Koncepcja funkcjonowania szkoły Collegium Futurum powstała w roku 2008. A pierwsze zajęcia rozpoczęły się we wrześniu 2010. Swoim programem projekt obejmował zarówno gimnazjum, jak i liceum. Oparty został na modelu kształcenia hybrydowego łączącego tradycyjną edukację z edukacją w sieci i w przestrzeni publicznej. Model ten wykorzystuje tradycyjne środowisko szkolne, wirtualny kampus z cyfrowymi zasobami oraz przestrzeń społeczną. Obecnie funkcjonuje jako projekt, którego elementy wdrażane są w wybranych polskich szkołach w różnym zakresie.
Oficjalnie koncepcja Collegium Futurum została zaprezentowana w październiku 2009 roku podczas XV Konferencji Programowej STO „Kreatywność i innowacyjność wyzwaniem dla współczesnej szkoły” w Słupsku. Dziś projekt kontynuowany jest w już w kilku gimnazjach w Polsce, między innymi w Gdańsku, Poznaniu, Kaliszu, Wrocławiu i w nowoczesnej przestrzeni multifunkcjonalnego obiektu edukacyjno-sportowego w Mysiadle pod Warszawą. Nauczyciele z tej szkoły jako jedni z pierwszych podeszli w sposób systemowy do projektowania wybranych zajęć z matematyki, języka polskiego, chemii, biologii, fizyki geografii, filozofii, informatyki, uwzględniając cztery cechy innowacyjnego podejścia w uczeniu się ucznia w ponowoczesnym świecie. Nowe modele dydaktyczne mają przede wszystkim - zdaniem badaczy z Instytutu Claytona Christensena - personalizować ten proces, tworząc każdemu uczniowi warunki umożliwiające osiąganie zakładanych celów we własnym tempie. Uczeń powinien mieć możliwość dopasowania tempa i strategii uczenia się do indywidualnych możliwości oraz potrzeb. Żyjemy w czasach wielorakiego wyboru. Nasze decyzje nie ograniczają się dziś do dylematu: albo - albo, ale do konieczności wybierania z nieograniczonej niemal oferty w globalnym świecie. Drugim koniecznym kryterium innowacyjnej dydaktyki jest przekazanie uczniowi odpowiedzialności za własne uczenie. Jeden rozmiar dla wszystkich jest nieskuteczny. Każdy powinien zdefiniować swoją strategię samodzielnie i wziąć odpowiedzialność za proces dochodzenia do celu. To nie instrukcja nauczyciela: co, kiedy, ile i jak, powinna wyznaczać uczniowi strategię uczenia, ale jego samodzielna decyzja w określaniu tego procesu. Do tego też trzeba i warto przygotowywać. Transmisyjny i dyrektywny model zabija zarówno motywację, kreatywność, ale przede wszystkim odpowiedzialność za własny rozwój.
Dydaktyka nowego wymiaru to model oparty na zapewnieniu uczniom możliwości osiągania doskonałości i biegłości w ramach jego własnego potencjału, posiadanych talentów i na skupieniu się na pasjach i jego zainteresowaniach. Proces uczenia się powinien być oparty właśnie na osobistej sile, a nie deficytach. W ten sposób wykorzystujemy czas na wzmacnianie potencjału związanego z przyszłą zawodową aktywnością. Wreszcie czwarte kryterium. Innowacyjne modele pracy powinny budować nowej jakości relacje między uczniami i nauczycielami. Nauczyciel odzyskuje swój autorytet, a jego rola chodzącej encyklopedii ograniczona jest do minimum. Staje się kimś o wiele bardziej ważnym. Towarzyszy uczniowi w jego rozwoju. Jest ekspertem w zakresie uczenia się, motywowania, ale też doradcą, tutorem i coachem umożliwiającym dotarcie do osobistych zasobów intelektualnych, emocjonalnych, fizycznych i duchowej siły każdego ucznia.
Projekt Collegium Futurum w niektórych szkołach w pierwszej fazie realizacji został ograniczony do pojedynczych zajęć. Kolejne wybrały model pracy w jeden dzień tygodnia, zbliżając się powoli do "turkusowej organizacji" prezentowanej przez Frederica Laloux[1]. Publiczna szkoła w Mysiadle licząca blisko 900 uczniów zamierza oprzeć na nim swoją organizację pracy szkoły w pełnym, całotygodniowym jej funkcjonowaniu już od września 2016 roku. Do czerwca 2016 projekt realizowany był od dwóch lat w formie pilotażu w gimnazjum, a od roku 2015 również w klasie szóstej.
Nauka w tak opracowanej koncepcji szkoły oparta jest na czterech filarach:
- wybrane zajęcia w systemie klasowo-lekcyjnym w nowej metodologii pracy wykorzystujące zasoby edukacyjne w sieci, mobilne technologie i potencjał uczniów w jej wykorzystaniu;
- międzyoddziałowe zajęcia oparte na metodzie projektu i interdyscyplinarności;
- wirtualny kampus z zajęciami eksperckimi on-line;
- nowoczesna dydaktyka dla tradycyjnych i nowych przedmiotów, między innymi metoda WebQuest, Challenge Based Learning, aktywne uczenie, odwrócone nauczanie i tym podobne.
Obowiązujące w podstawie programowej treści uczniowie realizują w formie projektów przedmiotowych i interdyscyplinarnych zawierających materiał często wykraczający poza obowiązujące w programie zagadnienia. W zamyśle produktami pracy uczniów są między innymi edukacyjne programy, aplikacje i materiały multimedialne, e-podręczniki i gry interaktywne przygotowane przez uczniów dla swoich młodszych kolegów. Ponadto w szkole powstają nowe przedmioty, między innymi film edukacyjny (e-wideo, grafika komputerowa), Web Usability (użyteczność sieci, wizerunek w internecie, blogi, społeczności), gry edukacyjne, praca w sieci (networking, marketing internetowy) oraz biznes w internecie (start-upy, pozyskiwanie środków, biznes plany).
Niniejszy fragment jest częścią wstępu przygotowywanej do publikacji książki "W poszukiwaniu edukacji nowego wymiaru. Model organizacji inspirowany rozwojem ludzkiej świadomości".
[1] Frederic Laloux w książce "Pracować inaczej. Nowatorski model organizacji inspirowany kolejnym etapem rozwoju ludzkiej świadomości" (w znakomitym tłumaczeniu Marka Konieczniaka) przedstawia przykłady tzw. "turkusowych organizacji", odwołując się do teorii integralnej Kena Wilbera. Ten typ organizacji charakteryzuje między innymi brak hierarchii, samozarządzanie, czy samoorganizujące się zespoły.
(Notka o autorze: Witold Kołodziejczyk jest członkiem e-Redakcji Edunews.pl, ekspertem w Ośrodku Analitycznym Think Tank, twórcą innowacyjnej szkoły - Collegium Futurum w Słupsku; prowadzi autorski blog Edukacja przyszłości).
