Aby młodzi ludzie byli odpowiednio przygotowani do wejścia na aktualny rynek pracy, w programach nauczania powinny znaleźć się kompetencje informatyczne, umiejętności w zakresie przedsiębiorczości i kompetencje obywatelskie. Tymczasem z nowego sprawozdania Komisji Europejskiej wynika, że szkoły nie poświęcają wystarczającej uwagi tym umiejętnościom o charakterze ogólnym w porównaniu z podstawowymi umiejętnościami czytania i pisania, kompetencjami matematycznymi i naukowo-technicznymi.
Powodem tej sytuacji są częściowo trudności w dokonywaniu oceny umiejętności o charakterze ogólnym. Przykładowo, jedynie 11 państw europejskich (Belgia (Wspólnota Flamandzka), Bułgaria, Estonia, Irlandia, Francja, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowenia i Finlandia) ustanowiło standardowe procedury oceny kompetencji obywatelskich, polegających na rozwijaniu krytycznego myślenia i aktywnego udziału w życiu szkoły i społeczeństwa. Żadne z 31 państw, które wzięły udział w badaniu (27 państw członkowskich UE, Chorwacja, Islandia, Norwegia i Turcja), nie stworzyło systemu oceny umiejętności w zakresie przedsiębiorczości czy kompetencji informatycznych. We wspomnianym sprawozdaniu przedstawiono również postępy w nauczaniu sześciu z ośmiu określonych na szczeblu UE kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw.
Androulla Vassiliou, europejska komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży, powiedziała: „Jedynie przekazując dzieciom i młodzieży niezbędne umiejętności, w tym umiejętności o charakterze ogólnym, możemy sprawić, że Unia Europejska pozostanie konkurencyjna i będzie w stanie wykorzystać możliwości gospodarki opartej na wiedzy. Dzięki przeprowadzonemu badaniu widzimy, co warto by poprawić, i przede wszystkim, co musimy zrobić, żeby dać więcej możliwości europejskiej młodzieży. W inicjatywie politycznej na rzecz przekształcenia systemów edukacji, którą przedstawię jutro, znalazły się konkretne propozycje w tej sprawie."
Umiejętności o charakterze ogólnym są zasadniczo przekazywane w ramach nauczania innych przedmiotów, a krajowe programy nauczania w większości państw obejmują kompetencje informatyczne, umiejętności w zakresie przedsiębiorczości i kompetencje obywatelskie. Sytuacja jest jednak niejednorodna. W dziewięciu państwach (w Niemczech, Holandii, we Włoszech, w Grecji, Rumunii, Irlandii, Danii, Belgii (we Wspólnocie Flamandzkiej) i Chorwacji) nie uwzględnia się wyraźnie umiejętności w zakresie przedsiębiorczości w ramach kształcenia na poziomie podstawowym, natomiast kompetencje informatyczne są przedmiotem nauczania w szkołach podstawowych we wszystkich państwach z wyjątkiem Chorwacji.
Nadal zaskakująco rzadko włącza się kompetencje informatyczne do programów nauczania matematyki, przedmiotów naukowo-technicznych i języków obcych. Ze sprawozdania wynika, że włączenie kompetencji informatycznych, umiejętności w zakresie przedsiębiorczości i kompetencji obywatelskich do programów nauczania podstawowych przedmiotów może wymagać od szkół zmiany sposobu nauczania, a także ustanowienia powszechnie uznawanych efektów uczenia się i odpowiednich metod oceny.
Sprawozdanie zawiera dane analityczne przeznaczone dla decydentów; jego autorzy popierają podejście obrane w nowej strategii Komisji Europejskiej na rzecz przekształcenia systemów edukacji. W strategii tej przedstawiono środki, jakie muszą przedsięwziąć państwa członkowskie, aby w ramach ich systemów kształcenia i szkolenia przekazywano umiejętności, których wymaga się obecnie od pracowników.
Kontekst
Osiem kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw określono na szczeblu UE w 2006 r. Obejmują one: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje informatyczne, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość, umiejętność uczenia się oraz świadomość i ekspresję kulturalną.
W społeczeństwie opartym na wiedzy są to kompetencje niezbędne do sprostania wymogom rynku pracy, spójności społecznej i aktywności obywatelskiej. Chodzi o to, aby ludzie byli bardziej elastyczni, mieli większe zdolności dostosowawcze, cechowali się wyższym poziomem satysfakcji i motywacji. W sprawozdaniu przedstawiono postępy w nauczaniu tych kompetencji i zaproponowano środki mające sprawić, że organizatorzy kształcenia i szkolenia będą uwzględniać zmieniające się zapotrzebowanie na umiejętności. Omawiane sprawozdanie nie obejmuje umiejętności uczenia się ani świadomości i ekspresji kulturalnej.
W sprawozdaniu tym znalazły się dane z siedmiu niedawnych sprawozdań sieci Eurydice. Obejmuje ono kształcenie obowiązkowe oraz kształcenie ogólne na poziomie średnim w 31 państwach europejskich. Rokiem odniesienia jest rok szkolny 2011/12.
Sprawozdanie zostało przygotowane na zamówienie Komisji przez sieć Eurydice, która składa się z 38 biur krajowych znajdujących się w 34 państwach (państwach członkowskich UE, Chorwacji, na Islandii, w Lichtensteinie, Norwegii, Serbii, Szwajcarii i Turcji). Koordynacją i zarządzaniem Eurydice zajmuje się unijna Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego.
Sprawozdanie (Euridice Report) - Developing Key Competences at School in Europe (PDF, ang.)
Źródło: Komisja Europejska
