Ludzi mózg jest ciągle jeszcze tajemniczy, fascynujący i niezrozumiały. Interesuje się nim każdy, ale innowatorzy w szczególności. Dydaktyków i nauczycieli, którzy doceniają jego wielkość nazywa się neurodydaktykami. Bazują na wiedzy z neurobiologii i neurologii oraz psychologii humanistycznej. Próbują przenieść ich wiedzę i osiągnięcia na obszar dydaktyki, czyli organizacji uczenia się i pracy nad sobą.
Neurobiologia wpływa na nauki pedagogiczne
Neurobiologia (biologia układu nerwowego, fizjologia mózgu) jest częścią nauk biologicznych. Jest dziś jedną z najważniejszych i najbardziej wszechstronnych nauk przyrodniczych, która ma przemożny wpływ na współczesną psychologię i inne nauki społeczne, w tym nauki pedagogiczne. Właśnie ona jest bazą zasad i rozwoju neurodydaktyki.
Nie może być rozwoju edukacji i szkoły bez uwzględniania rosnącej dziś szybko wiedzy o ludzkim mózgu, jego uczeniu się, pamiętaniu, rozumowaniu itd. Mówi się dziś coraz częściej, że edukacja powinna być przyjazna mózgowi. Neurodydaktyka pomoże odpowiedzieć na ważne dla edukacji, nauczycieli i uczenia się człowieka, pytania, które wielu z nas stawia sobie w szkole, np.:
- Jak skutecznie motywować uczniów do nauki?
- Jak organizować uczenie się, aby było ono radosne i przyjemne?
- Dlaczego motywowanie do uczenia trzeba łączyć z pracą nad sobą? - itp. Na pewno warto pytać, poszukiwać i poznać!
Neurobiologia odpowiada na trudne pytania
Neurobiologia pomaga odpowiedzieć na wielkie pytania, z którymi od dawna mierzyły się filozofia, teologia, socjologia, psychologia i inne nauki społeczne. Odpowiada także na małe, zwykłe pytania, które wielu zadaje sobie co dzień. Chodzi o takie istotne pytania jak: Co jest sednem i kryterium człowieczeństwa? Gdzie mieszka ludzka dusza? Skąd się bierze moralność? Gdzie rodzi się przyjemność? Dlaczego jesteśmy agresywni? Jak działa pamięć? Od czego i dlaczego się uzależniamy? Dlaczego lubimy seks? Czy zakochani myślą rozsądnie? Dlaczego dziewczynki wolą bawić się lalkami, a chłopcy samochodzikami? Czy w świecie nowych technologii zdołamy zachować prywatność myśli? (www.rubikon.pl).
Niesamowity mózg - antropologia XXI wieku
Nieskończonym źródłem odpowiedzi lub podpowiedzi — i nowych fascynujących pytań — jest ludzki mózg, odsłaniający dzięki coraz bardziej zaawansowanym metodom badawczym kolejne swe tajniki. Niektórzy wskazują, że w studiach nad nim można widzieć wręcz antropologię XXI wieku.
Niedawno (2011) ukazało się wznowienie (wyd. II) atrakcyjnej książki o ludzkim mózgu Jerzego Vetulaniego pt. Mózg: fascynacje, problemy, tajemnice, który w interesujący sposób oprowadza czytelnika po naszym centrum regulacji, kontroli i dowodzenia. Autor w ciekawy sposób, z wielką erudycją i wdziękiem ukazuje, że szare komórki to pole zainteresowań zarówno teoretycznej (twardej) biologii, jak i subtelnej współczesnej humanistyki. Warto przeczytać!
Nasza maszyneria naszego zachowania
Niesamowita jest także książka pt. Mózg a zachowanie (2011, wyd. III). Omawia zagadnienia, które przybliżają nas do zrozumienia, jaka maszyneria leży u podstaw naszego zachowania i co się w niej psuje lub może popsuć pod wpływem chorób, urazów, wieku i innych czynników wpływających na naszą osobowość. Przecież każdy nauczyciel powinien rozumieć biologiczne podłoże zachowania i doznań.
Niezbędna wydaje się nauczycielom wiedza, którą ukazuje ww. podręcznik. Stanowi próbę ukazania współczesnego stanu wiedzy nt. biologicznego podłoża różnorodnych form zachowania oraz psychicznych doznań zwierząt i człowieka w normie i patologii. Omówiono w nim, m.in. podstawowe właściwości neuronów, funkcje komórek glejowych, interakcje układu nerwowego i odpornościowego, rozwój i starzenie się układu nerwowego, a także neurologiczne mechanizmy zachowań ruchowych, emocji, bólu i stresu, percepcji, pamięci, uczenia się i mowy.
Niedawne wznowienie tej książki, to już trzecie wydanie. Jest uaktualnione na podstawie najnowszych osiągnięć naukowych oraz znacznie poszerzone. Dodano 3 nowe rozdziały: nt. różnic płciowych, procesów starzenia się i neuroplastyczności. Książkę warto poznać.
Nauka o ludzkim mózgu
Niektórym się wydaje, że można żyć (wegetować?) bez szkoły, edukacji i uczenia się. Mówią, że uczą się inaczej, praktycznie z samego życia. To prawda, ale to przecież zbyt mało, bo z natury swej człowiek chce wiedzieć więcej, rozumieć głębiej, umieć lepiej czy też osobiście doświadczyć. Już kilka lat temu wskazywano na potrzebę uczenia się o własnym mózgu i pytano: Dlaczego priorytetem jest "Nauka o ludzkim mózgu"? ("Nowa Szkoła" 2005/8). Treść artykułu warto przypomnieć.
"Nauka o ludzkim mózgu" lub jak wolą inni - "nauka o człowieku", powinna być pierwszym i najważniejszym, obok języka polskiego, przedmiotem nauczania (edukacją) w nowoczesnej szkole, tj. w takiej, której naprawdę zależy nie na nauczaniu, ale na rozwoju uczniów i na tym, żeby nasze dzieci odczuwały radość uczenia się i chodzenia do szkoły. Coraz częściej czyta się zarzuty pod adresem szkoły, że naucza ona wiele, a nie rozwija człowieka i nie uczy kompetencji życiowych - zgodnie z treścią poniższej sentencji, że: „Największym zadaniem kształcenia jest uczynić „ludzkim” każdego człowieka.” (J. A. Komenski). Budujmy więc szkołę, która pomoże rozumieć człowieka.
(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)
