Dominujący do dzisiaj, tradycyjny model systemu szkolnego opierał się na metaforze „nalewania wiedzy” do głów uczniów. Nie odpowiada temu, co współcześnie wiemy na temat uczenia, a co ważniejsze ignorował konieczną rolę ucznia w tym procesie. Konsekwencją jest zniechęcenie uczniów do szkolnego uczenia się i dla wielu osłabianie wewnętrznej motywacji do poznawania świata.
W kontraście do metafory nalewania wiedzy jest metafora luki, czyli ucznia, który z pomocą nauczyciela pokonuje lukę pomiędzy tym, co już wie i potrafi, a tym co dzięki temu, co już opanowane, może się nowego nauczyć. W tym procesie kluczowe jest zaangażowanie ucznia. Umożliwia je zaspokojenie trzech podstawowych ludzkich potrzeb psychologicznych: autonomii, kompetencji i więzi.
Zaangażowanie ucznia budzą metody nauczania, w których nauczyciel:
(1) przyjmuje perspektywę ucznia – jest świadomy, co uczeń już wie i potrafi i co jest dla niego interesujące,
(2) przyzwala w samodzielność uczniów – oferuje im znaczące wybory, pozwala na wyrażenie opinii, wspiera podejmowanie inicjatywy przez uczniów,
(3) ożywia uczniowskie wewnętrzne zasoby motywacyjne: łączy polecenia z użytecznością, zainteresowaniami,
(4) podaje uzasadnienia – wyjaśnia polecenia i mówi dlaczego, coś proponuje,
(5) używa informacyjnego i pozbawionego presji języka – komunikuje się będąc uważnym na reakcje uczniów, mówi: „mógłbyś…”, możesz…”
(6) zauważa i zezwala na negatywne odczucia uczniów – słucha ze zrozumieniem, bez reakcji obronnej, wyraża zrozumienie dla żalów,
(7) przejawia cierpliwość – pozwala na pracę w swoim tempie, czeka na sygnały ze strony ucznia na włączenie się i podjęcie inicjatywy.
Zapraszam po więcej do mojego wystąpienia podczas INSPIR@CJI 2023:
***
Organizatorami zorganizowanej w dniach 23-24 września 2023 w Warszawie konferencji INSPIR@CJE 2023 byli: Edunews.pl, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! oraz Think Global sp. z o.o.
Partnerem merytorycznym była społeczność nauczycieli: Superbelfrzy RP.
Partnerami konferencji byli: Amazon STEM Kindloteka, Samsung Polska, Stowarzyszenie Cyfrowy Dialog, Fundacja Szkoła z Klasą & Asy Internetu, Learnetic, Centralny Dom Technologii, Herstory, Ogólnopolski Operator Oświaty oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Notka o autorze: Jacek Strzemieczny jest współzałożycielem i przez ponad 20 lat był prezesem zarządu Centrum Edukacji Obywatelskiej (CEO). Trener i superwizor treningu grupowego Polskiego Towarzystwa Psychologicznego (PTP). W latach 1980–89 kierował przedszkolem i Ośrodkiem Rozwoju Umiejętności Wychowawczych przy PTP. W latach 1989–2004 był dyrektorem Departamentu Kształcenia i Doskonalenia Nauczycieli w Ministerstwie Edukacji Narodowej.
