Dydaktyczne schematy trzeba burzyć

Dobrze jest reagować na oczekiwania

Do roli nauczyciela się dorasta - to oczywiste. Nawet widoczne gołym okiem pedagogiczne talenty wymagają starannej pracy, cierpliwości i stałej pracy nad sobą. Dobrze pamiętam wiele swoich lekcji biologii i geografii, a także szkoleń i warsztatów z nauczycielami. Często zaczynały się dla uczestników intrygująco. Chodziło o wywołanie zaskoczenia, skupienia i zdziwienia.

Lekcję czy szkolenie zaczynam od podania tematu - problemu. Potem pytam, jakie oczekiwania mają uczniowie czy nauczyciele, co do tego tematu. Zwykle nic lub niewiele mówią, ale jeśli np. w temacie: „Budowa i życie chrabąszcza” - oczekują czegoś innego, niż przewiduje standard tematu - to reaguję na ich oczekiwania i zmieniam kolejność zaplanowanych zadań.

Dodatnie nastawienie

Dobrze jest wiedzieć, po co idzie się na szkolenie czy daną lekcję. Oczekiwanie może wyostrzyć trafna informacja, zachęta, zaintrygowanie lub konkretna, uświadomiona potrzeba. Można też temat lekcji zapowiedzieć wcześniej i zachęcić aktywnych do przygotowania materiałów na nową lekcję lub wręczy zaprojektowanie jej fragmentu. Skonkretyzowane oczekiwanie przecież wzmacniają pozytywne nastawienie i budzą zaciekawienie zagadnieniem. To one koncentrują nasze zmysły, uwagę i myśli, a także emocje

Dobre kompetencje, bo osobiste

Dziś wielu uznaje kluczowe kompetencje ogólne i przedmiotowe uczniów za najważniejszą ideę i priorytetowy cel współczesnej edukacji. Są to te ważne, złożone umiejętności wyższego rzędu, które mają osobisty aspekt oraz scalają w całość wiele różnych podrzędnych umiejętności. Umożliwiają one uczniom sprawne funkcjonowanie w zmieniającym się świecie. Stały się one szczególnie ważne w związku z postępującą globalizacją, demokratyzacją życia i rozwojem nowoczesnych technologii TIK. Wśród nich jest korzystanie z mobilnych urządzeń, ale też krytyczne myślenie i rozwiązywanie problemów.

Dobry priorytet - uczenie się

Dla przypomnienia, warto wspomnieć, że te nowe i trudne wyzwania wymagają od nas, nauczycieli wszystkich przedmiotów nauczania, akcentowania spraw humanistycznych i kompetencyjnych w szkolnej edukacji, czyli:

1. akcentowania w edukacji uczenia się - np. biologii czy geografii,
2. promowania samodzielności ucznia i znaczenia ludzkich dążeń do samorealizacji,
3. podniesienia na piedestał osobistego rozwoju ucznia - człowieka,
4. ukazywania sensu aktywizmu, czyli bycia aktywnym w grupie, we wspólnocie,
5. potrzeby wykorzystywania nowych technologii TIK w edukacji,
6. podkreślania ważności społecznych relacji między uczniami i szacunku do ludzi.

Dobrze jest poszerzyć ww. zagadnienia dotyczące uczniowskiego uczenia się, bo to ono jest sednem organizacji zajęć i lekcyjnej pracy. Szerzej o tym jest w artykule „Biologią można zaciekawać każdego” (Biologia w Szkole 4/2012). Warto przeczytać i pomyśleć, jak to przenieść na nauczanie swego przedmiotu: chemii, geografii itp.

Dydaktyczne schematy

Dziś więc, trzeba śmiało burzyć proponowane przez dotychczasową dydaktykę (sam jestem i czuję się dydaktykiem biologii) dydaktyczne schematy, np. dotyczące struktury lekcji np. biologii czy przyrody. W celu kształtowania kluczowych kompetencji uczniów, oczekuje się od nauczycieli, aby zmienili nawet zasady działania i strukturę lekcji. Zdaniem niektórych lekcja teraz może zawierać np. następujące etapy: zaangażowanie, badanie, przekształcanie, prezentację i refleksję. Najważniejsze jest, aby każdy uczeń był aktywnym podmiotem zajęć, bo to on ma się uczyć, wykonywać różne czynności, ciągle zajętym, uważnym i myślącym i po lekcji zmęczonym, a nie odwrotnie. Przecież, jedynie intensywna i wielostronna aktywność ucznia, jego myślenie i działanie, prowadzi do rozwój jego umiejętności, struktur mózgowych, pamięci i uczuć.

(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)