Dysleksja - w szkole i w życiu

Dysleksja nie zanika samoistnie i pozostaje problemem całego życia. Jak dowodzą 25-letnie badania longitudinalne prowadzone w Polsce, w latach 1968-1993, przez H. Jaklewicz i M. Bogdanowicz oraz współpracowników, obserwuje się swoistą zmienność symptomów trudności w czytaniu i pisaniu oraz warunkujących je zaburzeń. Rozwój i funkcjonowanie społeczne osób, które nie zostały objęte specjalistyczną pomocą, analizowano po 10 latach. Badania porównawcze grupy kontrolnej - 23 dorosłych osób bez problemów w nauce z grupą 28 osób z dysleksją, w wieku ok. 20 lat, którzy zostali zdiagnozowani w czwartej klasie szkoły podstawowej wykazały: 

Po upływie następnych 10 lat, dalsze badania kwestionariuszowe ujawniły, że:

 

U osób dorosłych z dysleksją, zazwyczaj nadal obserwuje się wolne tempo czytania, dostrzegalne zwłaszcza przy czytaniu na głos, niechęć do czytania większych tekstów. Czytają głownie to, co jest związane z pracą zawodową lub hobby. W niektorych przypadkach trudności w czytaniu zanikają całkowicie, natomiast trudności z poprawnym pisaniem pozostają znacznie dłużej, zwykle na całe życie. Zazwyczaj zanikają błędy, ktore uznajemy za specyficzne np. mylenie liter podobnych pod względem kształtu, częste opuszczanie liter. Utrzymują się głownie błędy ortograficzne. Wprawdzie rzadko są popełniane, ale są znaczące. Zmienność symptomow zależy od wieku, metod edukacji, pracy nad tym problemem (np. udziału w terapii pedagogicznej) oraz od indywidualnych możliwości kompensacji (inteligencji, obszaru i głębokości dysfunkcji). Stwierdzono stałą gotowość do wznowienia się objawow dysleksji w sytuacjach braku treningu i samokontroli (np. niesprawdzania pisowni przy użyciu słownika lub komputera), a także w sytuacjach stresowych i utraty kontaktu z językiem.

Opierając się na przeglądzie literatury dotyczącej mocnych strony osób z dysleksją, Gavin Reid i Jane Kirk ustalili obszerną listę zdolności zazwyczaj towarzyszących dysleksji. Warto zauważyć, że wymienione specjalne umiejętności nie są „oderwane od rzeczywistości”, ale mogą być skutecznie wykorzystywane w rozmaitych dziedzinach życia codziennego, w czasie spędzania wolnego czasu, jak rownież w pracy zawodowej.

 

Na szczegolną uwagę zasługuje zwłaszcza obserwowany u osob z dysleksją bardziej holistyczny (to znaczy kompleksowy) sposob patrzenia na świat. Jest on związany z umiejętnością wykraczania poza szczegoły i ujmowania istoty zagadnienia w sposob całościowy. Ten sposob rozumowania może prowadzić do odkrywania rozwiązań rożnych problemow. Ich wzrokowo-przestrzenny styl uczenia się, może być wykorzystany w takich tworczych dziedzinach jak: matematyka, inżynieria i nauki fizyczne. Ponadto, jak zauważają badacze liczni wybitni myśliciele posługiwali się głownie wizualnymi metodami rozumowania, używając obrazow, zamiast słow i liczb, dzięki czemu byli zdolni do tworczego rozwiązywania złożonych problemow.

 

Na kreatywność i wysoko rozwiniętą zdolność abstrakcyjnego myślenia uzdolnionych uczniow z dysleksją wskazują Ron Yoshimoto i Jane Raissle. Tworczemu i nowatorskiemu projektowaniu sprzyja rownież specjalna zdolność do umysłowego przetwarzania wzorow i informacji. Obecnie w dobie coraz powszechniejszej pracy z komputerem, osoby z dysleksją wykazują szczegolne zdolności do tworzenia modeli, dostrzegania wzorcow i konstruowania trojwymiarowych obrazow. Osoby z dysleksją nierzadko przejawiają znaczne zdolności artystyczne, sprawdzając się w zawodach artystycznych i rękodziele. Inni wskazują na wysoko rozwinięte myślenie analityczne, często wykraczające poza przeciętne zdolności matematyczne oraz bogaty zasob słownictwa.

 

Osoby z dysleksją cechuje rownież bogata pamięć kolorow i zdolność do tworzenia kombinacji polisensorycznych (łączenia wielu rożnych zmysłow). Podejmują one często i z sukcesem pracę w takich zawodach, jak: inżynier, projektant, architekt, matematyk, fizyk, lekarz (zwłaszcza ortopeda i chirurg), dentysta, ktore sprzyjają efektywnemu wykorzystaniu wyżej wymienionego wzorca zdolności. Niewątpliwie, osoby z dysleksją mają lepsze umiejętności w zakresie wypowiedzi ustnych niż pisania. Sprawia to, że mogą przejawiać wysoki poziom kompetencji, stając się wybitnymi i porywającymi mowcami. Oczywiście, lista mocnych stron i talentow nie kończy się wyłącznie na zdolnościach poznawczych. Pomimo iż osobom z dysleksją, niejednokrotnie na drodze kariery staje więcej trudności niż przeciętnemu pracownikowi, problemy te są pokonywane dzięki wyrożniającej ich chęci sprostania oczekiwaniom i zdobycia uznania w pracy, ambicji (potrzebie osiągnięć) i entuzjazmowi. Jeżeli osoby te w dzieciństwie przyzwyczaiły się do systematycznej, ciężkiej pracy i dzięki temu nauczyły się „jak się uczyć”, opanowały strategie efektywnego działania, będą z tych zdobyczy korzystać w wieku dorosłym. 

Podsumowując, warto zauważyć, że wiele osob z dysleksją osiągnęło sukces na miarę międzynarodową. Do grona znanych na całym świecie artystow i naukowcow, ktorzy borykali się z problemem dysleksji, należą reprezentujący tak odmienne dziedziny sztuki i nauki jak wynalazca Thomas Edison, fizyk Albert Einstein, aktorka Susan Hampshire czy polityk Winston Churchill. Nie jest oczywiście tak, że dysleksja jest rownoznaczna z odniesieniem sukcesu, ale też, sukcesu takiego nie wyklucza, choćby w postaci ukończenia studiow wyższych czy zajęcia prestiżowego stanowiska kierowniczego. Co więcej, w pewnych dziedzinach może wręcz sprzyjać znakomitej karierze. Zatem, powtarzając za prof. Albertem Galaburdą, osoby z dysleksją nie powinny być uważane za osoby z trudnościami w uczeniu się, ale za takie, ktore mają odmienne zdolności i sposób uczenia się.

 

 

Można wziąć udział w szkoleniu nt. dysleksji dla nauczycieli języka angielskiego.