Ukończyłem Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Olsztynie. Na studiach się nie obijałem i byłem dobrze przygotowany do zawodu nauczycielskiego. Potem przez wszystkie lata na uczelni cały czas się dokształcałem w zakresie dydaktyki. A mimo to czuję się bezradny wobec współczesnych wyzwań edukacyjnych, niczym człowiek po udarze uczę się stawiać kroki i chodzić. Dlaczego? Bo zasadniczo zmienił się krajobraz edukacyjny i społeczny a dawne odpowiedzi na ważne pytania są dzisiaj nieaktualne. Moja bezradność nie jest wynikiem osobistych i zawodowych zaniedbań, lecz jest efektem zmian cywilizacyjnych.
Jest wielu nauczycieli i wiele uczącej się młodzieży, jednakże edukacja (szkoła) jest rozproszona. W pojedynczych placówkach jest niewielu nauczycieli i uczniów. W tym krajobrazie edukacyjnym są szkoły-wyspy dobrych zmian. Niczym krowie placki na łące. Może i dla niektórych brzydko pachną, lecz tam buzuje intensywne życie i przemiany. Ale to właśnie na takim obiekcie powstała ekologiczna koncepcja metapolulacji lepiej opisująca procesy ewolucyjne i populacyjne. Przyjrzyjmy się zatem bardziej ekosystemowi edukacji, który jest niczym łąka z wyspowo rozmieszczonymi siedliskami, w których coś ważnego się dzieje. Zmiany się dokonują w miejscach rozproszonych i w dużym stopniu izolowanych od siebie. Ale, tak jak w metapopulacji, połączone są ze sobą migrującymi ideami i pomysłami. Tak jak na spotkaniu w ramach INSPIR@CJI.
Edukacja wyszła i coraz bardziej wychodzi poza mury szkoły. Dzieje się na piknikach naukowych, w centrach nauki, muzeach, na czasowych wystawach w domach kultury, w projektach z udziałem podmiotów nieszkolnych, w wydawnictwach, różnych przedsięwzięciach internetowych. Jeśli nauczyciel uczy w szkole i jednocześnie poza nią, to w obecnej sytuacji lepiej mówić o edukatorze czy projekczycielu czyli projektancie środowiska edukacyjnego.
Wielu z nas uczy… w fundacjach, projektach, onlinach, wydawnictwach itp. Nawet ostatnie odejścia nauczycieli ze szkoły nie oznaczają odejścia z edukacji. Zamiast nauczać coraz bardziej projektujemy środowisko do uczenia się, i to online, w centrach nauki, korepetycjach itp. Zmienia się także podejście teoretyczne. Do tradycyjnego nauczyciela bardziej pasuje behawioryzm. Do edukatora i projekczyciela – konstruktywizm i konektywizm.
W swoich pedagogicznych metamorfozach zaakceptowałem swoje błędy i to, że muszę się uczyć dydaktyki od nowa. Uczę się poruszać w rzeczywistości internetowej i z telefonami komórkowymi z dostępem do sztucznej inteligencji. Współpracuję z nauczycielami w pisaniu podręczników, poradników metodycznych dla nauczycieli, pokazach organizowanych dla szkół w ramach festiwali nauki i dedykowanych projektów, przybliżających do siebie uniwersytet i szkołę. Niby jest to edukacja pozaformalna. Pora jednak zmienić i tę terminologię. Niczym w dawnych czasach za wychowanie jednego dziecka odpowiedzialna jest cała wioska. Dydaktyki akademickiej uczę się w dużym stopniu od… nauczycieli ze szkół podstawowych i średnich. Bo tu szybciej pojawili się ludzie eksperymentujący i odważnie zmieniający szkołę i edukację.
Nauczyciel, a w zasadzie edukator (projekczyciel), to wolny zawód a nie pracownik w szkole. Edukacja jest w kryzysie, bo dawne odpowiedzi (wzorce) nijak nie pasują do obecnej rzeczywistości. Trzeba coś zmienić. I ta zmiana zachodzi. Swoista metamorfoza. W stadium poczwarki ciało larwy się rozpada, można by sądzić, że totalna katastrofa. Zachowują się tylko niewielkie zgrupowania komórek, które na nowo organizują cały organizm. Powstaje imago, owad doskonały - organizm inaczej wyglądający i mogący żyć w zupełnie innym środowisku.
W krajobrazie edukacyjnym zachodzi taka głęboka zmiana. Niczym na łące w izolowanych siedliskach, w jednych szybciej, w innych wolniej. Być może powstaje lepsza teoria opisująca tę edukacyjną rzeczywistość - tak jak niegdyś teoria metapopulacji w ekologii.
Zachęcam do obejrzenia mojego wystąpienia na INSPIR@CJACH 2024:
***
Organizatorami zorganizowanej w dniach 5-6 października 2024 w Warszawie konferencji INSPIR@CJE 2024 byli: Edunews.pl, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! oraz Think Global sp. z o.o.
Partnerem merytorycznym była społeczność nauczycieli: Superbelfrzy RP.
Partnerem głównym konferencji był Samsung Polska.
Partnerami konferencji byli: Canva, Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy, Eduko, Fundacja Szkoła z Klasą & Asy Internetu, Microsoft & ALSO sp. z o.o., Remi sp. z o.o., Stowarzyszenie Cyfrowy Dialog, VanityStyle sp. z o.o. (Akademia Dobrej Enegrii Junior), Wakelet oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Współpraca: FAST Heroes, SuperKid.pl, ZłotyNauczyciel.pl.
Notka o autorze: Stanisław Czachorowski jest biologiem, ekologiem, nauczycielem i miłośnikiem filozofii przyrody, profesorem uczelni i pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Członek grupy Superbelfrzy RP. Prowadzi blog Profesorskie Gadanie.
