Tak zwane „przełomy” w różnych dziedzinach nauki i techniki, wyznaczające kamienie milowe w rozwoju cywilizacji, to często powrót do idei znanych, ale zapomnianych lub odkrywanych na nowo, wzbogaconych o doświadczenia i wiedzę czasów współczesnych. Tak też jest w przypadku sztuki skutecznego uczenia się i zapamiętywania.
Podwaliny sztuki uczenia się położyli starożytni Grecy i stały się one podstawą współczesnego systemu, zwanego przyspieszonym uczeniem (ang. Accelarated Learning).
Co odkryli współcześni Arystotelesa, Platona, Simonidesa, Ajschylosa, i oni sami? Że o sprawnym, szybkim uczeniu się decydują przede wszystkim bujna, nieskrępowana wyobraźnia i siła niebanalnych skojarzeń. Wiedza, czyli pamięć, w połączeniu z energią wyobraźni rodzą również nasz potencjał twórczy. Grecka bogini pamięci - Mnemozyna, Zeus i 9 Muz - ich potomstwo - tak naprawdę zamieszkali w synergicznie współpracującej lewej i prawej półkuli ludzkiego mózgu. I w tym względzie do dzisiaj właściwie nic się nie zmieniło, z wyjątkiem, być może, szczegółów technicznych i metodycznych. Niestety skutecznie zapomieliśmy naukę Greków, odchodząc w stronę nagminnego wykorzystywania pamięci mechanicznej - żmudnego powtarzania i zwykłego kucia... Najwyższy więc czas na „przełomową” powtórkę.
Najwyższy czas na zmiany.
Nie trać życia na uczenie się.
Ty też to potrafisz.
I. Wykorzystuj pełnię danego ci potencjału. Ucz się “całym sobą”, włączając w proces zdobywania wiedzy cały potencjał intelektualny, swoją cielesność, psychikę, siły duchowe. W kontekście pracy samego mózgu najistotniejsza staje się synergiczna współpraca lewej i prawej półkuli. Niestety prawa, odpowiedzialna za holistyczne widzenie świata, artystyczne uzdolnienia, świat naszej wyobraźni, emocji i twórczych skojarzeń pozostaje nieczynna, bo system ciągle rozwija półkulę lewą, werbalną, ścisłą i analityczną. Przede wszystkim ćwicz wyobraźnię i siłę skojarzeń.
Ćwiczenie: wymyśl sześć niemożliwych do zrealizowania rzeczy, podaj możliwie najwięcej zastosowań dla pinezki, określ jakiś problem, najlepiej życiowej wagi i zapisz w ciągu kilku minut min. 20 pomysłów na jego rozwiązanie (uwaga! nie może być mniej).
II. Stosuj własne strategie uczenia się. Dzisiejsza wiedza potwierdza, że każdy z nas jest indywidualną, niepowtarzalną kombinacją genów, co nie zdarzyło się nigdy i nigdy nie zdarzy się w przyszłości. Jesteśmy “jednorazowi” i unikalni. Budzi to uzasadnione podejrzenie, ze każdy ma swój własny, niepowtarzalny sposób najskuteczniejszego uczenia się, i trzeba starać się to odkryć jak najszybciej, aby uczyć się zgodnie z predyspozycjami własnego mózgu, a nie “pod prąd”.
Zadanie: w oparciu o dostępną literaturę lub stosowne konsultacje, rozpoznaj swój główny kanał sensoryczny (czy jesteś wzrokowcem, słuchowcem, dotykowcem, a może kinestetykiem) i ustal własną “półkulowość” (przewagę lewej albo prawej półkuli lub pracę synergiczną), określ rodzaje pobudzonej inteligencji, własny, przyrodzony styl myślenia (którego nie zmieniasz do końca życia? - sprawdzić), walory osobowościowe i charakterologiczne, własne biorytmy. I przełóż to na swój najskuteczniejszy, indywidualny styl uczenia się.
III. Poznaj i stosuj nowoczesne techniki pracy umysłowej. Znane dzisiaj „narzędzia” niezwykle efektywnej pracy z informacją to szybkie czytanie, techniki pamięciowe, notowanie przy pomocy Map Myśli i wykorzystywanie zasad przyspieszonego uczenia się. Przyszłość to również uczenie się intuicyjne i „równoległe”.
Zadanie: sięgnij do dostępnej literatury i poznaj podstawy trzech głównych metod pamięciowych: Łańcuchowej metody skojarzeń, Zakładkowej metody zapamiętywania i Techniki Słów Zastępczych. Przełóż je na praktyczne opanowywanie wszelkich zadań pamięciowych z programu nauczania.
IV. Ucz się w stanie relaksu. Ściślej w Optymalnym Stanie Uczenia się (ang. Optimal Learning State), w którym uspokojony umysł najszybciej i najskuteczniej przyswaja nowe informacje, czemu sprzyja również maksymalne rozluźnienie ciała.
Ćwiczenie: najszybszy sposób na zmniejszenie stresu – opuść ramiona, zrób głęboki wydech i uśmiechnij się, nawet jeśli sytuacja temu nie sprzyja. Metoda dłuższa: zamknij oczy i skupiaj uwagę na poszczególnych partiach ciała, „mentalnie” je rozluźniając. Po czym przez kilkadziesiąt sekund posłuchaj stale pogłębiającego się własnego oddechu. Wejdź w wyobraźni do miejsca ulubionego wypoczynku i zobacz je, poczuj możliwie szczegółowo radość z oczekiwanych efektów uczenia się.
V. Zadbaj o środowisko sprzyjające pracy mózgu. Zewnętrzne i wewnętrzne. Pamiętaj: środowisko ma inspirować i odprężać. Generalnie: tworzysz otoczenie, które przyspiesza uczenie się i eliminujesz lub ograniczasz bariery. To szalenie ważne, co widzisz, słyszysz, czego dotykasz, jakie czujesz zapachy w miejscu, w którym się uczysz. Równie ważna jest wysoka samoocena i wiara we własne siły, dająca poczucie pewności siebie. Pracuj nad tym. Brak tych przymiotów to główny powód niepowodzeń szkolnych i życiowych. I przegranej walki ze stresem.
Ćwiczenie: przypomnij sobie, co mówisz w momencie niepowodzeń. Jeśli sam się „dołujesz”, następnym razem zmień wewnętrzny monolog na pozytywny i wspierający. Rób chociażby tylko to, na początek. Nie urodziłeś się, by przegrywać.
VI. Miej odpowiednie zasoby energii psychofizycznej. Stale dbaj o kondycję: zdrowie daje ci odpowiednia dieta, właściwy wypoczynek, ruch i ćwiczenia fizyczne (pamiętaj: ruch to najlepszy sposób na pobudzenie i poprawę koncentracji). Naucz się zarządzać czasem i możliwie najszybciej rozpoznaj misję/wizję własnego życia. Zadbaj też o kształtowanie właściwych walorów osobowości i cech charakteru.
Zadanie: ustal jakie w Twoim życiu sprawy są ważne, chociaż nie pilne i im poświęcaj najwięcej czasu i uwagi. Zrób test „nagrobka”: zapisz, co chciałbyś, aby było napisane na twoim grobie. Zrób test "encyklopedii”: zapisz przynajmnij na pół strony notkę o sobie w encyklopedii. Zacznij od imienia i nazwiska i roku urodzin. Przypomnij sobie co naprawdę lubisz robić. Czy wiesz już do czego jesteś powołany i co możesz robić najlepiej na świecie? Co ci w tym przeszkadza?
VII. Wypocznij. Znajdź czas na regenerację sił i na to, aby cieszyć się osiągnięciami. I zaplanować następne sukcesy. Naucz się radości życia. I osiągania wewnętrznego spokoju – tego najważniejszego, czyli „świętego”. To sprawa tylko jednego nawyku – żebyś przy każdej nadarzającej się okazji stosował zasadę: ”Zatrzymaj się, rozejrzyj i posłuchaj. A na końcu pomyśl”. I wbij sobie w głowę „10 kroków prowadzących do pełni życia” - przemyśl je, przefiltruj przez własne doświadczenie i mądrość, poszerz, uzupełnij i uczyń z nich praktykę codzienności.
Polecenie: Zatrzymaj się, rozejrzyj i posłuchaj. Teraz. Posiedź sam w ciszy, milczeniu i ciemności przez 2 godziny. Pojedź pociągiem w daleka trasę bez żadnej książki, gazety ani notatek. Połóż się pod ulubioną sosną i popatrz na chmury. I załóż prywatny, chociaż z przyjaciółmi Klub Miłośników Hamaka, Fotela Bujanego i Mydlanych Baniek. Ułóż statut i nastaw się na praktykę. Od dziś.
Wyjaśnienie: Stan OLS (bliski stanowi alfa albo “czujnej relaksacji”) jest specyficznym stanem rozluźnienia ciała i uspokojenia umysłu, charakteryzującym się niższą niż w stanie czuwania (stan beta) częstotliwością fal mózgowych (7-12 Hz) i wzmożoną podatnością umysłu do absorbowania nowych informacji. W tym stanie mózg myśli lepiej i bardziej twórczo, sięga śmielej do pokładów podświadomości i jest bardziej podatny na wszelkie autosugestie. Każdy doświadcza podobnych stanów przynajmniej dwa razy dziennie: tuż przed zaśnięciem i tuż po obudzeniu. Sposób osiągania stanu OLS to właściwa pozycja ciała (bardzo dobry jest “szczęśliwy dorożkarz” (patrz: Marek Szurawski „Pamięć. Trening interaktywny”), koncentracja na oddechu (uspokojenie umysłu) i rozluźnienie kolejnych partii ciała przez samo skupienie uwagi, pracę wyobraźni i autosugestię. Dodatkową pomocą jest wizualizacja podobnego stanu z przeszłości i wykorzystanie „kotwic”.
(Źródło: magazyn Awangarda w Edukacji, nr 6)
Co odkryli współcześni Arystotelesa, Platona, Simonidesa, Ajschylosa, i oni sami? Że o sprawnym, szybkim uczeniu się decydują przede wszystkim bujna, nieskrępowana wyobraźnia i siła niebanalnych skojarzeń. Wiedza, czyli pamięć, w połączeniu z energią wyobraźni rodzą również nasz potencjał twórczy. Grecka bogini pamięci - Mnemozyna, Zeus i 9 Muz - ich potomstwo - tak naprawdę zamieszkali w synergicznie współpracującej lewej i prawej półkuli ludzkiego mózgu. I w tym względzie do dzisiaj właściwie nic się nie zmieniło, z wyjątkiem, być może, szczegółów technicznych i metodycznych. Niestety skutecznie zapomieliśmy naukę Greków, odchodząc w stronę nagminnego wykorzystywania pamięci mechanicznej - żmudnego powtarzania i zwykłego kucia... Najwyższy więc czas na „przełomową” powtórkę.
Najwyższy czas na zmiany.
Nie trać życia na uczenie się.
Ty też to potrafisz.
I. Wykorzystuj pełnię danego ci potencjału. Ucz się “całym sobą”, włączając w proces zdobywania wiedzy cały potencjał intelektualny, swoją cielesność, psychikę, siły duchowe. W kontekście pracy samego mózgu najistotniejsza staje się synergiczna współpraca lewej i prawej półkuli. Niestety prawa, odpowiedzialna za holistyczne widzenie świata, artystyczne uzdolnienia, świat naszej wyobraźni, emocji i twórczych skojarzeń pozostaje nieczynna, bo system ciągle rozwija półkulę lewą, werbalną, ścisłą i analityczną. Przede wszystkim ćwicz wyobraźnię i siłę skojarzeń.
Ćwiczenie: wymyśl sześć niemożliwych do zrealizowania rzeczy, podaj możliwie najwięcej zastosowań dla pinezki, określ jakiś problem, najlepiej życiowej wagi i zapisz w ciągu kilku minut min. 20 pomysłów na jego rozwiązanie (uwaga! nie może być mniej).
II. Stosuj własne strategie uczenia się. Dzisiejsza wiedza potwierdza, że każdy z nas jest indywidualną, niepowtarzalną kombinacją genów, co nie zdarzyło się nigdy i nigdy nie zdarzy się w przyszłości. Jesteśmy “jednorazowi” i unikalni. Budzi to uzasadnione podejrzenie, ze każdy ma swój własny, niepowtarzalny sposób najskuteczniejszego uczenia się, i trzeba starać się to odkryć jak najszybciej, aby uczyć się zgodnie z predyspozycjami własnego mózgu, a nie “pod prąd”.
Zadanie: w oparciu o dostępną literaturę lub stosowne konsultacje, rozpoznaj swój główny kanał sensoryczny (czy jesteś wzrokowcem, słuchowcem, dotykowcem, a może kinestetykiem) i ustal własną “półkulowość” (przewagę lewej albo prawej półkuli lub pracę synergiczną), określ rodzaje pobudzonej inteligencji, własny, przyrodzony styl myślenia (którego nie zmieniasz do końca życia? - sprawdzić), walory osobowościowe i charakterologiczne, własne biorytmy. I przełóż to na swój najskuteczniejszy, indywidualny styl uczenia się.
III. Poznaj i stosuj nowoczesne techniki pracy umysłowej. Znane dzisiaj „narzędzia” niezwykle efektywnej pracy z informacją to szybkie czytanie, techniki pamięciowe, notowanie przy pomocy Map Myśli i wykorzystywanie zasad przyspieszonego uczenia się. Przyszłość to również uczenie się intuicyjne i „równoległe”.
Zadanie: sięgnij do dostępnej literatury i poznaj podstawy trzech głównych metod pamięciowych: Łańcuchowej metody skojarzeń, Zakładkowej metody zapamiętywania i Techniki Słów Zastępczych. Przełóż je na praktyczne opanowywanie wszelkich zadań pamięciowych z programu nauczania.
IV. Ucz się w stanie relaksu. Ściślej w Optymalnym Stanie Uczenia się (ang. Optimal Learning State), w którym uspokojony umysł najszybciej i najskuteczniej przyswaja nowe informacje, czemu sprzyja również maksymalne rozluźnienie ciała.
Ćwiczenie: najszybszy sposób na zmniejszenie stresu – opuść ramiona, zrób głęboki wydech i uśmiechnij się, nawet jeśli sytuacja temu nie sprzyja. Metoda dłuższa: zamknij oczy i skupiaj uwagę na poszczególnych partiach ciała, „mentalnie” je rozluźniając. Po czym przez kilkadziesiąt sekund posłuchaj stale pogłębiającego się własnego oddechu. Wejdź w wyobraźni do miejsca ulubionego wypoczynku i zobacz je, poczuj możliwie szczegółowo radość z oczekiwanych efektów uczenia się.
V. Zadbaj o środowisko sprzyjające pracy mózgu. Zewnętrzne i wewnętrzne. Pamiętaj: środowisko ma inspirować i odprężać. Generalnie: tworzysz otoczenie, które przyspiesza uczenie się i eliminujesz lub ograniczasz bariery. To szalenie ważne, co widzisz, słyszysz, czego dotykasz, jakie czujesz zapachy w miejscu, w którym się uczysz. Równie ważna jest wysoka samoocena i wiara we własne siły, dająca poczucie pewności siebie. Pracuj nad tym. Brak tych przymiotów to główny powód niepowodzeń szkolnych i życiowych. I przegranej walki ze stresem.
Ćwiczenie: przypomnij sobie, co mówisz w momencie niepowodzeń. Jeśli sam się „dołujesz”, następnym razem zmień wewnętrzny monolog na pozytywny i wspierający. Rób chociażby tylko to, na początek. Nie urodziłeś się, by przegrywać.
VI. Miej odpowiednie zasoby energii psychofizycznej. Stale dbaj o kondycję: zdrowie daje ci odpowiednia dieta, właściwy wypoczynek, ruch i ćwiczenia fizyczne (pamiętaj: ruch to najlepszy sposób na pobudzenie i poprawę koncentracji). Naucz się zarządzać czasem i możliwie najszybciej rozpoznaj misję/wizję własnego życia. Zadbaj też o kształtowanie właściwych walorów osobowości i cech charakteru.
Zadanie: ustal jakie w Twoim życiu sprawy są ważne, chociaż nie pilne i im poświęcaj najwięcej czasu i uwagi. Zrób test „nagrobka”: zapisz, co chciałbyś, aby było napisane na twoim grobie. Zrób test "encyklopedii”: zapisz przynajmnij na pół strony notkę o sobie w encyklopedii. Zacznij od imienia i nazwiska i roku urodzin. Przypomnij sobie co naprawdę lubisz robić. Czy wiesz już do czego jesteś powołany i co możesz robić najlepiej na świecie? Co ci w tym przeszkadza?
VII. Wypocznij. Znajdź czas na regenerację sił i na to, aby cieszyć się osiągnięciami. I zaplanować następne sukcesy. Naucz się radości życia. I osiągania wewnętrznego spokoju – tego najważniejszego, czyli „świętego”. To sprawa tylko jednego nawyku – żebyś przy każdej nadarzającej się okazji stosował zasadę: ”Zatrzymaj się, rozejrzyj i posłuchaj. A na końcu pomyśl”. I wbij sobie w głowę „10 kroków prowadzących do pełni życia” - przemyśl je, przefiltruj przez własne doświadczenie i mądrość, poszerz, uzupełnij i uczyń z nich praktykę codzienności.
Polecenie: Zatrzymaj się, rozejrzyj i posłuchaj. Teraz. Posiedź sam w ciszy, milczeniu i ciemności przez 2 godziny. Pojedź pociągiem w daleka trasę bez żadnej książki, gazety ani notatek. Połóż się pod ulubioną sosną i popatrz na chmury. I załóż prywatny, chociaż z przyjaciółmi Klub Miłośników Hamaka, Fotela Bujanego i Mydlanych Baniek. Ułóż statut i nastaw się na praktykę. Od dziś.
Wyjaśnienie: Stan OLS (bliski stanowi alfa albo “czujnej relaksacji”) jest specyficznym stanem rozluźnienia ciała i uspokojenia umysłu, charakteryzującym się niższą niż w stanie czuwania (stan beta) częstotliwością fal mózgowych (7-12 Hz) i wzmożoną podatnością umysłu do absorbowania nowych informacji. W tym stanie mózg myśli lepiej i bardziej twórczo, sięga śmielej do pokładów podświadomości i jest bardziej podatny na wszelkie autosugestie. Każdy doświadcza podobnych stanów przynajmniej dwa razy dziennie: tuż przed zaśnięciem i tuż po obudzeniu. Sposób osiągania stanu OLS to właściwa pozycja ciała (bardzo dobry jest “szczęśliwy dorożkarz” (patrz: Marek Szurawski „Pamięć. Trening interaktywny”), koncentracja na oddechu (uspokojenie umysłu) i rozluźnienie kolejnych partii ciała przez samo skupienie uwagi, pracę wyobraźni i autosugestię. Dodatkową pomocą jest wizualizacja podobnego stanu z przeszłości i wykorzystanie „kotwic”.
(Źródło: magazyn Awangarda w Edukacji, nr 6)
