Wywraca szkołę do góry nogami. Propaguje naukę w domu i dyskusję podczas lekcji. Dąży do rozwijania kreatywności i zachęca do zadawania pytań. Czy polskie szkoły są gotowe na strategię wyprzedzającą?
Założenia metody kształcenia strategią wyprzedzającą opracowali specjaliści z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza oraz Ogólnopolskiej Fundacji Edukacji Komputerowej. W praktyce testowano ją w dwóch wielkopolskich szkołach – Liceum im. Juliusza Słowackiego w Grodzisku Wielkopolskim oraz Liceum Ogólnokształcącym św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Młodzież uczyła się tą metodą matematyki, fizyki, geografii, chemii i biologii. Zmianie uległo niemal wszystko, czego spodziewać się można po tradycyjnym modelu lekcji – od roli nauczyciela, przez środowisko uczenia się, formę zajęć i przejście od słuchania do dyskusji.
"Istotą strategii wyprzedzającej jest aktywne organizowanie i przyswajanie wiadomości przez uczniów przed lekcją." – mówi prof. Stanisław Dylak, kierownik naukowy projektu z ramienia UAM. "Młodzież samodzielnie zbiera informacje, poszukuje odniesień we własnej dotychczasowej wiedzy, w związku z tematem, który ma być ostatecznie omawiany na lekcji."
Krok po kroku
Proces nauki strategią wyprzedzającą składa się z czterech etapów. Podczas aktywacji uczniowie zapoznają się z tematami na cały rok szkolny. Drugi etap – przetwarzanie – odbywa się na platformie edukacyjnej „Kolegium Przyrodnicze”. Klikając w wybrany temat, uczeń ma dostęp do najróżniejszych treści: tekstów przeplatanych pytaniami, linków do powiązanych tematycznie portali i artykułów oraz multimediów. Tu właśnie jest miejsce na analizę, syntezę, uogólnianie, porównywanie, sprawdzanie i dowodzenie – jednym słowem na konstruowanie swojej wiedzy przez uczniów. Przystępując do trzeciego etapu – systematyzacji – młodzież powinna już posiadać ugruntowaną wiedzę na dany temat i rozwiązać test kontrolny przygotowany i zamieszczony na platformie przez nauczyciela. Po tym przychodzi czas na dyskusję podczas zajęć, wykonywanie dodatkowych zadań i eksperymenty. – Dużą radość sprawiało mi to, że uczniowie w końcu zaczęli zadawać pytania. Byli ciekawi, chcieli sprawdzić, czy dobrze zrozumieli jakieś pojęcie, czy nie pomylili się w zadaniu. To ja przez większą część lekcji musiałam odpowiadać. Miło czasem zamienić się miejscami – mówi Katarzyna Nowak-Pierszalska, nauczycielka z II Liceum Ogólnokształcącego w Grodzisku Wielkopolskim.
Na ostatnim, czwartym etapie uczniowie sami oceniają, czego się nauczyli, a co wymaga jeszcze poprawy. "Jeśli chodzi o mój przedmiot, metoda wspaniale sprawdziła się podczas omawiania tematów poświęconych fizyce jądrowej. Zawsze był także czas na burzliwe dyskusje poświęcone zagadnieniu." – mówi Filip Reinholz, nauczyciel fizyki w LO św. Marii Magdaleny.
Pierwsza taka książka
Twórcy projektu „Kolegium Śniadeckich” pod okiem prof. Stanisława Dylaka opracowali przewodnik dla wszystkich nauczycieli, którzy chcieliby postawić swoją klasę na głowie. – Wierzę, że istnieje wiele możliwości osiągania zamierzonych edukacyjnych efektów z uwzględnieniem partnerstwa młodzieży i taka próba została przedstawiona w tej pracy – wyjaśnia prof. Stanisław Dylak. – Do edukacyjnych celów wiedzie wiele dróg, bardziej lub mniej efektywnych. Te bardziej efektywne, to sposoby uczenia się, które inspirują wysiłek intelektualny ucznia, jego zdolności społeczne oraz zaangażowanie emocjonalne. Strategia kształcenia wyprzedzającego stwarza uczniom także okazje do przebywania w przestrzeni cyfrowej i uczenia się w tak ulubionym przez siebie środowisku.
„Strategia kształcenia wyprzedzającego” to pierwsza w Polsce publikacja poświęcona w pełni tej innowacyjnej metodzie nauki. Jakie są dydaktyczne podstawy kształcenia wyprzedzającego? Jaką formę pracy edukacyjnej wybrać w przestrzeni cyfrowej? W czym pomagają nam narzędzia ICT? Książka nie tylko odpowiada na te pytania, ale przede wszystkim w wyczerpujący sposób omawia etapy nauczania strategią wyprzedzającą. Znajdziemy w niej cele, założenia i przebieg czterech etapów nauczania – aktywacji, przetwarzania, systematyzacji oraz ewaluacji i oceniania.
Osobnym rozdziałem w publikacji są wyniki ankiet, które przeprowadzono podczas spotkań z nauczycielami w całej Polsce. Szesnaście konferencji metodycznych stało się pretekstem do rozmowy o przyszłości polskich szkół. O strategię wyprzedzającą zapytano 638 wychowawców uczniów ze szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. 70 proc. z nich oceniło metodę jako bardzo interesującą, a nieco ponad 30 proc. za interesująca. Nauczyciele mianowani i stażyści – to im najbardziej spodobał się pomysł zmiany myślenia o szkole. Odpowiednio 86 proc. i 85 proc. z nich doceniło wysoką wartość spotkań. Bardziej sceptyczni okazali się nauczyciele kontraktowi. 65 proc. entuzjastów versus 35 proc. sceptyków.
Prawie 87 proc. nauczycieli obecnych na warsztatach chciałoby wprowadzić ją w wybranej przez siebie klasie. Oczywiście nie bez obaw. – Metoda jest ciekawa, ale uważam, że dużo zależy również od nastawienia ucznia – nie każdy będzie chciał poświęcić czas na przygotowanie się do lekcji w domu – mówi Sylwia Pochłopień, nauczycielka przyrody ze Szkoły Podstawowej nr 1 im. Janusza Korczaka we Wronkach.
"To prawda, że nauczanie według strategii wyprzedzającej jest absorbujące i wymaga wiele wysiłku zarówno ze strony nauczyciela jak i ucznia, a do tego odbywa się w większości poza szkołą, w naszym czasie wolnym. Ale ma też wiele zalet. Jest odwróceniem dotychczasowego myślenia o szkole. Warto czasem spojrzeć na swoją klasę z innej perspektywy." – przyznaje Katarzyna Nowak-Pierszalska.
Ze strony internetowej projektu www.kolegiumsniadeckich.pl, można pobrać za darmo elektroniczną wersję publikacji „Strategia kształcenia wyprzedzającego”. Nauczyciele, którzy chcieliby otrzymać dostęp do materiałów dydaktycznych znajdujących się na platformie edukacyjnej „Kolegium Przyrodnicze” proszeni są o kontakt mailowy z Krzysztofem Ziółkiem z Ogólnopolskiej Fundacji Edukacji Komputerowej –
Projekt „Kolegium Śniadeckich” realizowany był przez Ogólnopolską Fundację Edukacji Komputerowej oraz Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, zaś współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Zakładał przygotowanie nowego sposobu prowadzenia zajęć lekcyjnych i testowanie wypracowanych rozwiązań podczas zajęć lekcyjnych, które odbywały się dla 200 uczniów w Liceum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu oraz Liceum im. Juliusza Słowackiego w Grodzisku Wielkopolskim w roku szkolnym 2011/2012. Upowszechnianie wyników projektu odbyło się w roku 2013.
Więcej informacji udziela:
Agnieszka Linke, dobocom PR, gsm: 696 398 833,
