W tym wpisie zajmiemy się dodatkowymi pytaniami, które uruchamiają głębsze myślenie uczniów. Warto je uczniom zadawać z dwóch powodów - pogłębiamy ich myślenie oraz naprowadzamy na rozwiązanie danego problemu, pomagamy w jego rozwiązaniu. Tworzenie ich nie jest proste, najlepiej wcześniej przed lekcja mieć je przygotowane.
Zacznijmy od przykładu: Uczymy uczniów ułamków. Dajemy im do wykonania zadanie:
Masz dziewięć kół. Pokoloruj sześć z nich, a resztę pozostaw na biało. Jaka część wszystkich kółek pozostała niepokolorowana, jaki to ułamek?
Uczniowie wykonują część zadania polegająca na pokolorowaniu kółek i oświadczają, że pozostały 3 kółka niepokolorowane. Ale to nie jest odpowiedź, której oczekujemy, gdyż chcielibyśmy, aby uczniowie odpowiedzieli, że to jest trzecia część, czyli 1/3 całości.
Warto zadać pytanie uzupełniające, które skłoni ucznia do myślenia i naprowadzi na rozwiązanie.
Zaproponujemy cztery pytania i zastanowimy się jaki mają wpływ na proces uczenia się:
1. Jakich innych kolorów możesz użyć do zamalowania następnym razem?
Nie skłania ono ucznia do myślenia nad rozwiązaniem problemu. Kolor zamalowanych kółek nie ma nic wspólnego z określeniem, jaką część stanowią zamalowane kółka.
2. Dlaczego mówimy w tym zadaniu o ułamkach?
Pytanie „dlaczego” jest lepsze niż pierwsze, ale nadal nie jest ukierunkowane na poszukiwanie rozwiązania. Nawet jeśli uczeń odpowie na pytanie poprawnie, prawdopodobnie nie zbliży się do zrozumienia, jak określić ułamek.
3. Licznik to liczba zamalowanych kółek, a mianownik to całkowita liczba kółek. Jaki w takim razie otrzymujemy ułamek?
To pytanie skupione jest na potrzebnych informacjach, ale nie skłania ucznia do wysiłku myślenia. To nauczyciel zajmuje się myśleniem, a nie uczeń, który wykonuje tylko obliczenia.
4. Jak możesz wykorzystać swój obrazek, aby zdecydować, co zapisać jako licznik i mianownik? Czym różniłby się ten ułamek, gdybyś pokolorował jeszcze jedno kółko?
To pytanie kieruje ucznia do rozwiązania, przybliża ucznia do odpowiedzi na pytanie zawarte w zadaniu.
Na pewno można znaleźć więcej pytań uzupełniających, które mogą pomoc uczniowi w upraniu się z problemem i zachęcić go do myślenia.
Jak konstruować „dobre” pytanie uzupełniające?
Podstawą jest zastanowienie się jaki błąd w rozumowaniu może popełnić uczeń, jak może źle odczytać polecenie. Pytanie uzupełniające, uwzględniające to przypuszczenie, może pomoc uczniom uniknąć błędnego rozumowania.
Druga wskazówka, to udzielenie przez nauczyciela samemu sobie odpowiedzi na pytanie uzupełniające. Odpowiadając na nie można zauważyć, czy przybliża ono do oczekiwanego rozwiązania problemu.
Pytania uzupełniające warto mieć przygotowane przed lekcją, gdyż wymyślanie ich podczas lekcji może nie być proste.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl. Inspiracja artykułem Jim Heal z Edutopia.org.
