Jeśli zainteresowałaś się OK zeszytem, to prawdopodobnie już trochę na jego temat wiesz. Możliwe, że polecił Ci go inny nauczyciel, lub dowiedziałaś się, a może zaobserwowałaś, że pomaga on uczniom uczyć się. W największym skrócie można powiedzieć, że jest to zeszyt, w którym wykorzystujemy zasady oceniania kształtującego i który buduje partnerstwo pomiędzy uczniem i nauczycielem.
W tym wpisie zajmiemy się wskazówkami, jak samodzielnie zacząć wykorzystywać w nauczaniu OK zeszyt.
Najlepiej jest zacząć pracę z OK zeszytem razem z uczniami. Przedstawić im propozycję i pozyskać ich i może rodziców, jako swoich sojuszników. Dobrze, gdy uda Ci się tak przedstawić propozycję, aby przekonać uczniów, że decydujesz się na OK zeszyt, gdyż chcesz pomóc im w uczeniu się i że zamierzasz razem z nimi rozwijać pracę z OK zeszytem. Błędną drogą jest narzucanie uczniom OK zeszytu, znacznie lepiej jest przekonać ich do podjęcia wspólnie wyzwania i obiecanie, że po pewnym czasie razem sprawdzicie, czy pomysł jest godny kontynuowania. Dlatego kurs OK zeszyt rozpoczynamy webinarium wstępnym w sierpniu – aby nauczyciel mógł poinformować uczniów o tej inicjatywie na początku roku szkolnego.
Jeśli jednak nie możesz/nie chcesz/nie w tym roku uczestniczyć w kursie, ale chcesz w tym roku zacząć pracę z OK zeszytem, to możesz sam poczynić kroki przygotowawcze. Jeśli zaczniesz w trakcie roku szkolnego, a nie na samym jego początku, to możesz stracić zapał uczniów towarzyszący rozpoczęciu nauki w nowym roku. Pomysły, które nauczyciel wprowadza później, często spotykają się z niechęcią uczniów i to stanowi dodatkowy kłopot. Możesz poczekać z ogłoszeniem zmiany pt. OK zeszyt do następnego semestru. Początek nowego semestru też może być dobry czasem na wprowadzenie nowości. Czyli sugerujemy, abyś nie popełniła falstartu i pierwszy semestr poświeciła na przygotowania, choć mocno zaawansowane.
Jeśli chcesz samodzielnie wprowadzać OK zeszyt do pracy z uczniami może nasze wskazówki mogą być pomocne:
1. Powiedz uczniom, że w tym roku chcesz im pomóc w uczeniu się poprzez podawanie im celów lekcji i kryteriów sukcesu (do lekcji, sprawdzianu i zadania edukacyjnego).
Oczywiście powinnaś wytłumaczyć uczniom, co rozumiesz przez cel lekcji i kryteria sukcesu. Możesz ich zapytać, czy sądzą, że podawanie celu i kryteriów pomoże im się uczyć. Warto po kilku lekcjach wyposażonych w cele i kryteria zadać uczniom ponownie to pytanie. Warto zasugerować uczniom, że pomocne może być zanotowanie celów i kryteriów, aby można było do nich wrócić na koniec lekcji i później. W młodszych klasach sprawdza się rozdanie uczniom tak zwanych wklejek z celami i kryteriami. Uczniowie mogą poczuć naturalną potrzebę umieszczenia ich w swoim zeszycie.
2. W czasie trwania lekcji warto nawiązywać do celów i kryteriów, aby uczniowie widzieli sens ich podawania.
Jeśli uczniowie przyzwyczają się do celów i kryteriów, to można zacząć ich pytać:
- Czy osiągnęliśmy zakładane cele?
- Czy spełniliśmy kryteria sukcesu?
Uczniowie prawdopodobnie na oba pytania odpowiedzą bez zastanowienie : TAK, TAK. Nie powinniśmy się zniechęcać. Warto zapytać: DLACZEGO i CO O TYM ŚWIADCZY?
3. W ten sposób w sposób płynny przechodzimy do refleksji uczniowskiej.
Nie jest łatwo przyzwyczaić uczniów do formułowania refleksji. Opracowaliśmy kilkadziesiąt sposobów na podsumowanie, czyli refleksję uczniowską. Możecie je obejrzeć w pomocy nazwanej przez nas PUDEŁKO REFLEKSJI.
Warto zmieniać propozycje sposobów na refleksje, aby uczniowie nabrali wprawy i aby była ona dla nich inserującą propozycją. Również warto dać uczniom swobodę, co do formy refleksji. Z naszego doświadczenia wynika, że np. mapy myśli są dla uczniów bardzo atrakcyjne.
To co jest niezmiernie ważne, to docenienie refleksji uczniów przez nauczyciela. Zachwyt nauczyciela nad refleksją jest bezceny. Kategorycznie odradzamy krytykę i ocenianie refleksji uczniowskiej!
Refleksja uczniowska jest bardzo cenna i ważne, aby było miejsce, gdzie jest zbierana, aby można było do niej wrócić. Może sami uczniowie dojdą do wniosku, że warto ją mieć w jednym miejscu, czyli w OK zeszycie.
4. W miarę upływu czasu uczniowie wykonują różne proponowane przez nauczyciela zadania. Często nie wiedzą, co zrobili w nich dobrze, a co źle. I to jest czas, aby zaproponować uczniom – informację zwrotną. Można udzielić im pełnej informacji zwrotnej, czyli określać:
- Co zrobili dobrze i zgodnie z kryteriami
- Co zrobili źle i jak powinni to poprawić
- Wskazówki – jak mogą dalej się rozwijać
Pamiętajmy, że do informacji zwrotnej nie dołączamy stopnia. Informację zwrotną można też zaproponować jako ocenę koleżeńską lub samoocenę (zdecydowanie nie na stopnie!)
Teraz jest czas na odpowiedź uczniów na pytanie, co pomaga im się uczyć: ocena stopniem, czy informacja zwrotna. Początkowo, uczniowie przyzwyczajeni do stopni, mogą uznać, że wolą stopnie. Nie należy porzucać podjętego wyzwania w postaci udzielania informacji zwrotnej. Można postępować zgodnie z życzeniem uczniów i tym, którzy wolą stopień stawiać go, a tym, którzy wolą informację zwrotną, taką im przekazywać. Uczniowie muszą zobaczyć i docenić, że informacja zwrotna pomaga im.
Informację zwrotna trzeba gdzieś zapisać i to może być następny powód, dla którego warto mieć OK zeszyt.
5. Jeśli przez jeden semestr będziemy pracować z uczniami z celami, kryteriami, refleksją i informacją zwrotną, to w drugim semestrze można zaproponować im prowadzenie OK zeszytu, gdzie wymienione elementy będą mogły być dokumentowane.
Reasumując proponujemy w pierwszym semestrze przygotować dla OK zeszytu sprzyjające warunki, czyli podawać uczniom cele i kryteria sukcesu, pracować z nimi, rozwijać refleksję uczniowska, wprowadzić informację zwrotną do prac uczniowskich, a w drugim semestrze zaproponować uczniom kontynuacje tych prac w OK zeszycie uczniowskim.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS), prowadzonym przez CEO i PAFW. Autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: www.oknauczanie.pl. Niniejszy artykuł ukazał się w partnerskiej platformie Edunews.pl www.osswiata.pl.
