Howard Gardner mówi: jako badacz i psycholog zgłębiałem tajniki ludzkiego umysłu. Badałem jego rozwój, organizację i to, jak wygląda w pełni swego rozwoju. Obserwowałem, jak ludzie zdobywają wiedzę, jak wykorzystują kreatywność, jak kierują innymi, jak zmieniają swój i cudzy umysł. Od czasu do czasu przedstawiałem poglądy na temat tego, jak umysł powinien funkcjonować.
"W «Pięciu umysłach» przyszłości zająłem się umysłami, jakie będą ludziom – czyli nam – potrzebne do funkcjonowania w nadchodzących czasach – opisałem te typy umysłów, które powinniśmy rozwijać dla przyszłości." - dodaje Gardner.
Umysł dyscyplinarny obejmuje co najmniej jeden sposób myślenia – charakterystyczny dla określonej dyscypliny naukowej, rzemiosła albo profesji. Wnikliwsze badania potwierdzają, że opanowanie jakiejś dyscypliny zabiera około dziesięciu lat. Umysł dyscyplinarny wie, jak systematycznie pracować, żeby poszerzać swoją wiedzę i umiejętności.
Umysł syntetyzujący pobiera informacje z różnych źródeł, poddaje je obiektywnej ocenie i zrozumieniu, a potem zestawia je ze sobą w sposób sensowny nie tylko dla osoby dokonującej syntezy, ale także dla innych osób. Umiejętność ta jest ceniona od dawna, ale w dobie coraz szybszego napływu informacji staje się niezbędna.
Bazując na dyscyplinarności i syntetyzowaniu, umysł kreatywny zajmuje się podbojem nowych terytoriów. Wysuwa nowe pomysły, stawia nietypowe pytania, stosuje nowe sposoby myślenia i przedstawia niespodziewane odpowiedzi. Jego wytwory muszą zdobyć akceptację dysponujących szeroką wiedzą odbiorców. Ponieważ wkracza na terytoria niepodlegające jeszcze rządom żadnych reguł, więc zawsze pozostaje przynajmniej krok do przodu przed najbardziej zaawansowanymi robotami i komputerami.
Dostrzegając, że w obecnych czasach człowiek nie może tkwić we własnej skorupie i nie wychodzić poza własne terytorium, umysł respektujący dostrzega i akceptuje różnice dzielące jednostki i grupy ludzi, stara się zrozumieć „innych” i efektywnie z nimi współdziałać. W świecie, w którym wszystko jest wzajemnie powiązane, nietolerancja i brak szacunku to ślepa uliczka.
Umysł etyczny, operując na poziomie bardziej abstrakcyjnym niż respektujący, zwraca uwagę na naturę ludzkiej pracy oraz na potrzeby i pragnienia społeczności, w której człowiek żyje. Umysł ten wyjaśnia, w jaki sposób osoby pracujące dążą do celów wyższych niż zaspokajanie własnych interesów i jak pojedynczy obywatele bezinteresownie dbają o poprawę losu wszystkich ludzi. Umysł etyczny przechodzi do działania dopiero wtedy, gdy to zrozumie.
Zachęcam do lektury książki Howarda Gardnera "Pięć umysłów dla przyszłości".
(Notka o autorce: Małgorzata Taraszkiewicz: psycholog edukacyjny, trener, członek Grupy Edukacyjnej XXI, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)
Zob. strona internetowa Howarda Gardnera
