Szkolne innowacje mają wyraźnie edukacyjny charakter. Są skierowane na osiągnięcie wyższej od dotychczasowej efektywności pracy uczniów, nauczycieli i samej szkoły. Ich celem jest osiągnięcie wyższej jakości edukacji. Dobre innowacje są rzetelnie przemyślane i mają eksperymentalny charakter. Po co szkole w ogóle edukacyjne innowacje?
Zakończył się rok szkolny – przynajmniej dla uczniów, z pewnością ku ich radości. A nauczyciele? Jeszcze napiszą sprawozdania, posiedzą trochę na podsumowującej radzie pedagogicznej, przeprowadzą rekrutację nowych uczniów i coś tam jeszcze zrobią, ale z pewnością jednym okiem spoglądają już na wrzesień. Pisanie sprawozdań to niezbyt radosna twórczość i przy tej okazji, stale stawiane pytanie: komu i czemu służą te pisemne, często długie szkolne sprawozdania? Jak widać, biurokracja trzyma się bardzo dobrze i ma nawet radosne perspektywy. Elementem tej radości być może jest napisanie programu nowej innowacji planowanej do realizacji od nowego roku szkolnego. Ona domaga się precyzyjnie napisanego programu.
4 obszary innowacyjnych czynności
Innowacyjne działania mogą być różnorodne, ale i tak mają etapowy charakter. Składają się zwykle z 4 głównych obszarów czynności:
- Przygotowanie celów, założeń i programu innowacji;
- Konsekwentna realizacja zadań innowacji;
- Ewaluacja przebiegu i efektów innowacyjnych działań;
- Upowszechnienie efektów innowacji (promocja nowości).
Newralgiczną sprawą w ww. temacie jest jednak samo nauczycielskie myślenie. Od jego jakości zależą przecież nowe pomysły, inicjatywa, projektowanie nowości i jakość napisanego programu innowacji.
Innowacyjne myślenie nauczycieli
Myśląc o przygotowaniu i wdrożeniu w szkole dobrej, interesującej innowacji, warto najpierw ukazać (przypomnieć) podstawowe cechy innowacyjnego myślenia nauczycieli. Nauczyciele, myśląc o innowacji mogą przygotować komputerową prezentację na ww. temat i poddać grupowej dyskusji. Warto też zastanowić się nad jakością tego innowacyjnego myślenia i jego cechami. Można krótko omówić te cechy oraz wskazać ich znaczenie w nauczaniu poszczególnych przedmiotów. Podjęcie i realizacja zadań związanych z innowacją jest dla nauczycieli konkretnym problemem, czyli trudnym zadaniem.
Uczyć rozwiązywania problemów
Podstawą debaty o nowych szkolnych innowacjach, potrzebnej przed wprowadzeniem innowacji w szkole, może być szkolenie nauczycieli na ten temat. Kanwą takiej dyskusji może być treść artykułu w Edunews.pl pt. Jak w szkole uczyć rozwiązywania problemów? (Sawiński 2010). Uzasadnienie zaś potrzeby i ukazanie znaczenia samego uczenia w szkole tej ważnej kompetencji ucznia i nauczyciela można znaleźć w treści artykułu pt. Dlaczego ważne jest uczenie rozwiązywania problemów? (Sawiński 2011) – wydanego w miesięczniku „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”. Warto przeczytać. Wskazują one na potrzebę uczenia tej kompetencji i akcentowania w edukacji rozwoju racjonalnego, krytycznego i problemowego oraz humanistycznego myślenia.
Innowacje są ważne w edukacji
Dyskutując o nowych innowacjach, warto podkreślić, że innowacyjne myślenie jest ważne w edukacji oraz w rozwoju samych nauczycieli. Domaga się śmiałości krytykowania słabych stron, np. efektów dotychczasowego działania i sposobów rozwijania innowacyjnego myślenia. Najważniejsze jest, aby kojarzyło się ono z potrzebą i kompetencjami nowoczesnego człowieka oraz dążeniem do wzrostu jakości szkolnej edukacji i ludzkiego życia. Tylko te innowacje w edukacji mają sens, w których zakłada się osiągnięcie wyższych efektów edukacji (kształcenia, wychowania). Problem ten warto przemyśleć i pogłębić.
Dobra i ciekawa innowacja jest wymagająca, ale innowacyjni nauczyciele lubią właśnie takie nowe wyzwania i trudne zadania. Warto mieć świadomość, że ona jest nie tylko pokazaniem się w szkole, ale i narażaniem na krytykę. Zresztą, w tym obszarze mieści się również umiejętność publicznych wystąpień i obrony własnych racji. Jest kompetencją złożoną, ale angażującą osobę prezentującą określony temat oraz interesującą – także dla niej samej. Warto uczyć krytycznego myślenia uczniów i nauczycieli i zapytać: Jak polubić krytyczne myślenie? (Akademia Zarządzania „Dyrektora Szkoły: Sawiński 2011/6, s. 45-54). Problem warto poznać i przemyśleć, w szczególności stojąc przed napisaniem programu nowej innowacji.
Wniosek: Podstawą szkolnych innowacji jest pozytywne, innowacyjne i krytyczne myślenie nauczycieli oraz ich wewnętrzna motywacja. Warto nad nimi popracować. Myśląc o rozwijaniu takiego myślenia trzeba być krytycznym wobec obecnego stanu szkoły, siebie samego oraz poziomu jej kształcenia i wychowania.
(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)
