Na stronie MEN ukazała się informacja o rozpoczęciu otwartych konsultacji do projektu zmian w podstawie programowej zajęć komputerowych w szkole podstawowej oraz informatyki w gimnazjum i szkole ponadgimnazjalnej. Nową propozycję przygotowała Rada ds. Informatyzacji Edukacji – organ pomocniczy Ministra Edukacji Narodowej. To chyba dobry moment i najwyższy już czas, aby dopasować powszechne kształcenie informatyczne w systemie edukacji do potrzeb i wyzwań XXI wieku.
Głównym celem projektowanych zmian jest wprowadzenie powszechnego nauczania programowania, które staje się kompetencją kluczową XXI wieku, do edukacji formalnej już od pierwszej klasy szkoły podstawowej aż do klasy maturalnej. Uzasadnienie dla tych zmian Rada przedstawia dość szeroko w dokumentach towarzyszących projektowi zmian w podstawie programowej.
Od co najmniej dwóch dekad, komputery wywierają często decydujący wpływ na zmiany zachodzące w funkcjonowaniu społeczeństw – w gospodarce, w komunikacji i transporcie, w nauce i edukacji, w życiu osobistym obywateli. Informatyka, jako dziedzina (computer science), wraz z technologiami, które wspiera, integruje się z niemal wszystkimi innymi dziedzinami i staje się nieodłącznym elementem „uprawiania” tych dziedzin. Oczekuje się, że wkraczające w zawodowe i dorosłe życie kolejne pokolenia będą przygotowane do podjęcia obowiązków i wyzwań, jakie stawia przed nimi XXI wiek – powinny więc znać podstawowe metody informatyki i umieć stosować je w praktycznych sytuacjach w różnych obszarach zastosowań, nie tylko jako pracownicy firm komputerowych i informatycznych, ale pracując również na rzecz służby zdrowia, transportu, komunikacji, bankowości, przemysłu i innych dziedzin. Nie ma innej dziedziny, która spinałaby tak wiele innych dziedzin. Ponadto, żadna inna dziedzina nie stwarza takich możliwości (np. zatrudnienia) na przyszłość, jak informatyka, bez względu na obrany kierunek kształcenia i zawodowe zainteresowania uczących się. To w największej mierze dzięki zastosowaniu informatyki tworzone są nowe zawody i miejsca pracy.
Od końca XX wieku dużą uwagę w edukacji przywiązywano do kształcenia umiejętności korzystania z aplikacji komputerowych oraz zasobów i komunikacji w sieci, czyli w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnej, obejmując wszystkich uczniów kształceniem w tym zakresie. Te umiejętności są nadal potrzebne, ale nie są wystarczającym przygotowaniem w czasach, gdy informatyka istotnie wzmacnia rozwój większości dziedzin i ich zastosowań. Informatyka staje się powszechnym językiem niemal każdej dziedziny i wyposaża inne dziedziny w nowe narzędzia i możliwości rozwoju. Podstawowe zadanie szkoły – alfabetyzacja w zakresie czytania, pisania i rachowania wymaga dzisiaj poszerzenia o alfabetyzację w zakresie myślenia komputacyjnego, czyli o umiejętności rozwiązywania problemów z różnych dziedzin z wykorzystaniem metod oraz intelektualnych narzędzi wywodzących się z informatyki.
Elementem powszechnego kształcenia informatycznego powinna stać się nauka programowania, które jest uważane za jedną z podstawowych kompetencji XXI wieku, popularyzowane w ostatnich latach wśród najmłodszych uczniów w środowiskach programowania wizualnego, w ramach dodatkowych zajęć szkolnych, konkursów i innych inicjatyw krajowych i międzynarodowych. Programowanie nie powinno być jednak traktowane jako osobny przedmiot, czy nawet wydzielony dział informatyki – nauka programowania powinna służyć m.in. kształtowaniu znaczenia pojęć informatycznych i rozwojowi metod informatyki, w tym myślenia komputacyjnego. Nauka programowania kształci takie umiejętności, jak: logiczne myślenie i precyzyjne prezentowanie myśli i pomysłów; sprzyja dobrej organizacji pracy podczas rozwiazywania problemów i buduje kompetencje potrzebne do współpracy, niezbędne dzisiaj w niemal każdym zawodzie. Umiejętność programowania wzbogaca umiejętności myślenia komputacyjnego w zakresie: abstrakcyjnego myślenia, modelowania rzeczywistych problemów, projektowania i tworzenia rozwiązań komputerowych, oceny efektywności rozwiązań problemów. Z drugiej strony, ponieważ myślenie komputacyjne jest związane z komputerowym rozwiązywaniem problemów, umiejętności programowania są niezbędne dla otrzymania implementacji rozwiązania z wykorzystaniem mocy komputerów. W warunkach szybko zmieniającej się technologii te umiejętności są ponadczasowe, trwalsze niż jakikolwiek język czy środowisko programowania. Umiejętności nabyte podczas programowania są również przydatne na zajęciach z innych przedmiotów, jak i później w różnych zawodach, niekoniecznie informatycznych – obecnie nawet korzystanie z gotowego oprogramowania w różnych zawodach wymaga często jego zaprogramowania.
Oprogramowanie komputerów od jakiegoś czasu zmienia sposoby i warunki, w jakich żyjemy, pomaga zrozumieć świat i zachodzące w nim procesy i zjawiska, przewidywać, planować i układać przyszłość. Programować można nie tylko tradycyjne komputery, ale także telefony komórkowe, roboty lub inne urządzenia cyfrowe. Umiejętność programowanie umożliwia przejście z pozycji cyfrowego konsumenta na pozycję cyfrowego twórcy, kreatora. W większym też stopniu umożliwia przyjęcie roli osoby władającej technologią, a nie tylko poddającej się jej, ograniczając się do roli prostego konsumenta.
Poza traktowaniem nauki programowania jako aktywności rozwijającej kreatywność uczniów, na dalszych etapach edukacyjnych nauka programowania w ramach przedmiotu informatyka powinna również odgrywać rolę przygotowania do wyboru kariery zawodowej związanej z informatyką, bazującym na solidnych podstawach dziedziny informatyka, która ma swoje teorie i metody, techniki i praktykę. Programowanie pozostało w szkole jako jedna z niewielu umiejętności eksperymentalnych (tworzenie i uruchamianie programów jest eksperymentowaniem) – informatyka jest jedynym przedmiotem eksperymentalnym na maturze w szkole ogólnokształcącej. Przygotowania do przyszłych zawodów związanych z informatyką, jako motywacji uczniów do kształcenia się w tym zakresie, nie należy jednak zawężać do zawodu programisty, zwłaszcza na początkowych etapach kształcenia, gdyż nie jest to wystarczającym dopingiem dla uczniów, bowiem powszechnie uważa się w społeczeństwie, że zawód programisty to wąska specjalność techniczna przeznaczona dla wąskiej grupy wybranych osób. Generalnie, głównym celem kształcenia informatycznego od najmłodszych lat nie jest tylko przygotowanie do zawodu informatyka, w szczególności – programisty, ale przybliżenie uczniom bogactwa informatyki oraz jej zastosowań w innych dziedzinach oraz w codziennych aktywnościach.
Konsultacje stanowią finalny etap prac w ramach Rady ds. Informatyzacji Edukacji przed przedłożeniem projektu zmian w podstawie programowej do decyzji Ministra. MEN zachęca wszystkich zainteresowanych tematem do zgłaszania uwag, wniosków i propozycji do projektu zmian w podstawie programowej na adres poczty elektronicznej:
Wnioski, uwagi i propozycje można zgłaszać do 31 października 2015 r.
Po zakończeniu konsultacji Rada ds. Informatyzacji Edukacji przedstawi raport z ich przeprowadzenia oraz finalną wersję Projektu zmian w podstawie programowej zajęć komputerowych i informatyki.
Dokumenty do pobrania:
- Propozycja zmian w podstawie programowej
- Aktualna podstawa programowa zajęć komputerowych i informatyki
(Żródło: MEN, Rada ds. Informatyzacji przy Ministrze Edukacji Narodowej)
