Pokolenie Y - nowe wyzwanie dla liderów w edukacji (1)

To pytanie słyszę wszędzie, także w Nowej Zelandii, gdzie pracuję jako profesjonalny mówca i ekspert do spraw pokolenia Y. W tej roli spotkałam wielu sfrustrowanych nauczycieli i dyrektorów placówek edukacyjnych, którzy nie rozumieją, dlaczego uczniowie i studenci są właśnie tacy, jacy są.

Wygórowane oczekiwania
Także w Polsce zasypywano mnie pytaniami: Co jest z wami wszystkimi nie w porządku? Dlaczego uczniowie – ba, nawet studenci! – oczekują, że wszystko zostanie im podane na talerzu? Dlaczego oczekują ciągłych pochwał i najwyższych ocen, nawet jeśli się nie starają? Pracowałem bardzo ciężko, żeby zdobyć dyplom uczelni i dojść tu, gdzie teraz jestem. A wasze pokolenie chce wszystko ot, tak – za ładny uśmiech! Co jest z wami nie w porządku?

Prawdziwa odpowiedź mogła być tylko jedna: Być może tacy uczniowie i studenci, na których pan czy pani narzeka, to po prostu rozpuszczone dzieci sąsiada czy kolegi. Dzieci, które tak samo, jak pana czy pani synowie i córki, nigdy nie musiały kiwnąć palcem, aby mieć wszystko, co mają!

Pokolenie Y nie jest zbyt religijnym pokoleniem. Mimo to biblijne „proście, a będzie wam dane” było im wyjątkowo bliskie. Wystarczyło, że porosili rodziców o cokolwiek, o wszystko, co im się zamarzyło. Rodzice zawsze starali się im dać, co tylko mogli, a nawet to, czego nie mogli. Dlaczego? Po pierwsze dlatego, że bardzo kochali swoje igreki. Po drugie – chociaż może właśnie po pierwsze – dlatego, że często mieli poczucie winy, bo nie poświęcali im wystarczająco dużo czasu, tak bardzo zajęci pracą! (A przecież dziecko nie powinno rosnąć w przekonaniu, że dla rodziców praca jest ważniejsza niż syn czy córka). Tak samo dla nauczyciela nie może być nic bardziej ważnego, niż jego uczniowie. Mało tego, każdy typowy przedstawiciel pokolenia Y uważa, że to właśnie on ma być tym jedynym najważniejszym...

Zbyt pewni siebie
Postawa wyróżniającej się osoby, a nawet lidera, jest pożądana i propagowana już w przedszkolach. Uczniowie, którzy są aktywni na lekcji, dostają lepsze oceny. Pod koniec semestru na uczelniach pytają studentów, czy podobał się sposób prowadzenia zajęć. Rodzice pokolenia Y nie mówili: Dzieci powinno się widzieć, a nie słyszeć!”. Motto dzieciństwa igreków było inne: „Jedyne głupie pytanie to tylko to, którego nie zadasz!”.

W tej sytuacji nauczyciel nie odważy się powiedzieć uczniowi, że ten jest niezdolny i się do czegoś nie nadaje. Nie wiem, co przeważa: Obawa, że taka opinia skaleczy psychikę ucznia, czy strach przed mediami. Efekty? Jeden z pracodawców powiedział mi wprost: „Wychodzicie ze szkół z dyplomami i certyfikatami, wydaje się wam, że pozjadaliście wszystkie rozumy, że wszystko wiecie! Ale tak naprawdę, to nic nie wiecie! Moich młodych pracowników trzeba szkolić od zera! A im się wydaje, że to oni będą mnie uczyć i podważać mój autorytet. Co wy tam robicie w tych swoich szkołach i uniwersytetach?!”.

Jaka jest mentalność igreka w szkole czy na uczelni? Jak widzi swoją edukacyjną karierę? A czym DVD różnią się od kaset VHS? Kasetę przewija się zawsze linearnie, od początku do końca; z DVD można zacząć od środka albo przeskoczyć od razu na koniec. Tak właśnie wyobraża to sobie wielu igreków: najlepiej by było, gdyby od razu mogli dostać świadectwo czy dyplom, i to najlepszy.

Bez identyfikowania się ze szkołą
Pokolenie Y jest bardzo często oskarżane o to, że nie utożsamia się ze szkołą. Ale gdzie dziś można nauczyć się poczucia wspólnoty interesów? W domu? Statystyki rozwodowe wciąż rosną, typowy igrek albo poznał ból rozwodu rodziców, albo był świadkiem cierpienia przyjaciół, których rodzice się rozwodzili.

Może igreki mogły się nauczyć poczucia wspólnoty interesów od gwiazd sportu? Podam przykład. Zawody żeglarskie o Puchar Ameryki kolejne dwa razy organizowano w Nowej Zelandii, bo nasza drużyna wygrywała. Przyjeżdżało wielu turystów, więc był niezły ruch w interesie. Do czasu! Najlepszy nowozelandzki skipper połasił się na wyższe honorarium od Szwajcarów. Kolejne zawody żeglarskie Pucharu Ameryki zorganizowała Szwajcaria, która nawet nie ma dostępu do morza. Z polskich mediów, które piszą o piłce nożnej, wiem, że i tu igreki nie mogą uczyć się poczucia wspólnoty interesów od idoli-mistrzów sportu. To znaczy, że raczej braku poczucia wspólnoty interesów uczyły i uczą się igreki od samych mistrzów.

Igrek – uczeń czy student (a nawet pracownik) – przywiązuje się do ludzi, a nie do marek czy szyldów, nawet tych z największymi tradycjami i pięknie brzmiącą misją. Wielu igreków najbardziej interesuje poznawanie świata, zabawa, pogoń za nowymi przeżyciami i doświadczeniami. A w najgorszym wypadku, jeśli nawet szkoła czy uczelnia skreśli ich z listy studentów, to przecież na bogatym rynku usług edukacyjnych nadopiekuńczy rodzice bez trudu znajdą inną.

Oczywiście to nie jest tylko wina rodziców igreków, którzy rozpuścili swoje dzieci. Niedawno przyglądałam się wpisom do studenckich indeksów. „Tylko dostateczny?!” – zapytała studentka, której dosłownie przed chwilą nauczyciel akademicki cierpliwie tłumaczył, że kopiowanie z Internetu fragmentów cudzych prac jest naganne i z tego powodu dziewczyna sama sobie odebrała szansę na lepszą ocenę.

 

Czytaj dalej...


Było to w Polsce i wiem, że wielu nauczycieli byłoby zaszokowanych tą historią, bo nigdy by się tak nie zachowali, a już na pewno nie wtedy, kiedy byliby nie w porządku. Ale taka studentka ma czelność się obruszać, bo wie, że – nawet gdyby ta uczelnia uparła się, aby nie być na bakier z etyką – u konkurencji dostanie zaliczenie w analogicznej sytuacji.

Wygórowane wymagania
Najlepszym świat oferuje niesamowite możliwości. Igreki są tego świadome i chcą zgarnąć cała pulę, ale nie są bardziej zachłanni niż wszyscy inni, kiedy byli w ich wieku. Owszem, mają duże wymagania, ale tylko dlatego, że mogą sobie na to pozwolić. Wcześniejsze pokolenia miały raczej zaniżone poczucie własnej wartości; jest dość prawdopodobne, że przedstawiciele pokolenia Y będą cierpięli na kompleks wyższości.

Dlaczego? Wystarczy włączyć TV. Wszechobecne reklamy wmawiają: "because you’re worth it" – jesteś tego wart(a)! Igreki słyszały to tyle razy, że nie miały innego wyboru, jak tylko w to uwierzyć. Chyba nic w tym dziwnego, że są roszczeniowi już w szkole. Wielu nauczycieli drażni obsesja igreków na punkcie wizerunku, postrzegają to jako objaw próżności. Jednak przede wszystkim jest to objaw potrzeby przynależenia, dopasowania się. Igreki nie chcą się wychylać, to nie jest pokolenie buntowników. Typowy igrek nie miał się przeciwko czemu buntować! Nie było wrogich systemów, rodzice igreków zawsze ich we wszystkim wspierali. Kultura i religia nie narzucały już skostniałych zasad, ostrych ograniczeń. Wcześniejsze pokolenia miały więcej autorytetów i norm kulturowo-społecznych. Często się przeciwko nim buntowały, ale jednocześnie czerpały z nich siłę. Igreki miały jedynie – i aż – wybór i wolność. Tylko pozazdrościć? Tak by mogło się wydawać, ale niektórym młodym ludziom trudno jest się odnaleźć, zrozumieć, o co tak naprawdę w życiu chodzi. Być może dlatego w niejednej rodzinie, nawet żyjącej w dostatku i kochającej, antydepresanty zajmują coraz więcej miejsca w domowej apteczce.

Pokolenie Y potrzebuje i szuka głębszego sensu życia. Igreki są pełni nadziei, że uda im się przyczynić do pozytywnych zmian, że zrobią coś inaczej, lepiej. Jeśli piją herbatę, to tylko z właściwych plantacji. Mają fioła na punkcie recyklingu. Młodzi ludzie chcą pozytywnych zmian, ale zarazem nie chcą tracić czasu na konwencjonalne (i wg nich nieskuteczne) sposoby.

 

Część I artykułu, który ukazał się w Edukacji i Dialogu Nr 3/2009.

 

(Nota o autorze: Zuza Scherer - członek International Federation For Professional Speakers. Marketing szkół wyższych zgłębiała jako Uni Rep w Schools Partnership Office. Współorganizatorka warsztatów dla nauczycieli. Absolwentka Autorskiego LO w Warszawie i University of Auckland w Nowej Zelandii)