Na rozwój edukacji w XXI wieku największy wpływ będą miały badania, innowacyjne rozwiązania i dobra polityka mająca na uwadze cele długofalowe – uważają przedstawiciele OECD. W warunkach globalizacji nie można dbać tylko o zwiększanie dostępu do edukacji – równie ważna jest jakość kształcenia, która decyduje o sukcesie indywidualnym, społecznym i gospodarczym.
Podczas obchodów 40-lecia istnienia instytutu badawczego OECD Centrum na rzecz Badań Edukacyjnych i Innowacji (Centre for Educational Research and Innovation, CERI), Sekretarz Generalny OECD Angel Gueria zabrał głos na temat przyszłości edukacji, podsumowując z jednej strony dotychczasowe osiągnięcia organizacji, ale również próbując zakreślić nowe cele i wyzwania w obszarze edukacji XXI wieku.
Globalny rozwój, globalne problemy
Globalizacja zdecydowanie przyczynia się do rozwoju cywilizacyjnego świata. Z drugiej strony uwidacznia szereg wielkich problemów – wyzwań, z którymi świat musi sobie poradzić. Zmiany klimatyczne stawiają naszej planecie nowe wyzwania społeczne i ekonomiczne. Zdecydowanych działań wymaga zwalczanie ubóstwa i nierówności społecznych. Miliard ludzi nie ma dostępu do czystej wody; 2,6 miliarda ludzi żyje w złych warunkach sanitarnych, w efekcie czego 14 milionów osób co roku umiera z powodu chorób i zakażeń. Zmniejsza się liczba osób w wieku produkcyjnym, powiększa się grono osób, które przechodzą na emeryturę. Świat starzeje się, a ludzie żyją coraz dłużej. Wszystkie te zjawiska mają zdaniem OECD daleko idące konsekwencje dla edukacji. Są one jednocześnie wskazówką, w którą stronę powinna zmierzać edukacja: powinniśmy uczyć się mając na uwadze poprawianie świata, uczyć się dla rozwoju indywidualnego i społecznego, dla pobudzania kreatywności i innowacyjności.
Jakość edukacji przede wszystkim
Sekretarz Generalny OECD zauważył, że w większym stopniu należy dziś zwracać uwagę na jakość procesu edukacji, nie zaś tylko samo zwiększanie dostępu do edukacji. „W samym sercu działań innowacyjnych znajduje się dziś system edukacji” - zauważył. „Edukacja w wielu krajach OECD i krajach rozwijających się zaczyna być postrzegana jako jedna z najważniejszych polityk wewnętrznych. Dzieje się tak z przyczyn ekonomicznych – w wysoce konkurencyjnej zglobalizowanej gospodarce, wiedza i umiejętności są kluczem do zwiększenia produktywności i wyższego wzrostu gospodarczego, a ponadto mają duży wpływ na rozwiązania w innych obszarach istotnych dla sfery publicznej, takich jak wykluczenie społeczne, rozwój kulturalny czy rozwój osobisty.
OECD kładzie duży nacisk na poprawę jakości systemów edukacyjnych, gdyż bez tego wszelkie reformy edukacji są po prostu marnowaniem szans i zasobów finansowych. Międzynarodowy test PISA pozwala porównać umiejętności 15-latków w zakresie przygotowania do wyzwań społeczeństwa wiedzy. Inny test – PIAAC, będący programem OECD, skupia się z kolei na osobach dorosłych i ocenia ich osiągnięcia w zakresie umiejętności niezbędnych do osiągnięcia sukcesu we współczesnym środowisku pracy.
Rozwinąć kulturę innowacji
Przedstawiciele OECD uważają, że dzisiejsze systemy edukacyjne ogólnie, a szkoły w szczególności są słabo przygotowane do zarządzania wiedzą (ang. knowledge management). Zbyt duża część procesu edukacji odbywa się w kompletnej izolacji od wyzwań współczesnego świata – można to zilustrować w taki sposób: nauczyciele zamknięci w swoich klasach używający przestarzałych metod nauczania w silnie zbiurokratyzowanych organizacach. Edukatorzy powinni tymczasem naśladować inne sektory gospodarki i skoncentrować się na czterech kwestiach: pogłębiać badania wiedzy w edukacji i dziedzinach pokrewnych, tworzyć sieci profesjonalistów i organizacji w celu poprawy procesu kształcenia, dokonać reorganizacji podstawowych struktur edukacyjnych i wreszcie w większym stopniu wykorzystywać nowe technologie do stwarzania nowych możliwości na rynku pracy. Edukacja musi w lepszym stopniu rozwijać swoją kulturę innowacji. Edukacyjne badania i rozwój nie mają jeszcze dostatecznego wsparcia, aby wprowadzać w życie ważne zmiany i promować innowacyjność. Systemy edukacyjne mało inwestują w badania i rozwój, co przekłada się na słabe związki pomiędzy działalnością badawczą, polityką edukacyjną i innowacjami. Wreszcie, zbyt wiele ważnych decyzji dotyczących systemów edukacji odnosi się wyłącznie do krótkiej perspektywy czasowej, co przekłada się na niezdolność do myślenia innowacyjnego. Zbyt wiele decyzji dotyczy bieżących problemów albo koncentruje się na podnoszeniu efektywności już istniejących praktyk, nie zawsze przynoszących postęp w edukacji.
Globalny rozwój, globalne problemy
Globalizacja zdecydowanie przyczynia się do rozwoju cywilizacyjnego świata. Z drugiej strony uwidacznia szereg wielkich problemów – wyzwań, z którymi świat musi sobie poradzić. Zmiany klimatyczne stawiają naszej planecie nowe wyzwania społeczne i ekonomiczne. Zdecydowanych działań wymaga zwalczanie ubóstwa i nierówności społecznych. Miliard ludzi nie ma dostępu do czystej wody; 2,6 miliarda ludzi żyje w złych warunkach sanitarnych, w efekcie czego 14 milionów osób co roku umiera z powodu chorób i zakażeń. Zmniejsza się liczba osób w wieku produkcyjnym, powiększa się grono osób, które przechodzą na emeryturę. Świat starzeje się, a ludzie żyją coraz dłużej. Wszystkie te zjawiska mają zdaniem OECD daleko idące konsekwencje dla edukacji. Są one jednocześnie wskazówką, w którą stronę powinna zmierzać edukacja: powinniśmy uczyć się mając na uwadze poprawianie świata, uczyć się dla rozwoju indywidualnego i społecznego, dla pobudzania kreatywności i innowacyjności.
Jakość edukacji przede wszystkim
Sekretarz Generalny OECD zauważył, że w większym stopniu należy dziś zwracać uwagę na jakość procesu edukacji, nie zaś tylko samo zwiększanie dostępu do edukacji. „W samym sercu działań innowacyjnych znajduje się dziś system edukacji” - zauważył. „Edukacja w wielu krajach OECD i krajach rozwijających się zaczyna być postrzegana jako jedna z najważniejszych polityk wewnętrznych. Dzieje się tak z przyczyn ekonomicznych – w wysoce konkurencyjnej zglobalizowanej gospodarce, wiedza i umiejętności są kluczem do zwiększenia produktywności i wyższego wzrostu gospodarczego, a ponadto mają duży wpływ na rozwiązania w innych obszarach istotnych dla sfery publicznej, takich jak wykluczenie społeczne, rozwój kulturalny czy rozwój osobisty.
OECD kładzie duży nacisk na poprawę jakości systemów edukacyjnych, gdyż bez tego wszelkie reformy edukacji są po prostu marnowaniem szans i zasobów finansowych. Międzynarodowy test PISA pozwala porównać umiejętności 15-latków w zakresie przygotowania do wyzwań społeczeństwa wiedzy. Inny test – PIAAC, będący programem OECD, skupia się z kolei na osobach dorosłych i ocenia ich osiągnięcia w zakresie umiejętności niezbędnych do osiągnięcia sukcesu we współczesnym środowisku pracy.
Rozwinąć kulturę innowacji
Przedstawiciele OECD uważają, że dzisiejsze systemy edukacyjne ogólnie, a szkoły w szczególności są słabo przygotowane do zarządzania wiedzą (ang. knowledge management). Zbyt duża część procesu edukacji odbywa się w kompletnej izolacji od wyzwań współczesnego świata – można to zilustrować w taki sposób: nauczyciele zamknięci w swoich klasach używający przestarzałych metod nauczania w silnie zbiurokratyzowanych organizacach. Edukatorzy powinni tymczasem naśladować inne sektory gospodarki i skoncentrować się na czterech kwestiach: pogłębiać badania wiedzy w edukacji i dziedzinach pokrewnych, tworzyć sieci profesjonalistów i organizacji w celu poprawy procesu kształcenia, dokonać reorganizacji podstawowych struktur edukacyjnych i wreszcie w większym stopniu wykorzystywać nowe technologie do stwarzania nowych możliwości na rynku pracy. Edukacja musi w lepszym stopniu rozwijać swoją kulturę innowacji. Edukacyjne badania i rozwój nie mają jeszcze dostatecznego wsparcia, aby wprowadzać w życie ważne zmiany i promować innowacyjność. Systemy edukacyjne mało inwestują w badania i rozwój, co przekłada się na słabe związki pomiędzy działalnością badawczą, polityką edukacyjną i innowacjami. Wreszcie, zbyt wiele ważnych decyzji dotyczących systemów edukacji odnosi się wyłącznie do krótkiej perspektywy czasowej, co przekłada się na niezdolność do myślenia innowacyjnego. Zbyt wiele decyzji dotyczy bieżących problemów albo koncentruje się na podnoszeniu efektywności już istniejących praktyk, nie zawsze przynoszących postęp w edukacji.
„Powinniśmy to zmienić.” – twierdzi Gueria – „Edukacja zawsze przynosi konsekwencje długofalowe, a zatem powinniśmy szukać lepszego kompromisu pomiędzy myśleniem strategicznym w edukacji a bieżącymi problemami. Zapewnienie, że miliony uczniów i nauczycieli pracują codziennie efektywnie w ramach XXI-wiecznych środowisk edukacyjnych zapewniających rzeczywiste i równe szanse wszystkim obywatelom, to zdaniem Sekretarza Generalnego OECD jedno z najważniejszych wyzwań, przed którym stoi każde z państw.
Gueria wskazał również na nowe ambitne zadania stojące przed CERI – jak na przykład New Millenium Learners (Uczniowie Nowego Milenium), które pozwolą nam lepiej zrozumieć znaczenie, jakie dzisiejszy cyfrowy świat ma dla osób uczących się. Z kolei projekt Innovative Learning Environments (Innowacyjne Środowiska Edukacyjne) będzie próbą wypracowania nowych modeli dla edukacji przyszłości.
(Źródło: OECD)
Gueria wskazał również na nowe ambitne zadania stojące przed CERI – jak na przykład New Millenium Learners (Uczniowie Nowego Milenium), które pozwolą nam lepiej zrozumieć znaczenie, jakie dzisiejszy cyfrowy świat ma dla osób uczących się. Z kolei projekt Innovative Learning Environments (Innowacyjne Środowiska Edukacyjne) będzie próbą wypracowania nowych modeli dla edukacji przyszłości.
(Źródło: OECD)
