części badania PISA). Na końcu testu uczniowie proszeni byli o odpowiedź na kilka pytań ankietowych związanych z ich doświadczeniami w kwestiach finansowych.
Badanie PISA po raz pierwszy dostarcza informacji o wiedzy i umiejętnościach finansowych młodych ludzi w skali ogólnopolskiej. W Polsce od ponad dekady powstało wiele bardzo ciekawych inicjatyw edukacyjnych i projektów z zakresu edukacji finansowej, mających na celu zarówno sprawdzenie, ale przede wszystkim poszerzenie wiedzy na temat zagadnień ekonomicznych wśród dzieci i młodzieży. Zazwyczaj jednak odbiorcami tych działań są uczniowie interesujący się zagadnieniami ekonomicznymi, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę na tematy związane z finansami czy ekonomicznymi aspektami gospodarki. Większość uczniów poznaje tematykę finansową w gimnazjum w czysto teoretycznej postaci na lekcjach wiedzy o społeczeństwie. Mimo wieloletnich inwestycji podmiotów prywatnych (zwłaszcza sektora bankowego) i publicznych (np. NBP) w obszar edukacji finansowej najmłodszych, miejsce osiągnięte w badaniu przez polskich uczniów daje uczucie pewnego niedosytu.
Wydaje się, że wyniki badania powinny raz jeszcze skłonić rząd (a także Ministra Edukacji Narodowej) do przemyślenia potrzeby opracowania Narodowej Strategii Edukacji Finansowej, w której tematyka edukacji społeczeństwa w zakresie finansów osobistych została by ujęta szerzej i w bardziej praktyczny sposób, tak, aby kompetencje finansowe kształtowały się już na etapie edukacji szkolnej. Wiedza i umiejętności finansowe są ponadprzedmiotowe. Budowanie solidnych podstaw wiedzy w tym zakresie wymaga dobrej integracji programów nauczania różnych przedmiotów. Edukacja finansowa może być atrakcyjnym obszarem do przedstawiania praktycznego zastosowania wiedzy i umiejętności kształconych w gimnazjum na lekcjach wiedzy o społeczeństwie, ale także matematyki, języka polskiego, języków obcych, historii, wychowania do życia w rodzinie czy lekcji wychowawczych.
(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).
