Polacy wciąż nie przywiązują wystarczającej wagi do tego, jak zagospodarowywana jest przestrzeń publiczna. Nie zauważają otaczającego ich chaosu, nie chcą identyfikować się ze swoim miejscem zamieszkania. Większość z nas ma poczucie, że kreowanie rzeczywistości przestrzennej odbywa się poza ich świadomością i zaangażowaniem, co wynika poniekąd z braku elementarnej wiedzy w tym zakresie. Dotyczy to szczególnie młodzieży, która w przyszłości będzie decydować o poprawieniu lub pogorszeniu jakości naszego otoczenia.
Receptą na poprawę przestrzeni publicznej ma być zaproponowany kilka lat temu polskim szkołom kompleksowy program edukacyjny „Kształtowanie przestrzeni”, inspirowany irlandzkim odpowiednikiem pt. „Shaping space”. Pomysłodawcą wprowadzenia powszechnej edukacji architektonicznej w polskich szkołach jest Izba Architektów Rzeczypospolitej Polskiej. Program funkcjonuje fakultatywnie w polskich szkołach już od 6 lat przy zaangażowaniu architektów koordynatorów oraz nauczycieli dowolnych przedmiotów, wdrażających gotowe zestawy lekcji tematycznych, składające się głównie z zadań i prac przy okazji realizacji obowiązkowego programu nauczania. Jedynym wymogiem realizacji zajęć jest odbycie krótkiego szkolenia, które zapewnia Izba Architektów RP. Co ważne, szkoła nie ponosi żadnych kosztów z tytułu uczestnictwa w projekcie. Program dedykowany jest młodzieży od 12 do 18 roku. Podręcznik dla nauczyciela w formie .pdf można pobrać bezpłatnie ze strony internetowej Izby Architektów RP z zakładki Edukacja młodzieży.
Projekt jest unikalny na skalę europejską, co paradoksalnie bardziej przeszkadza zamiast pomagać… Wdrażanie zajęć w ramach „Kształtowania przestrzeni” często rodzi spore komplikacje w zderzeniu z codzienną szkolną rzeczywistością. – Rozwijanie programu to praca pozytywistyczna u podstaw. Przekonanie nauczycieli, borykających się na co dzień z przeładowaniem programu obowiązkowego, że warto poświęcić swój czas i energię, podjąć wysiłek twórczy oraz wpłynąć na kreowanie gustów, a także smaku przestrzennego swoich uczniów. Często to najpierw nauczycielom trzeba wpoić chęć odpowiedzialności za otaczającą nas rzeczywistość. Za realizacją projektu kryją się setki spotkań, argumentów i wydeptanych ścieżek w urzędach miast, gminy czy dzielnicy – przekonuje Urszula Szabłowska, koordynator programu "Kształtowanie przestrzeni" ze strony Izby Architektów RP.
W ramach realizacji programu ogłaszany jest także konkurs dla uczniów. W roku szkolnym 2017/18 tematem przewodnim pracy konkursowej była „Księga dobrych praktyk architektonicznych dla naszej szkoły”. Uczestniczące w konkursie zespoły miały zidentyfikować problemy przestrzenne szkoły oraz zaproponować rozwiązania, odwołujące się do poruszanych w trakcie zajęć architektonicznych zagadnień. Celem projektu była nauka dostrzegania potrzeb społeczności szkolnej oraz próba ich zaspokojenia dostępnymi środkami, co w rezultacie miało pomóc w obudzeniu poczucia odpowiedzialności i sprawczości w kreowaniu oraz zarządzaniu dostępną przestrzenią i – co ważne – nabycie umiejętności pozyskiwania zwolenników dla proponowanych lepszych rozwiązań. Rozwiązania były przedstawianie w formie prezentacji.
Uroczyste rozstrzygnięcie konkursu odbyło się 8 czerwca podczas Gali w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie. W kategorii A (12-15 lat) jury konkursowe postanowiło przyznać nagrodę główną Publicznej Podstawowej Szkole Katolickiej im. Św. Stanisława Kostki w Poznaniu za pracę pt. „Zakostkowana Szkoła”. Zespół projektowy wystąpił w składzie: Antoni Chęciński, Antonina Floraszek, Aleksander Gidaszewski, Amelia Kręc, Maksymilian Krumholz, Liliana Rybińska, Agata Tomczak oraz Dorota Łakoma (opiekun grupy). Wręczono również wyróżnienie dla Szkoły Podstawowej Nr 392 im. Jana Bytnara ps. „Rudy” w Warszawie za pracę „Przyszłość sportu w naszej szkole” autorstwa zespołu w składzie: Małgorzata Błońska, Wiktoria Jaszczołt, Wiktoria Nerć, Julia Grabarczyk, Natalia Grzyb, Helena Kulczycka oraz Paulina Godlewska (opiekun grupy).
W kategorii B (15-18 lat) nie przyznano nagrody. Jury, ze względu na wyrównany poziom prac, które weszły do finału przyznało trzy równorzędne wyróżnienia:
- XLIV Liceum Ogólnokształcące im. Witkacego w Warszawie za pracę „Witkacy w Ogrodzie”, reprezentowane przez zespół w składzie: Zofia Mądry, Zofia Leszczyńska, Joanna Dębska, Michał Łukaszuk, Tytus Kiszka, Jan Dopierała, Grzegorz Pawlak oraz Jolanta Staniszewska-Bukała (opiekun grupy).
- Miejski Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5, Technikum nr 6 im. Jana Sas Zubrzyckiego w Krośnie, za pracę „School Gear” stworzoną przez: Martynę Zajdel, Mateusza Budę, Adama Bożeka, Marię Marszałek, Olę Zimę oraz Łukasza Zimę (opiekun grupy).
- III Liceum Ogólnokształcące im. Św. Jana Kantego w Poznaniu za pracę „Trójkowa przestrzeń - odNowa”, której autorami są: Jakub Wichtowski, Jan Bylicki, Jan Iwaszkiewicz-Rudoszański, Jan Chlebek, Stanisław Paluszak oraz Katarzyna Kordus (opiekun grupy).
Więcej informacji na temat programu dostępnych jest pod adresem: http://www.izbaarchitektow.pl/pokaz.php?id=2829.
(Źródło: Izba Architektów RP)
