Kończymy cykl o najważniejszych wyzwaniach polskiej edukacji. W ostatniej części opracowania skupimy się na kwestii przywództwa i jakości kapitału ludzkiego w edukacji oraz na rozwoju systemu edukacji poprzez szkoły i podmioty niepubliczne. Najbliższe lata przyniosą odpowiedź, które z tych wyzwań zostały podjęte (oby jak najwięcej) przez władze oświatowe.
Wyzwanie 9. Od zarządzania hierarchicznego do kierowania zespołowego
Nurt klasycznego i naukowego zarządzania akcentował znaczenie porządku, trwałości struktur i hierarchii, a samo zarządzanie polegało na określaniu celów, celów cząstkowych, zadań i mierników ich realizacji. Praca była wykonywana w obrębie stanowisk pracy, a kontakty z innymi osobami zatrudnionymi w tej samej organizacji miały z założenia charakter planowy i formalny.
Współczesne podejście do zarządzania ludźmi akcentuje znaczenie kapitału ludzkiego jako nośnika wiedzy, umiejętności i wartości koniecznych do skutecznej, świadomej pracy dla dobra organizacji. Samoorganizacja (poparta samodyscypliną i jasno określonymi celami) zastępuje zarządzanie bazujące na hierarchii, a rolą menedżerów jest usuwanie przeszkód stojących na drodze efektywnego wykonywania pracy przez pracowników - ekspertów. Miarą skutecznego przywództwa jest jakość pracy zespołu i kształcenie liderów - następców. Innowacje stanowiące dzisiaj główny motor rozwoju nowoczesnych gospodarek zachodzą, kiedy wyznaczymy ramowe cele i pozostawimy przestrzeń do wypracowania optymalnych strategii ich osiągania przez zespoły. Wiedza jest bardzo ważna, ale w warunkach nasycenia kapitałem intelektualnym wysokiej jakości, o konkurencyjności uczestników życia gospodarczego zaczyna stanowić kapitał społeczny rozumiany jako poziom samodzielności, inicjatywności, umiejętności formowania zespołów i kooperacji. Styl organizacji i zarządzania oparty na przewodzeniu musimy zaadoptować do naszych szkół i całego systemu edukacji.
Wyzwanie 10. Od szkolnictwa publicznego do wzrostu znaczenia szkolnictwa niepublicznego
Szkolnictwo publiczne poddane kontroli państwa w wiodło prymat w wielu krajowych systemach edukacyjnych. O programie nauczania decydowały w dużej mierze centralne organy administracji rządowej, co niejednokrotnie prowadziło do upolitycznienia oświaty. W ten sposób edukacja stanowiła element wywierania wpływu i kształtowania społeczeństwa według ustalonych odgórnie zasad. Centralizacja, standaryzacja i uniformizacja powodwała, że proces kształcenia w niewielkim stopniu uwzględniał specyfikę i odpowiadał potrzebom regionalnych i lokalnych uwarunkowań społeczno - ekonomicznych.
Szkoły niepubliczne, w których rodzice finansują kształcenie dzieci podlegąją innym regułom gry. Relacja z uczniami i rodzicami są bardziej partnerskie, ponieważ stanowią oni klientów szkoły i źrodło jej utrzymania. Szkoły niepubliczne funkcjonują w środowisku konkurencyjnym, w którym muszą konkurować o uczniów z innymi placówkami tego typu. To wymusza wychodzenie naprzeciw potrzebom uczniów oraz oczekiwaniom rodziców decydujących o wyborze szkoły. Szkoły niepaństwowe obejmuje mniejszy zakres regulacji, dlatego mają więcej przestrzeń pozwalającej na bardziej swobodne kształtowanie zasad i form kształcenia oraz programów nauczania. Z praktyki wynika również, że szkoły niepubliczne cieszą się większym zaangażowaniem rodziców w życie szkoły, przyciągąją lepszych pedagogów i utrzymują przeciętnie wyższy poziom od swoich publicznych odpowiedników. Zestaw tych czynników powoduje stały wzrost ich znaczenia. Rynek wymusza ich jakość i konkurencyjność. Świadomość relacji opartych na płatnościach rodzice-szkoła powoduje przesunięcie punktu ciężkości ze stosunku urząd-petent, na firma-klient. Te relacje jako mniej hierarchiczne, bardziej partnerskie i elastyczne oraz dostoswane do potrzeb uczniów wpisują się trendy sygnalizowane przez nas w poprzednich punktach. Sensem istnienia firmy jest generowanie wartości dla swoich klientów, a jej kondycja finansowa miarą efektywności pełnionej misji.
Uwzględnienie tych trendów i opierająca się na nich zmiana modelu edukacji w Polsce jest kluczowym warunkiem rozwoju naszego kraju.
Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie - Andrzej Frycz Modrzewski
(Część IV i ostatnia analizy trendów i wyzwań stojących przed polską edukacją, źródło: Edukacja i Dialog)
Ostatnie komentarze