Polski nastolatek wpatrywał się w 2020 r. w ekran komputera lub smartfona ok. 12 godzin na dobę, częściowo z powodu zdalnych lekcji, jednak czas spędzany online przez młodzież rośnie od wielu lat. Już co trzeci nastolatek (33,6%) przejawia symptomy tzw. problematycznego użytkowania internetu. Rodzice często nie zdają sobie sprawy, ile czasu ich dzieci spędzają w sieci, a także z jakimi zagrożeniami się tam spotykają – wynika z najnowszej edycji raportu „Nastolatki 3.0”, który opublikował Państwowy Instytut Badawczy NASK.
Państwowy Instytut Badawczy NASK od 2014 r. co dwa lata prowadzi badanie zachowania polskich nastolatków w internecie i ich opinii na temat sieci. Regularność i powtarzalność pozwala obserwować długofalowe trendy, a w konsekwencji – lepiej je rozumieć i łatwiej przystosowywać się do kolejnych etapów transformacji cyfrowej. Od 2018 r. badaniem kwestionariuszowym objęci są także rodzice uczniów, co dodatkowo umożliwia zestawienie opinii nastolatków z obserwacjami dorosłych.
Rok 2020 był wyjątkowy pod względem zmian w zakresie rewolucji cyfrowej. Praktycznie z dnia na dzień internetowe aktywności stały się w wielu przypadkach jedyną efektywną i bezpieczną formą realizacji obowiązków, zaspokajania potrzeb czy nawiązywania i podtrzymywania relacji. Wnioski z przeprowadzonego w tym szczególnym czasie badania „Nastolatki 3.0” mogą stać się dla rodziców i nauczycieli oraz instytucji edukacyjnych w Polsce cenną wskazówką do lepszego zrozumienia aspektów związanych z obecnością najmłodszych w internecie – mówi Wojciech Pawlak Dyrektor NASK.
Coraz więcej czasu spędzanego w sieci
Internet wciąga młodych ludzi coraz mocniej. Obecnie nastolatki spędzają w sieci w czasie wolnym średnio 4 godziny i 50 minut dziennie. W dni wolne od zajęć szkolnych czas ten wydłuża się średnio do 6 godzin i 10 minut. Blisko co dziesiąty (11,5%) nastolatek w wolnym czasie jest aktywny w sieci ponad 8 godzin dziennie, a co piąty (21,3%) spędza tyle czasu przed monitorem w dni wolne od lekcji. Co szósty nastolatek (16,9%) intensywnie korzysta z internetu w godzinach nocnych (po godz. 22).
Jeśli porównamy te wyniki z poprzednimi badaniami, okazuje się, że liczba godzin spędzanych w internecie stale rośnie. Fakt ten nie pozostaje bez wpływu na samopoczucie i dobrostan psychiczny młodzieży. A także na rozwój i wychowanie: co trzeci nastolatek deklaruje, że aby móc więcej czasu spędzić online, jest gotowy zrezygnować z udziału w nabożeństwie (30,6%), co piąty z uczenia się (23,2%) i obowiązków domowych (19,7%). Konieczność przystosowania się do okoliczności podczas pandemii spowodowała, że czas online jeszcze się wydłużył – badani twierdzili, że na same lekcje przeznaczali średnio 7 godzin i 41 minut.
Czy to już problem?
Rewolucja cyfrowa oraz wywołane nią przemiany społeczne i gospodarcze obok ogromnych korzyści przyniosły także nieznane wcześniej zjawiska o nie zawsze pożądanym charakterze – ocenia współautor raportu dr Rafał Lange Kierownik Zespołu Badań Rynku i Opinii NASK.
Jak się okazało, już co trzeci nastolatek (33,6%) wykazuje się wysokim natężeniem wskaźników tzw. problematycznego użytkowania internetu (kategoria określająca m.in. zachowania ryzykowne czy nadmiernie długie przebywanie online), a trzech na stu – bardzo wysokim (3,2%). Najmocniej dotknięte tym problemem są dziewczęta ze szkół ponadpodstawowych – aż dwie na pięć (39,4%) badanych uczennic twierdzi, że gdyby pozbawić je smartfona, ich życie stałoby się puste.
Rodzice nie wiedzą, co dzieje się z dziećmi
Z badania wynika, że opiekunowie często nie zdają sobie sprawy, ile czasu spędzają w internecie ich podopieczni. Wskazują oni, że dzieci korzystają z sieci średnio 3 godziny i 38 minut – ponad godzinę krócej, niż deklarują same nastolatki. Dorośli wiedzą wprawdzie, ile czasu młodzi poświęcają na zdalne lekcje, ale nie potrafią trafnie oszacować ich cyfrowej aktywności po szkole. Ich zdaniem nastolatki są najbardziej aktywne w internecie między godz. 16 a 22. Tymczasem dzieci często aktywnie używają smartfonów i innych narzędzi umożliwiających dostęp do internetu, podczas gdy rodzice myślą, że ich pociechy śpią albo szykują się do snu.
Podobnie jest z doświadczaniem przez młodych przemocy w internecie. Podczas gdy prawie 75% rodziców badanych nastolatków twierdzi, że ich dzieci nie padły ofiarą żadnej formy agresji w sieci, to brak bezpośredniego doświadczenia przemocy internetowej deklaruje tylko ponad połowa badanych nastolatków (56,2%).
Edukacja zdalna – przyspieszona lekcja z cyfryzacji
Według uczniów i rodziców szkoły w większości przypadków poradziły sobie z edukacją na odległość. 70% uczniów ocenia organizację zajęć zdalnych w swojej szkole dobrze („zdecydowanie dobrze” – 13%, „raczej dobrze” – 56,4%).
Niemal trzy czwarte nastolatków pozytywnie ocenia nauczanie zdalne. Nie oznacza to jednak, że chcieliby na stałe przenieść większość edukacji do trybu online. Prawie co drugi badany (45,3%) nie jest zwolennikiem takiego rozwiązania.
Nastolatki deklarują ponadto, że w czasie pandemii brakowało im głównie bezpośredniego kontaktu z kolegami i koleżankami z klasy – wskazało tak trzy czwarte badanych uczniów, podobnie uważają rodzice (76,0%). Dodatkowo, uczniom w czasie edukacji online brakowało szczególnie wychodzenia z domu (63,3%), czego nie zauważyli rodzice, wśród których tylko nieliczni zaznaczyli taką odpowiedź (6,0%). Rodzice wskazują jednak jako problem zmęczenie dzieci spowodowane całodniowym uczestnictwem w zdalnych lekcjach. Ponad co trzeci dorosły widzi problem w szybkim tempie wykonywania zadań na sprawdzianach czy kartkówkach (nastolatki – 49,4% vs. rodzice – 36,2%), a także w przekazywaniu zbyt dużej ilości materiałów i treści przez nauczycieli, które trudno jest dzieciom przyswoić w formie zdalnej (nastolatki – 44,4% vs. rodzice – 35,0%).
Pełna wersja raportu „Nastolatki 3.0” dostępna jest pod tym linkiem.
Prezentacji raportu towarzyszyła także premiera strony Thinkstat.pl, na której publikowane będą badania, raporty i analizy oraz artykuły i infografiki poświęcone cyfrowemu społeczeństwu, edukacji i gospodarce.
Ponadto nawiązano do raportu z badań ogólnopolskich „Nastolatki wobec zakupów w internecie”, w którym autorzy z Thinkstat w ramach Działu Badań Rynku i Opinii NASK Państwowego Instytutu Badawczego zawarli wnioski na temat praktyk, świadomości i postaw młodzieży związanych z finansami i zakupami elektronicznymi.
Premierze raportu „Nastolatki 3.0” towarzyszyła debata online Przyspieszona lekcja cyfryzacji w pandemii – jak wpłynęła na uczniów i czego nas nauczyła? Premiera raportu "Nastolatki 3.0" – debata online (szczegóły w wydarzeniu na FB).
***
Raport „Nastolatki 3.0” został sfinansowany w ramach programu Ogólnopolska Sieć Edukacyjna (OSE), który jest realizowany przez Państwowy Instytut Badawczy NASK pod nadzorem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. OSE to program publicznej sieci telekomunikacyjnej, dającej szkołom w całej Polsce możliwość podłączenia szybkiego, bezpłatnego i bezpiecznego internetu. W ramach programu OSE prowadzone są także działania edukacyjno-informacyjne, promujące zasady bezpiecznego korzystania z technologii cyfrowych
(Źródło: NASK)
