Urządzenia mobilne w edukacji

Pojawia się zatem pytanie, czy to popularne komórki nie przyczynią się bardziej do rewolucji w nauczaniu, niż komputery. Wyniki badań rynku telefonii komórkowej ukazują, że użytkownikami komórek są osoby w coraz młodszym wieku. Już nie gimnazjaliści i licealiści, ale także dzieci. Przykładowo w Wielkiej Brytanii 25% dzieci w wieku 7-10 lat posiada już telefon komórkowy. Na rynku amerykańskim Yankee Group szacuje, że za 3 lata 54% dzieci w wieku 8-12 lat będzie posiadaczami komórek. Według Urzędu Komunikacji Elektronicznej w 2006 r. nasycenie rynku w Polsce telefonami komórkowymi w grupie młodzieży (13-19 lat) wynosiło 91%.

Znaczenie urządzeń mobilnych w edukacji doceniają Brytyjczycy. Futurelab od dawna prowadzi badania z wykorzystaniem tych narzędzi w edukacji. Wiele ważnych i ciekawych wniosków zawiera raport “Handhelds – learning with handheld technologies”, który dostępny jest na stronie internetowej organizacji (PDF).

Rosnąca popularność telefonów komórkowych i innych urządzeń mobilnych sprzyja wykorzystaniu ich w procesie nauczania, ponieważ w pewnym sensie są to urządzenia „wszędobylskie” – towarzyszą swojemu posiadaczowi gdziekolwiek się on lub ona udaje. Dotyczy to tak telefonów, jak i palm topów, ultra-mobilnych PC-tów, konsoli gier i odtwarzaczy MP3. Większość z nich może obsługiwać tego samego typu programy i zasoby co komputery stacjonarne czy laptopy i umożliwia dostęp do narzędzi i treści edukacyjnych dla każdego etapu nauczania. Co więcej, te urządzenia mogą być przenoszone w kieszeni, a ich baterie starczają na niejeden dzień pracy.

Wykorzystaniem urządzeń mobilnych do nauczania interesuje się coraz więcej edukatorów na świecie. Dzieje się tak z kilku powodów – zachęcają do personalizacji nauczania i większej odpowiedzialności osoby uczącej się, ich łączna liczba w użytku przewyższa liczbę komputerów - są bardziej dostępne dla osób uczących się niż urządzenia stacjonarne, wreszcie – mogą być wykorzystane jako narzędzia edukacyjne w każdym miejscu i czasie – w domu, szkole i w jej szerokim otoczeniu. Do tego dochodzi niski koszt tych urządzeń – najbardziej zaawansowane wielofunkcyjne telefony i palmtopy są w sprzedaży za podobną cenę co najtańsze laptopy. Prawdopodobnie nie zmieni tego również pomysł laptopów za 100 dolarów w ramach globalnego projektu charytatywnego One Laptop Per Child, które wśród brytyjskich nastolatków już zyskały sobie określenie „craptop” (od angielskiego „crap” - bubel, tandeta). O wiele szybciej, nawet w ubogich społeczeństwach, rozwija się rynek telefonii komórkowej, wprowadzając do powszechnego użytku niedrogą i nowoczesna technologię informacyjną.

„Telefony komórkowe bezsprzecznie zdobyły sobie młodych ludzi i znalazły swoje miejsce w ich życiu” – mówi Graham Brown-Martin, założyciel firmy Handheld Learning, która promuje zastosowanie urządzeń mobilnych w nauczaniu i uczeniu się. „Ciągle uczymy korzystania z Worda i Powerpointa w sytuacji, gdy dzieci same wysyłają swoje filmy nagrane telefonami do YouTube.”

„To urządzenia mobilne staną się wkrótce głównymi narzędziami edukacji, gdy tylko dostosuje się do nich odpowiednie oprogramowanie edukacyjne i platformy nauczania, które będą pomagać młodzieży w różnych sytuacjach.” – uważa Mike Short z O2 Group, przewodniczący Mobile Data Association. Użycie kamery i poczty elektronicznej w telefonie pozwoli na bieżąco wysyłać raporty ze szkolnych wycieczek; wyszukiwarki internetowe w telefonie pozwolą wyszukać każdą informację potrzebną w danej chwili. Kolejny krok – jak zauważa Short - to tworzenie się społeczności uczących się, którzy za pośrednictwem komórek będą mogli pracować nad wspólnymi projektami w klasie, w domu lub nawet w podróży. I wcale nie jest to tylko „wirtualne” uczenie się i nauczanie pod szyldem Mobile 2.0.

Rekomendacje Futurelab odnośnie wykorzystania urządzeń mobilnych w edukacji:

I. Planowanie i wdrożenie - opracowanie planu działania integrującego użycie mobilnych urządzeń z istniejącą infrastrukturą ICT:

Musi istnieć autentyczny cel użycia urządzeń mobilnych w procesie edukacji.
Edukatorzy muszą być świadomi celów nauczania, które mają być osiągnięte poprzez wykorzystanie mobilnej technologii (z uwzględnieniem kultury nauczania, specyficznych treści i kompetencji).
Zauważono, że niedostateczna liczba urządzeń mobilnych w klasie przeszkadza w realizacji założonych celów.

II. Zasięg projektu – niezbędne jest zaangażowanie rodziców i powiązanie procesu edukacji w szkole i w domu. Z doświadczeń brytyjskich wynika, że niezbędne jest większe zaangażowanie edukatorów w tych domach, w których jest mały dostęp do nowej technologii.

III. Szkolenia nauczycieli – odpowiednie przeszkolenie nauczycieli jest kluczowe dla powodzenia projektu edukacyjnego:

Niezbędne jest powstanie społeczności współpracujących ze sobą i wspierających się osób, które będą razem pracowały nad projektem.
Istotne jest podejście do całej szkoły, a nie tylko wybranej klasy, jak również uwzględnienie wykorzystania urządzeń mobilnych na różnych przedmiotach.

IV. Technologia i system wsparcia – już na etapie planowania projektu należy dopasować proponowane działania do możliwości lokalnej infrastruktury, jak również postarać się zidentyfikować wszystkie potencjalne przeszkody w działaniu sieci i technologii:

Dostęp do Internetu powinien być zapewniony bezprzewodowo, zaś wszystkie urządzenia mobilne muszą odbierać sygnał z lokalnego rootera.
Przy projektach długofalowych należy rozwiązać kwestię przechowywania danych dotyczących projektów na serwerach.
Wszystkie urządzenia mobilne muszą być w pełni sprawne, aby wszyscy uczestnicy procesu nauczania mogli w pełni korzystać z projektu. Należy pozostawić kilka urządzeń w rezerwie.

V. Uczenie i nauczanie – aby zmaksymalizować korzyści z personalizacji, nowego podejścia pedagogicznego i innowacyjnych stylów nauczania, w nauczaniu należy przyjąć rolę osoby uczącej się:

Program nauczania musi kłaść nacisk na odpowiedzialność osoby uczącej się za wynik procesu nauczania.
Projekty, które odniosły największy sukces, wykorzystują narzędzia mobilne w celu uzyskania dostępu do treści edukacyjnych, w oparciu o które osoba ucząca się tworzy następnie swój własny przekaz edukacyjny z wykorzystaniem różnych mediów; celem lekcji jest nie tylko wykorzystanie zasobów, ale również ich tworzenie.
Ze względu na dość dużą znajomość urządzeń mobilnych, mniej czasu poświęca się na pokazywanie, jak z nich korzystać w edukacji, więcej na precyzyjne wytłumaczenie szerokich celów edukacyjnych lekcji.
Dobra integracji istniejących technologii w szkole (tablic interaktywnych, projektorów, oprogramowania i zasobów cyfrowych) sprzyja sprawniejszemu wykorzystaniu urządzeń mobilnych w codziennym nauczaniu i uczeniu się.