„Równość szans edukacyjnych – zdefiniowana nie tylko jako dostęp do zasobów, ale przede wszystkim jako wsparcie adekwatne do indywidualnych potrzeb – to cecha dojrzałych społeczeństw, bo może ją zagwarantować jedynie wysokiej jakości, publiczny, bezpłatny system oświaty” – piszą autorzy rekomendacji „PowerED. Jak przeciwdziałać wykluczeniom w edukacji?”. W powstanie dokumentu zaangażowanych było ponad 40 ekspertów i ekspertek – nauczycieli, samorządowców, przedstawicieli organizacji pozarządowych, a także przedsiębiorstw prywatnych. Jak zatem zorganizować szkołę, by wyrównywać szanse polskich uczniów?
- Tylko 34 proc. polskich 13-latków czuje wystarczające wsparcie ze strony nauczycieli, a wśród 15-latków – zaledwie 21 proc. dziewcząt i 31 proc. chłopców. To najgorszy wynik w Europie.[1]
- Aż 13 proc. polskich rodzin nie może sobie pozwolić na zakup korepetycji dla dziecka, mimo deklarowanych chęci.[2]
- 15 proc. Polaków w wieku 15-64 lata ma wykształcenie gimnazjalne, podstawowe lub niepełne podstawowe, więc może nie umieć pomóc dziecku w nauce.[3]
To zaledwie kilka danych obrazujących źródła i rodzaje nierówności edukacyjnych w Polsce. Autorzy rekomendacji „PowerED. Jak przeciwdziałać wykluczeniom w edukacji?” wskazują ich znacznie więcej. W zespole redagujących dokument znaleźli się przedstawiciele m.in.: Stowarzyszenia Dobra Edukacja, Fundacji Szkoła z Klasą, Kulczyk Foundation, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Fundacji Orange, Learnetic, Escola, IBM Polska, Instytutu Badań Edukacyjnych, Warszawskiego Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych, a także szkół podstawowych w Puławach, Krakowie, Błoniu, Olsztynie.[4]
Oprócz diagnozy, jak różne rodzaje wykluczenia wpływają na brak równego dostępu do adekwatnego wsparcia edukacyjnego, rekomendacje skupiają się na wskazaniu praktycznych i możliwych do realizacji działań, które mogą podjąć firmy, organizacje pozarządowe i samorządy, aby wesprzeć lokalne szkoły w redukowaniu tych wykluczeń.
Dlaczego to tak ważne? Ponieważ pozwala zapobiegać sytuacji, w której dziecko nie realizuje swojego potencjału rozwojowego z przyczyn pozostających częściowo lub całkowicie poza jego wpływem. Niezrealizowany potencjał naszych dzieci to zagrożenie zarówno dla ich przyszłości, jak i perspektyw gospodarczych naszego kraju.
Pod koniec 2020 roku, przygotowując się do wydarzenia PowerED, zadaliśmy sobie pytanie, co możemy zrobić jako organizacja pozarządowa, żeby wyrównywać szanse edukacyjne polskich dzieci – tłumaczy Andrzej Pieńkowski z Katalyst Education, organizacji non-profit, która zainicjowała dyskusję o nierównościach. – Zależało nam, aby wszyscy dostrzegli, jak wiele można zmienić po zamknięciu drzwi na 45 minut lekcji, jak wiele można zmienić w jednej klasie, w jednej szkole, by lepiej pomagać uczniom pozbawionym wsparcia edukacyjnego.
Zalecenia wypracowane przez ekspertów zostały zebrane w 5 rekomendacji dotyczących: budowania relacji, wykorzystania technologii, rozwijania kompetencji kluczowych, dostosowywania przestrzeni szkolnej i podejścia do realizacji podstawy programowej.
Każda z nich zakończona jest przykładami działań, które mogą podjąć samorządy, firmy i organizacje pozarządowe, aby pomóc szkolnym społecznościom w niwelowaniu nierówności.
Wśród wymienionych wskazówek znajdziemy zarówno te dotyczące zakupu sprzętu komputerowego i modernizacji sieci internetowej, jak i wsparcia szkoły w zmianie sposobu zarządzania, finansowania pomocy psychologicznej, budowania sieci wymiany doświadczeń, pomocy nauczycielom przy kontekstualizacji podstawy programowej, czy audytu podręczników, ale również kształcenia dualnego i wizyt uczniów w zakładach pracy.
Nie formułujemy rekomendacji dla rządu, nie jesteśmy w stanie zaproponować rozwiązań dla wszystkich problemów, które dostrzegamy. Wolimy zidentyfikować kilka obszarów, co do których jesteśmy przekonani, że da się w nich zapewnić dzieciom równy start – zaznacza Anna Stokowska z Katalyst Education. – W rekomendacjach proponujemy, jak metodą małych kroków i w granicach prawa oświatowego zmienić sposób działania szkoły na bardziej inkluzywny, nowoczesny i sprzyjający rozwojowi wszystkich uczniów.
Rekomendacje „PowerED. Jak przeciwdziałać wykluczeniom w edukacji?” można pobrać ze strony: www.power-ed.pl.
Dokument skierowany jest przede wszystkim do:
- prywatnych podmiotów gospodarczych, działających na lokalnym rynku,
- działów CSR (corporate social responsibility) prywatnych przedsiębiorstw i korporacji chcących kierować swoje programy do szkół,
- prywatnych darczyńców i potencjalnych sponsorów,
- organizacji pozarządowych,
- samorządów i innych organów prowadzących szkoły.
Organizatorem wydarzenia PowerED była fundacja Katalyst Education, tworząca darmowe cyfrowe narzędzia edukacyjne (Pi-stacja, Mapa Karier) oraz Elektrownia Powiśle.
Przypisy:
[1] WHO (2018). Spotlight on Adolescent Health and Well-being.
[2] Obliczenia własne na podstawie raportu Efektywna Edukacja Konfederacji Lewiatan (2016).
[3] GUS (2019). Kapitał ludzki w Polsce w latach 2014–2018
[4] Pełna lista jest dostępna w rekomendacjach “PowerED. Jak przeciwdziałać wykluczeniom w edukacji?”, www.power-ed.pl.
