Czy wiesz, że uwarunkowania kulturowe w istotny sposób wpływają na postrzeganie dobrego życia? Szczególnie wyraźne różnice widoczne są między kulturami Wschodu i Zachodu. Poznanie różnic może być punktem wyjścia do poszukiwania inspiracji, które możemy wykorzystać w naszej praktyce edukacyjnej.
Podążając tropem Nisbetta (2008)[1], główne różnice między Wschodem a Zachodem dotyczą:
- Poczucia sprawczości: Ludzie z krajów Zachodu często chcą sami decydować o swoim życiu, cenią sobie niezależność i możliwość wyboru. Na Wschodzie ważniejsze jest działanie razem, we wspólnocie. Liczy się to, żeby współpracować i dbać o dobro wszystkich, a nie tylko swoje.
- Postrzegania indywidualizmu: Na Zachodzie docenia się chęć wyróżnienia, bycia wyjątkowym i spełniania własnych marzeń. Na Wschodzie bardziej liczy się bycie częścią grupy i dostosowywanie się do zasad, jakie w niej panują.
- Stosunku do równości i hierarchii: W zachodnich krajach dąży się do tego, żeby wszyscy mieli równe szanse i żeby liczyły się umiejętności, a nie pozycja społeczna. Na Wschodzie akceptuje się, że są osoby na różnych szczeblach drabiny społecznej – to ma zapewniać porządek i stabilność.
Badania wykazują, że mieszkańcy Azji lepiej od ludzi Zachodu rozumieją uczucia i intencje innych, co obejmuje również sposób postrzegania relacji między ludźmi a zwierzętami.
Jak wykorzystać różnice między Wschodem a Zachodem w edukacji?
- Łączenie samodzielności z pracą zespołową: Zachęcaj uczniów do samodzielnego myślenia i podejmowania decyzji (Zachód), ale też ucz ich współpracy, dzielenia się odpowiedzialnością i działania na rzecz wspólnego dobra (Wschód).
- Indywidualne podejście z szacunkiem do grupy: Pozwalaj uczniom rozwijać swoje talenty i zainteresowania (Zachód), jednocześnie budując poczucie przynależności i odpowiedzialności za grupę (Wschód).
- Promowanie równości, ale z uznaniem dla autorytetu: Wspieraj ideę, że każdy ma prawo do nauki i rozwoju niezależnie od pochodzenia (Zachód), ale jednocześnie ucz szacunku dla nauczycieli, starszych i bardziej doświadczonych osób (Wschód).
- Równowaga między zasadami a elastycznością: Ustalaj jasne reguły i wartości, które obowiązują wszystkich (Zachód), ale bądź otwarty na dostosowanie podejścia w zależności od sytuacji czy potrzeb ucznia (Wschód).
- Nauka poprzez dyskusję i refleksję: Zachęcaj uczniów do zadawania pytań, krytycznego myślenia i dzielenia się opiniami (Zachód), ale też do słuchania innych, cierpliwości i budowania wiedzy przez obserwację (Wschód).
- Rozwijanie zarówno osiągnięć indywidualnych, jak i grupowych: Doceniaj sukcesy jednostki (Zachód), ale też celebruj osiągnięcia zespołu i wspólny wysiłek (Wschód).
- Nauka empatii i globalnego spojrzenia: Pokazuj różne podejścia kulturowe, aby uczniowie lepiej rozumieli siebie nawzajem i świat. Buduj postawę otwartości i szacunku wobec różnic.
Inspirując się azjatyckim podejściem, warto wprowadzać więcej zajęć, które uczą uważności na emocje innych – zarówno ludzi, jak i zwierząt. Dzięki temu uczniowie uczą się lepiej rozumieć perspektywę innych, co sprzyja budowaniu relacji i zapobiega konfliktom. Jednocześnie można promować postawę, w którym relacje człowieka ze zwierzętami opierają się na wzajemnym szacunku i współistnieniu (a nie dominacji). Takie podejście może rozwijać w dzieciach wrażliwość ekologiczną i większą odpowiedzialność za świat przyrody.
Zaciekawieni? Sięgnijcie po więcej!
Jeśli chcesz poznać konkretne ćwiczenia wzmacniające dobrostan uczniów – zapraszamy do pobrania darmowego e-booka „Podręcznik o dobrym życiu. Proste ćwiczenia wzmacniające dobrostan w szkole”. E-book jest częścią projektu Science&Society realizowanego ze środków norweskich pod kierunkiem zespołu Uniwersytetu SWPS. Można go znaleźć tutaj.
Przypis:
[1] Richard E. Nisbett, Geografia myślenia. Dlaczego ludzie Wschodu i Zachodu myślą inaczej?, ISBN: 9788392823421, Wydawnictwo Smak Słowa
Notka o autorce: Anna Hildebrandt-Mrozek jest doktorem nauk ekonomicznych, właścicielką firmy szkoleniowej MOVUS MOVERE. Doświadczona edukatorka, coach, trener i doradca nauczycieli, dyrektorów, rodziców, pracowników, badaczka łącząca ekonomię, socjologię, filozofię z psychologią pozytywną w praktyce. Certyfikowany trener zawodowy Career Direct®. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologii Pozytywnej i zespołu naukowego w grancie „Science & Society – Bilateral Initiative in Social Sciences, Arts & Humanities” oraz pierwszego w Polsce badania dobrostanu nauczycieli we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim: DOBROstan nauczycieli. Inicjatorka Ogólnopolskiego Tygodnia Szczęścia w Szkole, współautorka projektu „Szczęście w szkole: inspiracje-badania-praktyki”. Autorka ponad 100 publikacji w dziedzinie dobrostanu, edukacji i rynku pracy, w tym książek: „Koniec z pracą?”, „Pasja życia – życie z pasją. Rodzicielstwo” (2019) oraz współautorka „Podręcznika o dobrym życiu – prostych ćwiczeń wzmacniających dobrostan w szkole” (2025) wydanego przez Uniwersytet SWPS. Prowadzi własnego bloga na www.movusmovere.pl
