Zadaniem szkoły od jej powstania jest tłumaczenie młodym ludziom otaczającego świata i przygotowanie do świadomego funkcjonowania w nim. Ponieważ świat cały czas się zmienia, również szkoła powinna zmieniać się, tak jak zmieniają się realia i styl życia młodych ludzi.
Odpowiadając na te zmiany, w ostatnich latach polskie szkoły położyły szczególny nacisk na kształcenie języków obcych, umiejętności współpracy w grupie czy wykorzystywania technologii informacyjno-komunikacyjnych. Na naszych oczach toczy się również inny proces, który w sposób bezprecedensowy zmienia sposób funkcjonowania społeczeństw – jesteśmy świadkami postępującej globalizacji. Świat staje się coraz mniejszy, a jego regiony są coraz bardziej ze sobą powiązane. I także na to wyzwanie polska szkoła powinna odpowiedzieć.
Wyzwanie globalizacji
Czy zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzi kawa w twoim kubku? Skąd się wzięła gąbka? Jakim cudem na twój stół trafił bananowy jogurt? I zanim skończysz śniadanie, już zależysz od ponad połowy świata. - Martin Luther King
Codziennie korzystamy z produktów pochodzących z różnych zakątków świata; na ulicach spotykamy migrantów przybyłych z państw byłego ZSRR, ale coraz częściej także z Bliskiego Wschodu, Wietnamu, państw Afryki Wschodniej. Z budżetu państwa wydajemy rocznie ponad 1 mld złotych na wsparcie rozwoju krajów uboższych od Polski; nasze menu urozmaica już nie tylko pizza, ale też kurczak w pięciu smakach i sushi.
Zbliżenie z innymi kulturami, zacieśnienie politycznych więzi z odległymi regionami świata, sieci wymiany informacji oraz powiązania handlowe i gospodarcze to przejawy globalnych współzależności, które każdy z nas powinien rozumieć, by w sposób świadomy funkcjonować w świecie.
Edukacja globalna
Edukacyjną odpowiedzią na globalizację jest edukacja globalna (nazywana również edukacją rozwojową). Zgodnie z wypracowaną w ostatnich latach definicją, edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza jego zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności łączących ludzi i miejsca. Jej celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. Warunkami koniecznymi do osiągnięcia tego celu są rozwijanie otwartości na świat i zachęcanie do obywatelskiego zaangażowania na rzecz większej sprawiedliwości.
Edukację globalną można postrzegać jako część edukacji obywatelskiej – stanowi jej wymiar globalny. Jest w tym sensie analogiczna do edukacji europejskiej. Kilka lat temu staliśmy się częścią Unii Europejskiej, więc szkoła zaczęła pomagać uczniom w zrozumieniu Unii. Organizacje pozarządowe promujące w Polsce edukację globalną wychodzą z założenia, że codziennie wpływamy na to, co dzieje się w skali lokalnej, w skali kraju, w Europie i na całym świecie. Konsekwencją przyjęcia tego założenia jest przekonanie, że edukacja obywatelska powinna również kształtować kompetencje konieczne do świadomego i odpowiedzialnego działania z zglobalizowanym świecie.
Dzięki edukacji globalnej młodzi ludzi poznają zagadnienia praw człowieka, zmian klimatu, migracji, handlu międzynarodowego. Dowiadują się, co łączy ich z rówieśnikami na innych kontynentach, dlaczego do Polski przybywają migranci, dyskutują o tym, czy warto wspierać rozwój Afryki, szukają możliwości pokojowego rozwiązania konfliktów religijnych i poznają, co w praktyce oznacza, że każdy człowiek ma prawo do wody.
Edukacja obywatelska stawia sobie za cel rozwinięcie w uczniach poczucia przynależności do wspólnoty oraz poczucia wpływu i przekonania o współodpowiedzialności za jej kształt, a w konsekwencji zaangażowania na rzecz jej zmiany. Podobnie formułowane są cele edukacji globalnej, z tym jednak założeniem, że w tym wypadku wspólnota to nie tylko społeczność lokalna lub naród, ale wszyscy ludzie (cały świat).
Podstawowe elementy edukacji globalnej zostały ujęte w graficzną formę infografiki przedstawiającej koncepcję edukacji globalnej. Koncepcja prezentuje zakresy tematyczne edukacji globalnej oraz postawy, wartości i umiejętności, które promuje:
Koncepcja powstała w ramach projektu „W świat z klasą” realizowanego przez Centrum Edukacji obywatelskiej przy wsparciu finansowym programu współpracy rozwojowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP w 2013 r.
