Skąd bierze się strach w uczeniu się? Niezależnie co uczeń mówi, w jego głowie rodzą się myśli i obawy: Skrytykują mnie (nauczyciel, koleżanki i koledzy). Zostanę negatywnie oceniony. Okażę się gorszy od sąsiada, najgorszy w klasie. Nie wierzę, że mi się uda. Ocenią mnie, że jestem niezdolny. Boję się ryzykować. Nie chcę podejmować żadnych wyzwań. Nie wiem, po co się tego uczę. Obawiam się, że popełnię błąd i odniosę porażkę…
To wszystko wpływa na niechęć do uczenia się, podejmowania wyzwań i jakiegokolwiek ryzykowania. A wszystkiemu winien jest strach przed błędem.
Jeśli w szkole jest zasada, że niepowodzenie jest złe i karalne, to uczniowie boją się popełnić błąd. Można to zmienić, ciesząc się z popełnienia błędu, doceniając go i wykorzystując do uczenia się.
Jak przekonać uczniów, że błąd i niepowodzenia nie są złe?
Moim zdaniem przede wszystkim trzeba błąd komentować w ten sposób: „Jeszcze nie”. To daje możliwość dalszego starania się i korzystania z tego, co już udało się osiągnąć i też z błędu, który popełniliśmy.
Nauczycielka szkoły średniej Kristi Johnson Smith zastosowała taką metodę:
… Spróbuj pokazać uczniom swoją niedoskonałość w czymś i swoje próby radzenia sobie z tym problemem, poproś uczniów, aby wspierali ciebie w twoich próbach doskonalenia. Ja przyniosłam do klasy gitarę i zagrałam na niej moją własną interpretację „Happy Birthday”. Muszę zaznaczyć, że nie umiem grać i robię to okropnie. To jest dla mnie zawsze upokarzające doświadczenie. Ale moi uczniowie uwielbiają jak gram i wspierają mnie w moich próbach. Wykorzystuję to doświadczenie, gdy np. uczeń boi się wygłosić referat lub pracować z innymi w grupie lub napisać esej lub coś narysować, pytam wtedy, czy mam znowu przenieść gitarę i zagrać, aby przypomnieć, że wszyscy powinniśmy próbować. Zazwyczaj inni uczniowie przekonują ucznia, że lepiej aby on spróbował, niż ja znowu będą grać.
Doświadczenie Kristi, pokazuje, że uczenie się bez strachu sprowadza się do decyzji podjęcia ryzyka. Ważne jest przeświadczenie, że człowiek uczący się ma prawo do błędu i że początki są zawsze trudne.
Nasi uczniowie muszą przede wszystkim zdać sobie sprawę, że popełnianie błędów jest niezbędną częścią procesu uczenia się. Ważne jest, czego możemy się od błędu nauczyć, a też jak możemy go w przyszłości uniknąć. Uczniowie powinni być przekonani, że mogą podejmować ryzyko uczenia się bez obawy o osądzenie i karę.
Gdy się uczmy błędy są dopuszczalne, a wręcz pożądane.
Rolą nauczyciela jest wspieranie uczniów w podejmowaniu wyzwań, towarzyszenie im w ich osiąganiu i docenianie ich wysiłków.
Celem jest sprawienie, aby uczniowie czuli się bezpiecznie, gdy się uczą.
Bezpieczeństwo pomaga dzieciom w rozwijaniu niezależnego myślenia, osobistej odwagi, poczucia własnej wartości i umiejętności zadawania pytań. To z kolei pomaga im w braniu odpowiedzialności za swoją naukę.
Korzystałam z artykułu Lee Watanabe-Crockett, How to Create a “No Fear Learning” Environment in Your Classroom, 21.10.2018. Dostęp: https://globaldigitalcitizen.org/no-fear-learning?mc_cid=51591e6b39&mc_eid=40419b233b.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.
