Program społeczny „Szkoła bez przemocy” to trwające od 2006 roku inicjatywa mająca na celu przeciwdziałanie przemocy i agresji w polskich szkołach. Jedną z form aktywności są regularne badania nad skalą problemu, a także dostarczenie szkołom konkretnego wsparcia i narzędzi, które skutecznie i systemowo zwalczałyby to zjawisko.
Podczas I Ogólnopolskiego Kongresu Edukacyjnego „Szkoła i rodzice – współodpowiedzialność i partnerstwo”, który odbył się 9 grudnia w Warszawie, Rafał Szymczak, koordynator projektu „Szkoły bez przemocy”, omówił wyniki ostatnich badań Przemoc w szkole 2011, wskazując na cechy charakteryzujące środowisko szkolne, które wiążą się z poziomem przemocy.
Wbrew potocznym opiniom, wielkość szkoły, jej lokalizacja (miasto-wieś) oraz jakość wyposażenia nie mają, w świetle wyników badania, wpływu na poziom przemocy szkolnej. Wpływ ma za to atmosfera szkolna, relacje między uczniami i nauczycielami oraz poziom szkolnej demokracji.
Lepsza atmosfera, mniej przemocy
Atmosfera szkolna jest ściśle powiązana z problemem przemocy. W szkołach z lepszą atmosferą, mniej uczniów jest ofiarami przemocy; w tych ze złą atmosferą – poziom przemocy jest wysoki – mówił w swoim wystąpieniu.
Co się składa na dobrą atmosferę w szkole? Kryje się za nią sympatia do szkoły, rówieśników i nauczycieli, poczucie bezpieczeństwa i wzajemne zaufanie między uczniami. Bardzo istotne są relacje między uczniami i nauczycielami, gdyż istnieje wyraźne powiązanie – im więcej konfliktów, tym wyższy poziom przemocy między uczniami.
W szkołach z niskim współczynnikiem przemocy uczniowie przyznawali, że mają możliwość wyrażania własnych opinii na godzinach wychowawczych oraz że w szkole sprawnie działa samorząd uczniowski. Tak więc demokratyzacja relacji w szkole, przyjmowanie przez uczniów bardziej partnerskiej roli, wydaje się być powiązana z niższym poziomem przemocy. Dotyczy to gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych.
Badacze wyróżnili w podsumowaniu takie zależności: przemocy w szkole jest mniej, gdy:
- więcej uczniów chętnie chodzi do szkoły
- więcej uczniów chętnie spędza czas w szkole nawet po lekcjach
- więcej uczniów ocenia atmosferę szkolną jako miłą i swobodną
- więcej uczniów czuje się w szkole całkowicie bezpiecznie
Z całościowym raportem z badań można zapoznać się za pośrednictwem strony programu „Szkoła bez przemocy” [link].
Komunikacja rodzice – szkoła
Rafał Szymczak wspomniał, że z doświadczeń programu „Szkoła bez przemocy” wynika, że jedną z barier w skutecznym rozwiązywaniu problemów w szkole jest kwestia komunikacji na linii rodzice - nauczyciele. W pewnym zakresie wynika on z braku czasu rodziców, dlatego organizacja postanowiła wspomóc budowanie tych relacji bezpłatnym portalem społecznościowym icotamwszkole.pl. Jest on skierowany do rodziców dzieci w wieku szkolnym, nauczycieli i dyrektorów, którzy za jego pośrednictwem mogą tworzyć społeczność szkolną, debatować, wymieniać się informacjami, kalendarzami, publikacjami dokumentów szkolnych, zdjęciami, a także korzystać we wbudowany w portal e-dziennik.
W zamyśle serwis służyć może poszczególnym wychowawcom klas do prezentacji osiągnięć uczniów z danej szkoły, co pozwala rodzicom na bieżąco śledzić poczynania dziecka, a dodatkowo ułatwia rodzicom zainteresowanym ofertą szkoły zdobycie rzetelnych informacji o placówce. Rodzice mogą tworzyć niezależne od nauczycieli grupy samopomocy i umawiać się na różnego rodzaju aktywności czy wymieniać zadaniami, uwagami przy wspólnych projektach dla szkoły. Icotamwszkole.pl zawiera bazę wszystkich szkół w Polsce, a w portal zaangażowało się kilkadziesiąt placówek. "Doświadczenia korzystających z niego osób są pozytywne, zwłaszcza rodzice są nastawieni entuzjastycznie" - podsumował Rafał Szymczak.
Artykuł powstał na podstawie wystąpienia Rafała Szymczaka na konferencji oraz informacji opublikowanych na stronie programu „Szkoła bez przemocy” [http://www.szkolabezprzemocy.pl/]
***
O tym, jakich zmian potrzebuje polska szkoła, by stała się miejscem bardziej otwartym i nakierowanym na współpracę z rodzicami, rozmawiali uczestnicy I Ogólnopolskiego Kongresu Edukacyjnego „Szkoła i rodzice – współodpowiedzialność i partnerstwo”, który odbył się 9 grudnia w Warszawie. Organizatorem konferencji było Stowarzyszenie Przyjazna Szkoła, którego celem jest stałe polepszanie warunków i jakości kształcenia oraz wychowania dzieci i młodzieży w Polsce na wszystkich poziomach edukacji oraz nowoczesna, skuteczna edukacja dla dorosłych.
