Emocje zamiast trocin, czyli zachęcamy mózg do uczenia się

„Naszym największym bogactwem narodowym jest potencjał mózgów naszych dzieci, potencjał kreatywności i innowacyjności. Ale jeśli przez 12 lat „tresujemy” dzieci w udzielaniu najbardziej typowych odpowiedzi, nie możemy liczyć na to, że Polska będzie innowacyjna. Jeśli pojawiają się innowacyjne jednostki, to nie dzięki szkole, ale mimo niej. Na szczęście coś już zaczyna się zmieniać w tej sprawie” – powiedziała dr Marzena Żylińska, ekspertka w dziedzinie neurodydaktyki, która słynie z krytycznego stosunku do transmisyjnego systemu edukacji.

Dr Żylińska, opierając się na wnioskach płynących z neuronauk, zaapelowała do nauczycieli, by wspierali swoich uczniów w rozwoju, ale w taki sposób, by niczego im nie ułatwiać. Bo ułatwiając, zabierają mózgowi możliwość wykonania pracy, której skutkiem jest proces uczenia się. „W naszych mózgach stabilizowane są te połączenia, które są używane, pozostałe są usuwane zgodnie z zasadą: use it or loose it (albo używaj albo wyrzuć).” – tłumaczyła. „Pojawia się zatem pytanie, co zrobić, by jak najwszechstronniej stymulować mózg ucznia?”

Według prelegentki nasze mózgi nie są maszynami przygotowanymi do reprodukowania. Zostały stworzone do przetwarzania danych i wyciągania z nich ogólnych reguł. Kiedy uczniom podajemy gotowe reguły, zabieramy ich mózgom to, co lubią robić. „Jeśli myślimy, że podamy uczniom wiedzę i ta wiedza znajdzie się w ich mózgach, to jesteśmy w błędzie. W większości przypadków problemy z nauką nie wynikają z tego, że coś jest za trudne, ale za nudne, A jeśli jest nudne – uczniowie nie angażują się. Na takiej lekcji mózg nie może wykorzystać swojego potencjału. My mamy zarażać pasją, zainteresowaniem, ponieważ emocje są markerami pamięci. Niestety dajemy im trociny i dziwimy się, że te trociny im nie smakują. Pytanie, czy w ogóle powinniśmy zakładać, że trociny będą im smakować? Smak dają przyprawy, czyli emocje.”

Ewa Weber, trener Technik Efektywnego Uczenia się, opowiedziała, co zrobić, by rozbudzić ciekawość poznawczą ucznia. W swoim wystąpieniu zwróciła uwagę na najskuteczniejsze m.in. według Johna Hattie strategie nauczania, tj. umiejętność rzetelnej samooceny i bezpośredniej informacji zwrotnej. Z kolei Małgorzata Taraszkiewicz, edukator, psycholog edukacyjny, doskonale znana nauczycielom autorka i współautorka poradników edukacyjnych zaapelowała do nauczycieli, by nie byli „strażnikami wiedzy” oraz nie narzucali uczniom swojego stylu uczenia się. Dorota Kamińska, neurologopeda z Poradni Psychologiczno – Pedagogiczne w Ciechanowie i trenerka TOC opowiadała o efektach, jakie przynoszą stosowane przez nią od wielu lat w ciechanowskich przedszkolach narzędzia TOC.

Zaprezentowane przykłady potwierdziły, że chmurki, gałązki logiczne i drzewka ambitnego celu są niezwykle atrakcyjne dla dzieci w każdym wieku.

Na zakończenie organizatorzy zaproponowali uczestnikom udział w projekcie edukacyjnym „Włącz myślenie. Nauczanie i uczenie się przyjazne mózgowi, dzięki któremu będą mogli z pomocą przeszkolonych trenerów zastosować zaproponowane podczas konferencji metody w swojej szkole.

Sposoby na efektywną naukę

W ramach projektu odbyły się też pierwsze warsztaty dla uczniów i rodziców.

Wśród metod zaprezentowanych podczas warsztatów dla uczniów pt. „Ucz się sprytniej. Twoje mocne strony w akcji” były m.in. czytanie angażujące mózg emocjonalny, techniki pracy w parach/grupach oparte na idei luki informacyjnej, metody wizualne (mapy myśli) oraz kinestetyczne metody uczenia się.

„Zajęcia zostały zaplanowane w taki sposób, aby uczestnicy, poprzez szereg mini-eksperymentów, mogli doświadczyć na sobie jak przebiega efektywne uczenie się.” – wyjaśniała prowdząca warsztaty Ewa Weber. „Zastosowanie pytań otwartych (coachingowych) i niedyrektywne podejście miało na celu zmaksymalizowanie efektu zmiany postawy poprzez zachęcenie uczestników do wzięcia odpowiedzialności za wyniki swojej nauki.”

30 „głasków” dziennie na dobre samopoczucie

„Dzieci nie odpoczywają w dzień, tyle ile potrzeba. Odrabianie lekcji i zajęcia dodatkowe wypełniają czas po brzegi. A organizm i umysł musi mieć po prostu wolne na... nicnierobienie” – tłumaczyła podczas warsztatów dla rodziców pt. „Jak styl życia wpływa na efekty uczenia się dzieci?”.

W warsztatach wzięło udział ponad 30 osób, które chciały dowiedzieć się jaki wpływ na naukę ma styl życia rodziny i dziecka. Prelegentka zwracała uwagę m.in. na ekstremalnie eksploatowane oczy (poprzez tablety, komputery, telewizory), w efekcie czego młodzi ludzie często odczuwają skroniowe bóle głowy. Zasygnalizowała, że polskie dzieci są przekarmiane, ale jednocześnie niedożywione. Efektem tego jest cukrzyca, nadciśnienie, choroby alergiczne. „Magnetozjolodzy pokazują alarmujące wyniki braku magnezu w pożywieniu dzieci i apelują o wprowadzenie akcji „dostarczania magnezu” na wzór akcji „szklanka mleka”. Musimy wiedzieć, że niedobór magnezu skutkuje brakiem energii, spadkiem odporności, depresją, a nawet zaburzeniami pamięci.” – argumentowała.

Zaapelowała również o to, by jak najczęściej przytulać swoje dzieci. „Dotyk i miłość są niezbędne, aby utrzymać aktywność układu limbicznego, który budując emocjonalny stosunek do nowych sytuacji, jest bramą do nowego uczenia się. Gdy brakuje dotyku zmniejsza się stymulacja kory mózgowej, rośnie napięcie mięśniowe, impulsywność, poczucie izolacji, agresja. 30 „głasków” dziennie to minimum!” – przekonywała prowadząca.

***

Konferencję i warsztaty zorganizowało Mazowieckie Samorządowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Aulę Urzędu Miasta Płocka po brzegi wypełnili nauczyciele, dyrektorzy placówek, psycholodzy i pedagodzy z mazowieckich szkół. 

Konferencja odbyła się pod patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego, Mazowieckiego Kuratora Oświaty, Prezydenta Miasta Płocka. Współpraca: TOC Consulting, Accelerated Learning International, Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Ciechanowie, dr Danilo Sirias USA. Patronat medialny nad konferencją objął portal Edunews.pl.