Interdyscyplinarność jest odzwierciedleniem tego, jak działamy w codziennym życiu, łącząc wiedzę z różnych dziedzin. W praktyce szkolnej polega to na szukaniu punktów stycznych między przedmiotami lub budowaniu zadań opartych na problemie, przy rozwiązywaniu którego, uczniowie odnoszą się do różnorodnych umiejętności.
Co to jest interdyscyplinarność?
Interdyscyplinarność w edukacji to łączenie treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy. Właśnie w ten sposób radzimy sobie ze sprawami w codziennym życiu. Choćby zwykłe zakupy spożywcze to połączenie różnych obszarów: pieniądze, miary i wagi, skład produktu, zdrowie człowieka, zrównoważona dieta, planowanie jadłospisu, wybór opakowań, ekologia itd. Poprzez wprowadzanie zadań międzyprzedmiotowych na lekcjach pokazujemy uczniom, jak różne dziedziny łączą się ze sobą oraz jak korzystać z powiązań między nimi na co dzień. Poniżej przytaczam przykłady zadań ułożonych i realizowanych przez nauczycieli Międzynarodowej Szkoły Paderewski.
Połączenia między przedmiotami
Punktem wyjścia do utworzenia zadania interdyscyplinarnego może być odszukanie przez nauczycieli różnych przedmiotów powiązanych ze sobą zagadnień, np. nauka o starożytnych cywilizacjach na lekcjach historii i czas przeszły na języku angielskim.
Warto, aby już na etapie przygotowania pracy w danym roku szkolnym nauczyciele zastanowili się nad punktami stycznymi i zaplanowali na ich podstawie zadania interdyscyplinarne.
Przykład nr 1:
Na języku angielskim uczniowie poznają słownictwo i struktury potrzebne do opisu zwierząt. Na lekcji geografii uczniowie poznają strefy krajobrazowe świata wraz z ich fauną i florą. Uczniowie klas 5. pracowali nad projektem łączącym język angielski i geografię. Nauczycielka geografii przygotowała listę zwierząt, uwzględniając różnorodne miejsca ich występowania (dzięki temu pojawiły się ciekawe, nietypowe gatunki, takie jak: rosomak, kolczatka). Uczniowie losowali zwierzęta i mieli za zadanie przedstawić je w ich naturalnych środowiskach oraz opisać je w języku angielskim, uwzględniając następujące elementy: wygląd, umiejętności oraz związek cech z miejscem, w którym żyją. Następnie uczniowie umieszczali na mapie opisane gatunki.
Przykład nr 2:
Uczniowie klas 4 poznawali na lekcjach przyrody zasady zdrowego stylu życia i zrównoważonej diety. Równolegle na języku angielskim poznawali czas teraźniejszy – Present Simple w kontekście opowiadania o swoim stylu życia. Uczniowie mieli za zadanie napisać w języku angielskim plan zdrowo przeżytego dnia, a następnie wprowadzić go w życie i zdać relację, np. w formie plakatu lub przy użyciu narzędzi multimedialnych. W ten sposób uczniowie poznali teorię zdrowego życia oraz zasady użycia czasu Present Simple wraz z określeniami pór dnia i godzin po angielsku. Wypraktykowali również zasady zdrowego stylu życia, uwzględniające odpowiednią dietę, ruch i przebywanie na świeżym powietrzu.
Podejście problemowe
Innym podejściem do stworzenia zadania edukacyjnego jest wyjście od problemu, do którego rozwiązania, wykorzystamy umiejętności z różnych przedmiotów. Aby zwiększyć zaangażowanie uczniów, warto wybrać problem dotyczący ich zainteresowań, sprawę na czasie lub sytuację, która może ich rzeczywiście dotyczyć. Oto kilka przykładów zadań interdyscyplinarnych, utworzonych przez nauczycieli Międzynarodowej Szkoły Podstawowej Paderewski podczas warsztatów w ramach Klubu SUS:
Przykład nr 1:
Nie możesz wyjechać na dalekie wakacje.
Zaproponuj swojej rodzinie tygodniowy plan wakacji w swoim regionie, uwzględniając następujące kwestie:
- Zapoznaj się z historią i legendami związanymi z wybranymi miejscami.
- Wybierz najciekawsze miejsca i atrakcje dostosowane do zainteresowań swojej rodziny.
- Zadbaj o równowagę między aktywnością fizyczną, odpoczynkiem, a zwiedzaniem.
- Wybierz sposób zakwaterowania i przemieszczania się.
- Zaplanuj trasę i oblicz odległości, czas i koszt.
- Przygotuj ulotkę w językach obcych, prezentującą Twój region osobom z zagranicy.
Przykład nr 2:
Jesteś na wakacjach w Timorze Wschodnim. Nagle dostałeś gorączki. W Polsce nie szczepiłeś się na tropikalne choroby. W tym kraju nie ma polskiej placówki dyplomatycznej.
- Zorientuj się, gdzie znajduje się najbliższa placówka dyplomatyczna lub konsularna, do której możesz się zwrócić o pomoc. Pamiętaj, że jesteś obywatelem Unii Europejskiej. Stwórz plan, jak wyjdziesz z tej trudnej sytuacji.
- Napisz list do bliskich, opisując, w której części świata się znajdujesz.
- Przygotuj się do wizyty u lekarza. Spisz wszystkie Twoje objawy oraz przygotuj listę chorób, na które mogłeś zachorować oraz napisz jaka była droga przenoszenia choroby.
Projekty międzyprzedmiotowe w ramach MYP
Interdyscyplinarność jest również ważnym elementem programów międzynarodowych IB.W ramach programu MYP każda klasa realizuje przynajmniej jeden dział międzyprzedmiotowy w roku, kształtując twórcze rozwiązywanie problemów, łączące różne dyscypliny, komunikację, pracę w grupach, organizację pracy oraz refleksję.
Ciekawym pomysłem jest umożliwienie uczniom pracy nad zaplanowanymi zadaniami podczas specjalnie wyznaczonych na ten cel Dni Projektów.
Przykład:
Uczniowie pracowali nad tematem uczciwości akademickiej, łącząc język polski i plastykę w projekcie pt: „Kto, jak i dlaczego ściąga?”. Zadanie polegało na odręcznym napisaniu listu na temat związany z sytuacją ściągania i oceną takiej sytuacji. Każdy uczeń miał wysłać swój list do wylosowanej osoby z klasy pocztą tradycyjną. Kolejne zadanie dotyczyło wykonania w grupach komiksu, pokazującego konsekwencje ściągania.
CLIL jako forma nauczania interdyscyplinarnego
CLIL, czyli zintegrowana nauka przedmiotowo-językowa. To także metoda wspierająca interdyscyplinarność, ponieważ polega na poznawaniu tematów z różnych dziedzin w języku obcym. CLIL daje możliwości połączenia z wieloma przedmiotami np.: omawianie cech średniowiecznego rycerza i przebiegu typowego dla niego dnia, czytanie i analizowanie autentycznych artykułów o zdrowiu człowieka, przeprowadzanie i omawianie eksperymentów w języku angielskim.
Uczniowie, ucząc się o świecie, przy okazji ćwiczą umiejętności językowe: komunikację, słuchanie i czytanie ze zrozumieniem oraz znajomość słownictwa, w tym terminologię specyficzną dla danego przedmiotu.
Przykład:
Uczniowie wykonują ćwiczenia leksykalne na temat poszczególnych elementów układu pokarmowego oraz ich funkcji np. uzupełniają interaktywne ćwiczenia, oglądają film w poszukiwaniu informacji szczegółowych, tworzą definicje.
Na zakończenie wykonują komiks w języku angielskim, przedstawiający drogę jaką przebywa pokarm z perspektywy połykanego jedzenia wraz z jego reakcjami i emocjami oraz procesy zachodzące podczas tej drogi.
Zalety interdyscyplinarności dla uczniów i nauczycieli
Niezależnie od tego, czy interdyscyplinarność przybiera formę złożonych projektów, zadań edukacyjnych realizowanych w czasie lekcji czy drobniejszych aktywności, warto stosować tę formę pracy, ponieważ przynosi liczne korzyści zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli:
- głębokie przetwarzanie wiedzy przez uczniów, dzięki aktywnemu zaangażowaniu w dany temat oraz poznawaniu pojęć i procesów z różnych perspektyw;
- uatrakcyjnienie zajęć (uczniowie w ankietach często wskazują, że zadania łączące różne przedmioty są ciekawym urozmaiceniem ich nauki i należą do ich ulubionych aktywności);
- przygotowanie uczniów do rozwiązywania problemów w realnym życiu oraz w przyszłości, w pracy zawodowej, czyli do uczenia się przez całe życie;
- pogłębienie współpracy między nauczycielami różnych przedmiotów;
- postrzeganie przez uczniów związków i zależności między różnymi dziedzinami nauki;
- kształcenie różnych strategii rozwiązywania problemów w oparciu o holistyczne postrzeganie świata.
Notka o autorce: Justyna Górecka jest nauczycielką języka angielskiego w Międzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski, wychowawczynią klasy 6, liderką zespołu anglistów. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Edukacja i Inspiracje, licencja CC-BY-SA.
