Dyskusja na temat powrotu do szkoły rozpoczęła się na dobre. Od pytań o celowość procesu po przypominanie o tym, co ważne, gdy już się spotkamy z naszymi uczniami oraz innymi nauczycielami twarzą w twarz. To, co istotne - warto wykorzystać ten moment do wspólnej pracy z gronem i przygotowania na przejście do szkoły. Podkreślam słowo przejście, bo przecież przejdziemy ze środowiska zdalnego do stacjonarnego. Nie wrócimy też do tego, co znamy z czasów przed pandemii, gdyż rzeczywistość jest inna, a i nasza społeczność po doświadczeniach zarazy jest zupełnie w innym miejscu.
Kiedy myślę o procesie przechodzenia do pracy stacjonarnej, myślę o aklimatyzacji, czyli sytuacji, która wymaga od nas pewnego czasu, troski, nieulegania presji czasu czy zadań. Podzielę się tym, co ważne dzisiaj w działaniach dyrektora - lidera zmiany. Dzisiaj, w sytuacji pandemii, ale także w sytuacjach, gdy powracamy do szkoły po dłuższej przerwie. Niezależnie od tego, kiedy wszyscy spotkamy się z naszymi uczniami w przestrzeni sal lekcyjnych, gimnastycznych, terenów zielonych i boisk, warto pomyśleć nad przygotowaniami i włączać kadrę pedagogiczną do wspólnej pracy.
Na początek bezpieczeństwo
Wypracowanie nowych zasad pracy uwzględniających nie tylko model edukacji hybrydowej (jeśli nas dotyczy), ale również funkcjonowania w szkole - korzystania z szatni, stołówki, sali gimnastycznej i innych miejsc wspólnych - to podstawa. Nie mniej istotne jest wdrażanie uczniów w trakcie edukacji zdalnej w temat bezpiecznego przejścia do szkoły. Oddanie im przestrzeni do podzielenia się obawami czy pytaniami (to oczywiście ważna rola wychowawcy klasy, o której napiszę nieco później. Dobrą praktyką jest przygotowanie wizualizacji zasad i umieszczenie ich w szkole w widocznych miejscach. Inne ważne kwestie to:
- aktualizacja procedur, w tym zgłaszania przypadków COVID-19,
- przygotowanie sal lekcyjnych,
- przygotowanie środków higienicznych,
- zaplanowanie przerw i dyżurów na dworze.
Liczą się - przejrzysta informacja oraz konstruktywna komunikacja
Dobry sposób informowania to taki, który jest przejrzysty i zrozumiały dla odbiorcy. Warto pomyśleć o tym, by przebiegała na kilku płaszczyznach. Kluczem są dobrze poinformowani nauczyciele, szczególnie wychowawcy, którzy są w kontakcie z rodzicami. Warto zaplanować spotkania online z rodzicami, jak również zamieścić informacje na stronie internetowej szkoły. Powinny być one dostępne dla każdego. Co więcej, komunikujmy przejście do szkoły w konstruktywny sposób. Unikajmy określeń dotyczących nadrabiania, nadganiania, uzupełniania braków. Pytajmy naszych uczniów:
- Czego nauczyli się w pandemii?
- Jakie doświadczenia były dla nich ważne?
- Za czym tęsknili?
- Jak chcieliby, by wyglądał ich pierwszy dzień w szkole?
Co warto zdiagnozować?
Temat nieobecnych na lekcjach zdalnych uczniów powraca w rozmowach z nauczycielami. Jeśli zdiagnozowaliśmy (co jest konieczne) tych, z którymi utraciliśmy kontakt, warto wspólnie z innymi nauczycielami pomyśleć, co z tą wiedzą zrobić - jak dotrzeć do dzieci i ich rodziców, jakim wsparciem ich objąć.
Kolejne ważne wyzwania dotyczą zidentyfikowania wyzwań i obaw, z którymi mierzą się nauczyciele i uczniowie. Rozmowy we własnym gronie, anonimowe ankiety (krótkie! zawierające otwarte pytania) - to dwa wybrane sposoby, by tę wiedzę pozyskać.
Warto również w nauczycielskim gronie porozmawiać o tym, co straciliśmy w wyniku pandemii - jakie wydarzenia, ważne inicjatywy i pomyśleć, czy i jak chcielibyśmy je przywrócić.
Przywracanie relacji, budowanie wsparcia
Dzięki relacjom i przestrzeni do współpracy możemy wspólnie z naszym gronem zadbać o system wsparcia - budowany na miarę naszych potrzeb.
Dla nas samych - nauczycieli:
- przygotowanie (jeśli to możliwe) pomocy specjalistycznej (w Gdyni Urząd Miasta zorganizował pomoc psychologiczną dla wszystkich chętnych nauczycieli),
- zaplanowanie reintegracji grona pedagogicznego,
- włączenie w proces przygotowania zasad pracy grona oraz z uczniami (po przejściu do szkoły),
- przypomnienie procedur i sposobów reagowania w sytuacjach kryzysowych,
- ustalenie dyżuru dyrektora i wicedyrektorów dla nauczycieli,
- wypracowanie form pomocy uczniom nieobecnym na zdalnych lekcjach.
Dla tych z nas, którzy są wychowawcami:
- wspólne wypracowanie planów pracy wychowawczej, pomysłów na zajęcia reintegracyjne,
- przygotowanie materiałów do pracy z uczniami - przygotowujących ich do przejścia do szkoły,
- zaplanowanie pierwszego tygodnia po powrocie na reintegrację i ustalanie/wypracowywanie zasad z uczniami,
- przygotowanie modelu szkolnej superwizji dla wychowawców we współpracy z pedagogiem i psychologiem (przestrzeni do spotkań i porozmawiania o wyzwaniach oraz sposobach rozwiązywania ich).
Dla uczniów:
- praca nad przygotowaniem uczniów do przejścia do szkoły (na godzinach wychowawczych - wysłuchanie, zachęcenie do dzielenia się pozytywnymi doświadczeniami, wypracowywanie na nowo zasad wspólnej pracy),
- ustalenie jasnych zasad udzielania pomocy uczniom, poinformowanie ich o tym,
- reintegracja zespołów klasowych po powrocie,
- praca na mocnych stronach (Czego się nauczyłeś? Co nowego potrafisz? zamiast Nie umiesz tego. Trzeba to nadrobić).
- monitorowanie zachowań uczniów i udzielanie im potrzebnej pomocy.
Dla rodziców:
- przygotowanie materiałów informacyjnych dla rodziców – jak przygotować dziecko do przejścia do szkoły,
- zebrania lub konsultacje z rodzicami - wdrożenie do nowych zasad, pomoc w przygotowaniu dzieci do aklimatyzacji po powrocie,
- wprowadzenie dyżuru psychologa i pedagoga szkolnego (jeśli to możliwe),
- ustalenie ścieżki kontaktu z wychowawcą i ze szkołą.
Jaka edukacja?
W wielu szkołach nauczyciele w ramach pracy zespołów przedmiotowych przygotowują pomysły do dalszej pracy, tuż po reintegracji. Wśród pomysłów pojawiają się przede wszystkim te mówiące o jednym standardzie pracy - rezygnacji z ocen w pierwszych tygodniach, dawaniu ocen chętnym, korzystaniu z informacji zwrotnej. W procesie przygotowań ważna jest dyskusja o tym, jak pracować, jakie treści z podstawy programowej wybrać. Kluczowe wydaje się odnoszenie się do pasji uczniów, ich zainteresowań, a także wykorzystanie metod angażujących uczniów, jak również tych aspektów wykorzystania technologii w procesach edukacyjnych, które sprawdziły się w edukacji zdalnej. Co więcej, warto zaplanować lekcje pod chmurką, w terenie.
Jak organizować pracę z gronem pedagogicznym?
W ostatnich tygodniach pracuję z dyrektorami i radami pedagogicznymi, wypracowując między innymi rekomendacje do dalszej wspólnej pracy. Tym, co ważne, jest przede wszystkim rozwijanie kultury pracy w zespołach roboczych, odchodzenie od usztywnionych posiedzeń rady pedagogicznej (te - koniecznie krótkie, a ich program znany uczestnikom wcześniej, powinien dawać przestrzeń do podzielenia się tym, co się w grupach roboczych dzieje, a także do wyznaczenia kierunków dalszych działań). Co więcej, czas powracania do stacjonarnej pracy powinien służyć dalszej inwentaryzacji działań, odchudzaniu biurokracji i tworzeniu przestrzeni do współpracy.
Notka o autorce: Oktawia Gorzeńska - absolwentka Leadership Academy for Poland. Wieloletnia dyrektorka szkoły z mocą zmieniania świata, twórczyni szkoły w chmurze oraz Flagowej Szkoły Microsoft w Polsce. Członkini Rady Programowej, a także doradczyni dyrektorów w projekcie "Szkoła dla Innowatora" Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Twórczyni Akademii Przywództwa Edukacyjnego. Szefowa działu edukacji w start-upie edtech Photon. Współinicjatorka platformy wymiany wiedzy, komunikacji i współdziałania EduLab, ogólnopolskiego ruchu #wiosnaedukacji oraz projektu społecznego nauczycieli lekcjewsieci.pl. Autorka poradników dla dyrektorów szkół z zakresu edukacji zdalnej i innowacji. Wspiera nauczycieli, dyrektorów oraz instytucje w procesie tworzenia i wdrażania strategii edukacyjnej zmiany, w tym w obszarach liderstwa oraz cyfryzacji. Prowadzi blog www.laboratoriumzmiany.com.
