Szkolna edukacja w demokratycznym, wolnym kraju domaga się poszukiwania systemu kształcenia dopasowanego do demokracji, wolności i potrzeb obywatelskiego społeczeństwa. Stąd pytania o demokratyczną szkołę. Jaka ona powinna być w demokratycznym, wolnym, obywatelskim kraju? Na czym polega równość osób w takiej szkole?
Jak zbudować i zorganizować
demokratyczną szkołę? Kto skorzysta na budowaniu takiej szkoły?
Potrzeba uczenia demokracji
W potrzebę uczenia demokracji chyba niewielu wątpi. Szkolna edukacja w wolnym kraju domaga się nie tyle uczenia o demokracji i wolności, ale praktycznego uczenia młodych demokratycznych i obywatelskich postaw, reguł oraz konkretnych zachowań. Zadaniem współczesnej szkoły przestaje być nauczanie i wychowanie, a staje się skuteczne organizowanie uczenia się i wspieranie indywidualnego rozwoju uczniów. A nauczyciel staje się sprawnym organizatorem uczenia się uczniów. Wymaga to zasadniczej zmiany filozofii i strategii zarządzania i organizacji pracy szkoły oraz poszczególnych jej zajęć.
Potrzeba uczenia demokracji
W potrzebę uczenia demokracji chyba niewielu wątpi. Szkolna edukacja w wolnym kraju domaga się nie tyle uczenia o demokracji i wolności, ale praktycznego uczenia młodych demokratycznych i obywatelskich postaw, reguł oraz konkretnych zachowań. Zadaniem współczesnej szkoły przestaje być nauczanie i wychowanie, a staje się skuteczne organizowanie uczenia się i wspieranie indywidualnego rozwoju uczniów. A nauczyciel staje się sprawnym organizatorem uczenia się uczniów. Wymaga to zasadniczej zmiany filozofii i strategii zarządzania i organizacji pracy szkoły oraz poszczególnych jej zajęć.
Dobra edukacja domaga się wzrostu wzajemnego zaufania, odpowiedzialności, samodzielności i kreatywności uczniów i wzajemnego szacunku oraz rzeczywistej podmiotowości zainteresowanych stron. A dzieło to trzeba rozpocząć chyba od ministerstwa edukacji, decydentów i dyrekcji szkół. To są istotne wartości demokratycznego, wolnego społeczeństwa i demokratycznej szkoły.
Istota demokratycznej szkoły
Kilka lat temu pojawił się, na łamach internetowego czasopisma „Trendy – Uczenie Się w XXI Wieku”, poradnik dla nauczycieli z ćwiczeniami pt. „Jak uczyć demokracji w szkole? Zarys miniporadnika dla nauczycieli z ćwiczeniami” (e-booki – www.trendy.codn.edu.pl) oraz w kilku edukacyjnych czasopismach, np. w „Nowej Szkole” – artykuł pt. Co jest istotą demokratycznej szkoły? (2008/6), a także w „Nauczycielskiej Edukacji” artykuł pt. Co z tą demokracją w szkole? (2007/6). I co? Specjalnej dyskusji na ten temat jakoś nie widać. A chyba warto podjąć dyskusję o naprawie „Szkolnej Rzeczypospolitej”. A może szkoła boi się demokracji?
W demokracji najważniejszy jest wolny wybór oraz ludzka odpowiedzialność za słowa i czyny. Wolny wybór i odpowiedzialność za własny wybór - to kręgosłup demokracji. Jeżeli nie wypraktykuje tego Jaś w szkole, to Jan w życiu będzie się zawsze rozglądał za siłą wiodącą” - napisała w główce pewnego artykułu o równości w szkole Redakcja czasopisma „Nowe w Szkole” (2006). Czyż nie warto te słowa rozważyć?
Podstawowe problemy demokratycznej szkoły
Podstawowymi problemami, które warto w miarę szybko rozwiązać są pytania:
| - |
Czy polskie obecne szkoły są placówkami demokratycznymi? |
| - |
Czy można taką szkołę w Polsce zbudować i komu by ona nade wszystko służyła? |
| - |
Jak lepiej i skuteczniej organizować uczenie się demokracji przez dzieci oraz młodzież w szkole? |
Te pytania są skierowane do dyrektorów szkół, nauczycieli, wychowawców i doradców metodycznych zainteresowanych unowocześnianiem edukacji, problemami współczesnych innowacji edukacyjnych w szkole oraz doskonaleniem zawodowym nauczycieli w obszarze rozwiązywania trudnych problemów edukacyjnych. Oczywiste jest, że domagają się one szerszego opracowania.
Korzyści z demokratycznej szkoły
Za demokracją i społeczną wolnością opowiada się wielu, choć nie wszyscy w Polsce ją kochają. O demokracji i wolności oraz przestrzeganiu praw ucznia (i człowieka) w szkole mówi się od kilkunastu lat w naszym kraju wyjątkowo dużo. Ale, jak jest z tym w praktyce? Gdzie są szkoły, w których prawa ucznia są rzeczywiście respektowane i szanowane? A przecież ich respektowanie to wyjściowy i podstawowy element drogi do szkolnej demokracji.
Korzyści z demokratycznej szkoły
Za demokracją i społeczną wolnością opowiada się wielu, choć nie wszyscy w Polsce ją kochają. O demokracji i wolności oraz przestrzeganiu praw ucznia (i człowieka) w szkole mówi się od kilkunastu lat w naszym kraju wyjątkowo dużo. Ale, jak jest z tym w praktyce? Gdzie są szkoły, w których prawa ucznia są rzeczywiście respektowane i szanowane? A przecież ich respektowanie to wyjściowy i podstawowy element drogi do szkolnej demokracji.
Czy szkoła może być i czy powinna być demokratyczna? Kto by na tym skorzystał, a kto stracił? Czy ona może być zorganizowana i działać, rozwijać się wg demokratycznych reguł?
Czym charakteryzuje się demokratyczna szkoła? Kluczowym problemem w tej materii jest osiągnięcie wysokiego standardu w trzech zasadniczych kompetencjach:
1. dokonywanie trafnych, wolnych i odpowiedzialnych wyborów,
2. branie indywidualnej odpowiedzialności za własne decyzje,
3. współdecydowanie o strategiach i warunkach uczenia się i rozwoju.
(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)
1. dokonywanie trafnych, wolnych i odpowiedzialnych wyborów,
2. branie indywidualnej odpowiedzialności za własne decyzje,
3. współdecydowanie o strategiach i warunkach uczenia się i rozwoju.
(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)
