Edukacja medialna i filmowa nadal nie mają swojego odrębnego miejsca w podstawie programowej dla szkół podstawowych i ponadpodstawowych. Nie wyklucza to wprawdzie realizowania filmowych działań w szkolnych murach, wymaga jednak od prowadzących poszukiwania i odnoszenia się do tych miejsc podstawy, które zobowiązują i zachęcają do pracy z filmem, lub też włączania filmu do realizacji innych niż filmoznawcze czy medioznawcze celów i wymagań.
W projekcie „Filmoteka Szkolna. Akcja!” wspieramy pedagogów i pedagożki w realizacji każdej z tych dwóch ścieżek. Zapewniamy dostęp do informacji, kursów i materiałów pomocniczych, ułatwiające prowadzenie edukacji o filmie, dzięki której uczniowie nauczą się wyodrębniać elementy dzieła filmowego i wskazywać cechy charakterystyczne przekazów audiowizualnych. Podpowiadamy, jak pracować z filmem na lekcjach języka polskiego, historii, i etyki, zajęciach artystycznych i wychowawczych. Pokazujemy drugie dno rozmaitych, także pozaszkolnych działań i projektów filmowych, które poszerzają horyzonty, budzą empatię, stymulują kreatywność. We współpracy z redakcją Edunews.pl rozpoczynamy na łamach portalu cykl publikacji eksperckich poświęconych edukacji filmowej i medialnej.
Jako pierwszy prezentujemy tekst autorstwa pani Jolanty Sierpińskiej, założycielki Zespołu „Akcja Animacja”, który działa od 2012 r. w Zespole Szkół Społecznych Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Szczecinku. Dotyczy niezwykle popularnej metody edukacji filmowej, jaką jest animacja poklatkowa i jej potencjału wychowawczego. Zapraszamy do zapoznania się z tą ciekawą refleksją oraz do zgłaszania się do projektu „Filmoteka Szkolna. Akcja!”, gdzie realizowane są podobnego typu ambitne i kreatywne działania. Nabór do projektu trwa – więcej informacji na stronie filmoteka.ceo.org.pl.
***
Doświadczenie w pracy zawodowej nauczyciela i metodyka, publikacje metodyczne i podręcznikowe, a także roczne prowadzenie zajęć z animacji w Zespole Szkół Społecznych STO w Szczecinku, pozwalają mi podjąć próbę zinterpretowania i opisania innowacyjnej metody nauczania i wychowania, opartej na filmowej technice animacji poklatkowej. W swojej pracy pedagogicznej i dydaktycznej staram się być wierną zasadzie sformułowanej przez Irenę Wojnar, w jej koncepcji wychowania przez sztukę. Idea tego programu zawiera się w haśle „Otwarte oczy dla otwartego umysłu”.
W obecnej sytuacji proces nauczania podporządkowany jest zdobywaniu kompetencji pozwalających napisać jak najlepiej test. Ta wszechogarniająca testomania i rankingi prowokują do koncentrowania się na „wyścigu szczurów”. Na szczęście funkcjonują w szkołach (jak na razie) przedmioty artystyczne i zajęcia pozalekcyjne. Podczas zajęć z tych przedmiotów można kształtować kompetencje pomijane w nauczaniu „pod testy”, a później „pod klucz”. Są to - kreatywność i kompetencje społeczne.
Metoda animacji poklatkowej stwarza doskonałą okazję do przeprowadzenia zajęć opartych na pracy zespołowej. Żeby uzyskać zamierzony efekt, trzeba umiejętnie podzielić zadania dostosowując je do predyspozycji uczestników zajęć. Tak więc uzdolnieni plastycznie wykonują plany i elementy plastyczne służące do animacji, tzw. ”komputerowcy” ogarniają kwestie związane z tworzeniem „avików” i montażem. Dochodzą jeszcze dodatkowe zadania: narracja (u nas realizowana w kilku wersjach językowych), udźwiękowienie, oświetlenie, promocja, organizacja premiery itd. Każdy znajduje dla siebie zadanie do wykonania. Animacja poklatkowa jako metoda nauczania i wychowania łączy działania plastyczne z technologią komputerową w jednorodną całość. Celem podjęcia tego rodzaju zadania, realizowanego tą metodą, nie jest doskonały efekt końcowy, w tym przypadku znakomity film animowany. Istotą tej metody jest sam proces tworzenia, najważniejsze jest kształtowanie umiejętności współpracy w zespole, odpowiedzialności za wykonanie powierzonego elementu wspólnego dzieła i nie nastawianie się na indywidualny sukces, ale na wspólnie tworzoną nową jakość. Dzięki temu kształtujemy i sprawdzamy kompetencje tak istotne w przyszłym funkcjonowaniu w społeczeństwie - kreatywność i kompetencje społeczne, a niemożliwe do zweryfikowania w testach.
Opisana metoda ma charakter aktywizujący i stymulujący. Metoda ta wpływa również na zmianę pozycji nauczyciela w procesie nauczania. Nauczyciel przestaje spełniać rolę autorytarnej osoby uczącej i wykładającej, a staje się sojusznikiem ucznia, osobą wspierającą ucznia w procesie tworzenia.
Jestem historykiem sztuki i równocześnie nauczycielem plastyki i historii sztuki, w związku z tym potrafię interpretować wartości zawarte w twórczości dzieci i młodzieży, oceniać tego rodzaju kreację, a przede wszystkim wyciągać wnioski wynikające z obserwacji dzieci i młodzieży pochłoniętej procesem tworzenia. Młodzi twórcy intuicyjnie dążą do wzbogacenia statycznych kompozycji elementami dynamicznymi. Dzieci lepiące figurki z plasteliny wymyślają akcje i bawią się, improwizują i tworzą. Animacja poklatkowa stwarza możliwości nadania tej naturalnej potrzebie dziecięcej kreacji, formy trwalszej, pozwala zapisać proces twórczy w filmowej wersji, którą można odtwarzać, pokazać i cieszyć się ze swojego sukcesu.
Efektem rocznej pracy zespołu „Akcja Animacja”, funkcjonującym w Zespole Szkół Społecznych STO w Szczecinku, jest stworzenie kilku filmów animowanych ilustrujących między innymi szczecineckie legendy. Udało nam się zdobyć nagrody w konkursach ogólnopolskich. Ale najistotniejszą wartością naszej pracy i największą satysfakcją dla mnie jest blask w oczach dzieci i młodzieży, ciągła chęć podejmowania nowych, wspólnych zadań i pomimo natłoku różnych zajęć, propozycje spotkań w soboty i niedziele, żeby tylko coś się w tej materii działo. Jednym słowem jestem dumna z tego że „chce im się chcieć”.
Notka o autorce: Jolanta Sierpińska jest nauczycielką plastyki w Zespole Szkół Społecznych STO w Szczecinku.
***
Filmoteka Szkolna. Akcja! to projekt realizowany przez CEO we współpracy z Filmoteką Narodową – Instytutem Audiowizualnym przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej. Poprzez tę współpracę przygotowujemy uczniów i nauczycieli do pracy z filmem na lekcjach i zajęciach pozalekcyjnych. Oferujemy rozmaite narzędzia edukacji filmowej: szkolenia, warsztaty, spotkania seminaryjne, materiały dydaktyczne i merytoryczne, które pomagają nauczycielom i nauczycielkom w ich pracy z Filmoteką Szkolną. Dostęp do nich można uzyskać na stronie projektu.
Akcja! od początku, od 2009 roku, jest częścią programu Filmoteka Szkolna. Jego ideą jest wprowadzenie elementów edukacji filmowej do programów nauczania. W 2009 roku PISF opracował pakiet filmów i materiałów, które rozesłane zostały do wszystkich szkół ponadpodstawowych w Polsce. Od 2014 roku nauczyciele i uczniowie mają dostęp do ponad 100 polskich filmów poprzez stronę www.filmotekaszkolna.pl. Mogą też uczestniczyć w zajęciach organizowanych przez nauczycieli i nauczycielki – Liderów i Liderki programu w Pracowniach Filmoteki Szkolnej ulokowanych w szkołach na terenie całego kraju, zajęciach Wędrujących Filmoznawców Filmoteki Szkolnej oraz projektach prowadzonych przez instytucje partnerskie, w tym m.in. Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Zespół „Akcja Animacja” został założony w 2012 r. w Zespole Szkół Społecznych Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Szczecinku. W skład zespołu wchodzą uczniowie gimnazjum i liceum. Opiekunem artystycznym i założycielką Zespołu jest nauczycielka plastyki i historii sztuki Pani Jolanta Sierpińska. Dotychczasowy dorobek Zespołu prezentowany jest na kanale YouTube pod nazwiskiem prowadzącej - link. Zespól tworzy filmy w różnorodnych technikach animacji poklatkowej: wycinankowej, z materiałów sypkich, lalkarskiej, pikselacji, rysunkowej itd. Filmy „Zespołu” pokazywane były na wielu festiwalach i konkursach. Zdobywały różnorodne nagrody o charakterze regionalnym, wojewódzkim, ogólnopolskim, europejskim a także międzynarodowym. Filmy w całości tworzone są przez młodzież. Scenariusze, elementy plastyczne, scenograficzne, oświetlenie, animacja, narracja, ścieżki dźwiękowe i montaż to wspólna, samodzielna praca uczestników sprawiająca im nieustannie olbrzymią satysfakcję.
(Źródło: Centrum Edukacji Obywatelskiej)
