Uczenie się metodą uczniowskiego eksperymentu

Obserwacje i eksperymenty są metodami bardzo dobrymi, sprawdzonymi i preferowanymi od lat przez dydaktykę, bo mają problemowy charakter, uwalniają indywidualny potencjał i wymagają wysiłku, wielostronnie aktywizują, uczą też współdziałania i porozumiewania się, a przede wszystkim motywują do uczenia się i dają konkretne edukacyjne korzyści. A one nie muszą się mieścić w standardowym rozumieniu edukacyjnych korzyści, które stale jeszcze bazuje na założeniu, że edukacyjna korzyść – to posiadanie i rozumienie wiedzy oraz zdolność jej odtwarzania.

Myśląc o edukacyjnych korzyściach z eksperymentowania dla uczącego się warto przyjąć zasadę, że prawdziwym zadaniem nauczyciela, nie tylko biologii, chemii czy fizyki, jest stymulowanie pytań i motywowanie uczniów do samodzielnych poszukiwań. Trafnie to określił Albert Einstein, wskazując, że trzeba doskonalić samodzielne poszukiwanie. Powiedział, że: prawdziwym zadaniem nauczyciela nie jest dostarczanie odpowiedzi, ale stymulowanie pytań i zachęcanie do samodzielnych poszukiwań.

Edukacyjny eksperyment – to taka metoda nauczania i uczenia się, która polega na przygotowywaniu i dokonywaniu eksperymentów oraz ma charakter edukacyjny, czyli wyraźnie akcentuje czynności uczenia się. Ma duże znaczenie w twórczym uczeniu się i edukacji kreatywności. Opiera się na podejmowaniu wybranej trudności lub konkretnego problemu i poszukiwaniu jego rozwiązania, aby je sprawdzić i stosować. Domaga się przede wszystkim:

 

Edukacyjny eksperyment to ten, który daje uczącemu się wymierne korzyści, czyli jest atrakcyjny i użyteczny w jego edukacji. Jego realizacja bazuje na samodzielnym lub grupowym dostrzeganiu i rozwiązywaniu przez uczniów problemów – trudnych, interesujących zadań (zwykle cyklu zadań realizowanych w dłuższym czasie). Punktem wyjścia jest poszukanie i sformułowanie problemu oraz, jak w każdej innej metodzie pracy, stawianie osobistych celów. Całe, często nie proste i nie łatwe działania projektowe i wykonawcze, zmierzają do osiągnięcia określonych i precyzyjnie sformułowanych celów edukacyjnych akceptowanych przez nauczyciela i uczących się.

Metody eksperymentalne są stare jak nauka, a może i starsze, bo ciekawski człowiek przecież od początku swego istnienia wszystko, co było nowe to dotykał, wąchał i próbował (małe dzieci też to lubią). Uczenie się – nauczanie metodami eksperymentalnymi jest dziś modne i przeżywa swój renesans przede wszystkim z racji wielostronnego aktywizowania uczniów. A tak naprawdę ma sporą historię. Jest przykładem starej, sprawdzonej metody, która bardzo dobrze sprawdza się dziś i można ją uznać za nowoczesną – bo umożliwia osiąganie celów obecnej edukacji. Nowoczesną metodą jest de facto każdy sposób uczenia się: myślenia, poszukiwania, działania, werbalizowania i dokonywania samooceny efektów, który ma wysoką atrakcyjność i skuteczność oraz akcentuje: samodzielne poszukiwanie wiedzy, posługiwanie się Internetem, tworzenie nowych produktów oraz uczy krytycznego myślenia, decydowania, rozwiązywania problemów i dokonywania samooceny.

Eksperymentalne uczenie się ma dwie zasadnicze formy. Jest to uczenie się biologii, chemii czy treści innych przedmiotów poprzez przygotowywanie i wykonywanie eksperymentów oraz jest to także eksperymentalne uczenie się w ogóle, czyli stosowanie i próbowanie subiektywnie nowych sposobów nabywania umiejętności i wiedzy dla uczącego się.

Wykonywanie eksperymentów jest wymagającym sposobem nauczania i uczenia się. Jest różnie opisane w poradnikach o aktywizujących metodach nauczania i nie bez powodu zyskało popularność. Nauczyciele doceniają to, że uczniowskie eksperymenty edukacyjne (choć niektóre ryzykowne) umożliwiają odniesienie umiejętności i wiedzy szkolnej do rzeczywistych problemów przyrodniczych, ale i społecznych, szkolnych, osobistych czy też rodzinnych. Warto eksperymentować!