Dzisiaj wypada Światowy Dzień Oszczędzania, święto edukacyjne, które w Polsce obchodzone jest już od 10 lat w Programie Tydzień dla Oszczędzania realizowanym przez dwie warszawskie organizacje: Fundację Think! oraz Fundację Kronenberga przy Citi Handlowy. Tymczasem choć 70% Polaków uważa, że warto oszczędzać, to tylko 13% robi to regularnie.
W środę 26 października zaprezentowano wyniki IX edycji badań „ Postawy Polaków wobec finansów”. Wynika z nich, że oszczędzanie wciąż jest dla nas wyzwaniem i mało osób dostrzega potrzebę długoterminowego oszczędzania.
Niemal od dekady w ramach Tygodnia dla Oszczędzania (www.tdo.edu.pl) Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy sprawdza postawy Polaków wobec finansów osobistych. Z perspektywy lat widać pewną poprawę, wciąż jednak pozostaje rozdźwięk między deklarowanym podejściem do oszczędzania, a stanem faktycznym. Wprawdzie w 2010 r. 58% badanych widziało sens w oszczędzaniu, a dziś aż 70%, jednak zmiana po stronie regularnie oszczędzających jest minimalna – 10% respondentów robiło tak w 2010 r., a 13% obecnie. Częściej sens w oszczędzaniu widzą Polki (23% vs 18% mężczyźni) i są tą częścią społeczeństwa, która bardziej regularnie, oraz korzystając z bardziej profesjonalnych źródeł informacji (51% vs 42% mężczyzn) - korzysta w swych decyzjach z materiałów instytucji finansowych.
„Z badania wyraźnie wynika, że zdajemy sobie sprawę z wagi oszczędzania. W sferze praktycznej wygląda to jednak nieco inaczej. 41% odkłada od czasu do czasu, z czego co czwarty deklaruje, że oszczędzać...nie warto. To pokazuje, że odkładnie pieniędzy ma dla nas charakter raczej epizodyczny. Przy tym wszystkim jedynie 13% z nas oszczędza regularnie, co stanowi spadek w stosunku do roku ubiegłego, kiedy deklarowało tak 16% respondentów” - mówi Krzysztof Kaczmar, prezes Zarządu Fundacji Kronenberga przy Citi Handlowy.
„70% z nas uważa, że warto oszczędzać, jednak tylko 13% robi to regularnie. Współczynnik ten kształtował się różnie na przestrzeni lat, od 6% w roku 2009 do 16% w roku 2015. To jednak dość mało. Gospodarstwa domowe uzasadniają to wciąż zbyt niskimi dochodami, ale z drugiej strony być może potrzebujemy szerzej zakrojonych działań edukacyjnych na poziomie krajowym, które zwiększyłyby świadomość finansową Polaków” - mówi dr Dariusz Danilewicz, prezes Fundacji Think!.
Co motywuje nas do oszczędzania, przynajmniej w sferze deklaracji? Z pewnością posiadanie dzieci. Zdecydowana większość tych, którzy mają własne pociechy (76%) uważa, że warto oszczędzać, a tylko 15% nie widzi w tym sensu. Dla porównania wśród osób nieposiadających dzieci kształtuje się to nieco inaczej: 65% vs 24%. Ci którzy dysponują własną gromadką maluchów częściej odkładają pieniądze (65%) niż ci, którzy jej nie mają (48%).
Jak oszczędzamy?
Prawie co czwarty z nas (23%) trzyma środki na koncie osobistym, wciąż jednak wyjątkowo dużo Polaków (17%) wybiera przysłowiową „skarpetę” jako sposób lokowania pieniędzy. Niewiele mniej (16%) swoje pieniądze przechowuje na koncie oszczędnościowym i na lokacie terminowej (14%). Nie korzystamy z funduszy inwestycyjnych (robi to tylko 5%) a jeszcze mniej z nas inwestuje w obligacje (1%) lub gra na giełdzie (1%).
„Takie podejście do finansów to korelacja dwóch czynników - wiedzy oraz zaufania” - podkreśla Marcin Rosiecki, Dyrektor Departamentu Bankowości Prywatnej w Citi Handlowy. „Niestety, na polu wiedzy o finansach wciąż widać nieodrobione lekcje sprzed lat; ewidentnie jest zapotrzebowanie na edukację w tym obszarze, skoro najpopularniejszym narzędziem do lokowania oszczędności pozostaje nieoprocentowany ROR.”
Prawie co piąty z oszczędzających rozumie odkładanie pieniędzy jako włożenie ich do szuflady w kopercie, a produkty o charakterze inwestycyjnym łącznie stanowią jedynie 10% wskazywanych sposobów oszczędzania. Pozytywne jest, że jeżeli już Polacy decydują się skorzystać z porady w temacie swoich pieniędzy, co respondenci w badaniu deklarują niestety rzadko - to w pierwszej kolejności kierują się po informacje do pracowników czy materiałów instytucji finansowych (46%).
Być może naszym problemem jest to, że nie mamy konkretnego celu, na który oszczędzamy (25%) i choć prawie co trzeci (29%) gromadzi środki na tzw. „czarną godzinę”, to jednak gro z nas (38%) odkłada jedynie 100 -250 PLN miesięcznie.
Co z przyszłością i emeryturą?
O emeryturze, w kontekście finansowym myśli 11% Polaków. Niestety, co do jej wysokości nie jesteśmy optymistami: prawie co trzeci (29%) uważa, że będzie przynajmniej o połowę niższa od obecnie otrzymywanego wynagrodzenia. Stąd też zapewne ponad połowa (57%) z nas, jest zdania, że Państwo powinno stosować zachęty do oszczędzania na „jesień życia” w postaci ulg podatkowych (49%) i specjalnie dedykowanych programów (20%). A od czego powinny zależeć nasze świadczenia emerytalne? Znakomita większość Polaków uważa, że od liczby przepracowanych lat i wysokości wynagrodzenia (52%), jednakże pojawiają się także liczne głosy, że dla wszystkich powinna być taka sama (24%).
Badanie „Postawy Polaków wobec finansów” realizowane jest w ramach Programu Tydzień dla Oszczędzania, realizowanego od 2007 r. przez Fundację Kronenberga przy Citi Handlowy i Fundację THINK! Grant na realizację programu przyznany został przez United Way Worldwide dzięki funduszom przekazanym przez Citi Foundation. Raport można pobrać ze strony Fundacji Kronenberga.
Adresatem Programu są przede wszystkim ludzie młodzi w wieku 16-26 lat. Przez kilka lat celem głównym była edukacja finansowa młodzieży szkolnej, studentów oraz wybranych grup społecznych i zawodowych. Od 2016 r. program koncentruje się także na wspieraniu postaw przedsiębiorczych.
Partnerem strategicznym Programu Tydzień dla Oszczędzania jest Citi Handlowy. Ponadto Partnerami tegorocznej edycji Programu są: Fundacja Kronenberga przy Citi Handlowy, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, Związek Banków Polskich, Centrum Prawa Bankowego i Informacji oraz Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług Uniwersytetu Szczecińskiego. Patronem medialnym Programu jest Edunews.pl.
