Ile razy usłyszałaś/usłyszałeś w ostatnich miesiącach od swoich uczniów pytanie: “Po co mi to?” Jak często sama/a miewasz poczucie, że to czego uczysz, mogłoby być bardziej powiązane z życiem?
To dylematy i wyzwania, które towarzyszą wielu z nas w pracy w szkole, dlatego pomyślałam, że zaproponuję dziś kilka tematów i pomysłów na zajęcia z uczennicami i uczniami, wprowadzając nas na początek bardzo krótko w świat generacji Z, kompetencji i efektywnych praktyk nauczania. Zrobię to po to, by osadzić nas w tym, co przebadane i… możliwe do realizacji nawet w bardzo licznej klasie, w formacie 45 minut lekcji.
Generacja Z
O pokoleniu Z (ludziach urodzonych po roku 1995) można przeczytać w wielu raportach i publikacjach (kliknij, kliknij), w których jest ono ukazane wielopłaszczyznowo – od świata wartości, osadzenia w świecie cyfrowym, poprzez stosunek do pracy i potrzeby edukacyjne. Te ostatnie są ważne dla nas, osób, które na co dzień pracujemy z młodymi ludźmi. O czym zatem warto pamiętać? Z opracowań Michała Kociankowskiego zabieram do swoich działań 3 najważniejsze rzeczy.
Nastolatki uczą się chętniej, gdy:
• Rozumieją, po co to robią.
• Łączą przedmioty szkolne ze swoimi planami na życie.
• Mają szansę być w czymś bardzo dobrzy.
Nie będę rozwijała każdego z trzech wątków, podkreślę natomiast, jak ważne jest szeroko rozumiane łączenie tego, co w szkole, ze światem zewnętrznym. Nie tylko po to, by młodzi ludzie rozumieli rzeczywistość, ale także po to, by kwestionowali, krytycznie myśleli i… w przyszłości kreowali lepszy świat.
Czas na kompetencje
Wiemy, z jakim pokoleniem pracujemy. Doświadczenia ostatnich lat pokazały, jak zmienna może być rzeczywistość i z iloma problemami musimy się dziś mierzyć, więc czujemy, że i praca edukacyjna powinna wyglądać trochę inaczej – być nastawiona na rozwijanie kompetencji, a tym samym wzmacnianie podmiotowości i sprawczości ucznia.
Co to oznacza w praktyce? Powiem krótko i konkretnie – idziesz na lekcję, więc pomyśl o modelu WUP:
• jaką wiedzę zdobędą lub pogłębią Twoi uczniowie i uczennice?
• jakie umiejętności rozwiną?
• jakie postawy będziesz kształtować?
Podstawa programowa obejmuje przecież nie tylko treści. Co więcej – odpowiedni dobór różnorodnych metod pomoże rozwijać właśnie umiejętności uczniów i ich postawy. Pod warunkiem, że w Twojej pracy model podawczy nie będzie tym dominującym.
O tym, jak to robić krok po kroku piszę w swojej książce “Projekt zmiana – od frustracji do satysfakcji z pracy w szkole” (więcej tutaj) https://www.edunews.pl/system-edukacji/warto-przeczytac/5832-zaprojektuj-swoja-zmiane, a takie szkolenia dla rad pedagogicznych prowadzimy w ramach ProjektZMiana https://projektzmiana.com/index.php/szkolenia/ z Arturem Krawczykiem.
Efektywne praktyki nauczania
Dzięki współpracy z Centrum Edukacji Obywatelskiej w ramach programu Szkoła dla innowatora (gdzie pełniłam między innymi role doradczyni dyrektorów i trenerki trenerów), mogłam przekonać się po raz kolejny, jak ważne jest codzienne doświadczenie ucznia i stosowanie prostych, a sprawdzonych praktyk dydaktycznych. W naszym programie były to:
• zadawanie pytań,
• praca w grupach lub parach,
• informacja zwrotna,
• praca z błędem.
Więcej na ten temat tutaj.
Do tej krótkiej listy dodałabym 3 efektywne praktyki przebadane przez Johna Hattie’go:
• Stymulowanie dyskusji zorientowanej na ucznia.
• Polecanie uczniom częstego zapisywania własnych przemyśleń, robienia notatek.
• Regularne odwoływanie się do przemyśleń uczniów oraz regularne podsumowania.
Pomysły na lekcje
Proponuję tematy związane ze światem… przyszłości, a tak naprawdę rzeczywistości, w której żyjemy:
• Czy roboty nas zastąpią?
• Czy można zaprzyjaźnić się z robotem? (Czy możliwa jest relacja z hologramem?)
• Co by było, gdyby nie było internetu?
• Czy potrzebna nam maszyna kresu życia?
• Czy sztuczna inteligencja zastąpi artystów?
• Co będziemy jedli w 2045 roku? (jedzenie przyszłości)
To tematy inspirowane wystawą w Centrum Nauki Kopernik “Przyszłość jest dziś”, w ramach której został przygotowany cały pakiet materiałów edukacyjnych z filmami i scenariuszami lekcji. Znajdziesz je tutaj.
Roboty społeczne pomagają ludziom. Mogą dbać o nasze zdrowie, poprawiać nam samopoczucie, dotrzymać towarzystwa.
Jak artyści mogą współpracować ze sztuczną inteligencją? Czy nie obawiają się jej konkurencji?
Co ważne w procesie planowania lekcji?
• wprowadzenie do lekcji – podanie celu zajęć w języku zrozumiałym dla uczniów,
• praca w parach na początek lekcji (obejrzenie krótkiego filmu lub szukanie materiałów źródłowych, lub przygotowanie krótkiej notatki, lub burza mózgów, lub zbieranie pytań otwartych do tematu),
• dalsze działania uczniów – burza mózgów lub metoda myślących kapeluszy de Bono, lub debata – więcej propozycji i opisów metod angażujących znajdziesz tutaj – kliknij.
• podsumowanie lekcji – Czego się dzisiaj nauczyliśmy? Czego się dowiedzieliśmy? Co nas zainteresowało?
Celowo nie zostawiam scenariusza lekcji, zachęcając Cię do samodzielnego zaplanowania procesu zajęć, nie tylko wychowawczych. Mam nadzieję, że tematy zainteresują i Ciebie, i Twoje uczennice i uczniów.
Notka o autorce: Oktawia Gorzeńska - absolwentka Leadership Academy for Poland. Wieloletnia dyrektorka szkoły z mocą zmieniania świata, twórczyni szkoły w chmurze oraz Flagowej Szkoły Microsoft w Polsce. Członkini Rady Programowej, a także doradczyni dyrektorów w projekcie "Szkoła dla Innowatora" Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Ministerstwa Edukacji Narodowej. Twórczyni Akademii Przywództwa Edukacyjnego. Współinicjatorka platformy wymiany wiedzy, komunikacji i współdziałania EduLab, ogólnopolskiego ruchu #wiosnaedukacji oraz projektu społecznego nauczycieli lekcjewsieci.pl. Autorka poradników dla dyrektorów szkół z zakresu edukacji zdalnej i innowacji. Wspiera nauczycieli, dyrektorów oraz instytucje w procesie tworzenia i wdrażania strategii edukacyjnej zmiany, w tym w obszarach liderstwa oraz cyfryzacji. Prowadzi blog Laboratorium Zmiany.
