Dużo się mówi w edukacji o popełnianiu błędów, że jest cenne dla procesu uczenia się. Jednak uczniowie obawiają się popełniać błędy, gdyż są za nie karani krytyką lub słabym stopniem, a nie chcą się kompromitować przed koleżankami i kolegami. Przedstawię kilka działań prowadzących do zaprzyjaźnienia się z popełnianiem błędów.
Ten rok szkolny można zacząć od zaprzyjaźnienia się z błędem. Dużą rolę ma w tej sprawie do odegrania nauczyciel. Powinien zapewnić uczniów, że:
- popełnianie błędów w trakcie procesu uczenia się, jest nieuchronne i nie świadczy o mniejszej inteligencji,
- błędy mogą posłużyć do lepszego zrozumienia i późniejszego sukcesu,
- uczniowie nie będą karani za popełnianie błędów w trakcie, gdy się czegoś uczą,
- każdy błąd będzie mógł być poprawiony.
Nie jest to wcale łatwe, aby za tymi postanowieniami stanąć jako nauczyciel. To co jest z nimi w sprzeczności, to ocenianie. Bo z jednej strony mówimy – popełniajcie błędy i uczcie się na nich, a z drugiej stawiamy uczniom słabe oceny za prace z błędami. Aby poradzić sobie z tą trudnością, trzeba oddzielić ocenianie bieżące od oceniania sumującego. W czasie, gdy uczniowie się uczą nie powinniśmy stawiać im stopni, tylko oceniać kształtująco (przekazywać informację zwrotną), na koniec działu lub semestru można zapowiedzieć sprawdzian oceniany sumująco, czyli przy pomocy stopnia. Sprawdzian podsumowujący zawsze powinien mieć możliwość poprawienia.
Nauczyciel powinien oswoić uczniów z popełnianiem błędów, może to zrobić na kilka sposobów:
- Poprzez poproszenie uczniów, aby przypomnieli sobie doświadczenia ze swego życia, gdy dzięki wysiłkowi i ćwiczeniom zaczęli popełniać mniej błędów i cieszyli się przyjemnością sukcesu. Może to być doświadczenie z jazdą na rowerze, grą w siatkówkę, grą na instrumencie itp.
- Można zachęcać uczniów do podejmowania ryzyka, które nie będzie okupione karą.
- Potrzeba też wydłużyć czas oczekiwania na odpowiedź, jeśli jest krótki, to uczniowie „strzelają” odpowiedzi, jeśli mogą się zastanowić to ich odpowiedzi są bardziej przemyślane.
- Można też kłaść nacisk na wyjaśnienia, a nie tylko na odpowiedź na pytanie. Zachęcać uczniów do uzasadnienia swojej odpowiedzi.
- Zachęcać uczniów do dyskusji na temat odpowiedzi na pytanie i na temat popełnianych błędów.
- Dzielenie się własnym doświadczeniem z popełniania błędów i pokazywanie przykładów znanych ludzi, których błędy doprowadziły do późniejszej perfekcji.
- Można omówić z uczniami często popełniane błędy, jak np.: zamieszczanie nieprzemyślanych wpisów w mediach społecznościowych; zbyt szybkie ocenianie ludzi na podstawie ich wyglądu lub początkowych interakcji; rozpoczęcie pracy bez dokładnego zapoznania się z instrukcją; szybkie czytanie bez zrozumienia; wybieranie pierwszej odpowiedzi wielokrotnego wyboru, która wydaje się prawidłowa, bez sprawdzania innych opcji.
- Można przedstawiać uczniom błędne rozwiązywanie zadań i polecić im odnalezienie błędu/ów.
Omówienie tych sytuacji pozwala uczniom zobaczyć, że wszyscy popełniają błędy. I że praca z błędem może pomoc w tym, aby go nie popełnić w przyszłości. Promuje to postrzeganie popełniania błędu jako okazji do rozwoju, a nie jako edukacyjnej porażki.
Rozwijając siłę wytrwałości w obliczu nieuniknionych niepowodzeń, błędów i pomyłek, pomagamy uczniom zaprzyjaźnienie się z błędami i traktowanie ich jako naturalny element uczenia się.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką oceniania kształtującego. Współpracowała z Centrum Edukacji Obywatelskiej tworząc programy szkoleń i kursów. Jest autorką książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: OK nauczanie. Inspiracja artykułem Judy Willis z Edutopia.org.
Ostatnie komentarze
Zamiast krzyczeć "CISZA!!!", lepiej kilkakr...