Centrum Nauki Kopernik przyznało Nagrodę Przewroty za najbardziej nowatorskie i śmiałe działania, zmieniające edukację. W kategorii ogólnopolskiej zwyciężył Instytut Dobrej Śmierci, a lokalnej – Oświatowe Centrum Nauki i Techniki w Wodzisławiu Śląskim. Nagrodę specjalną otrzymał Janusz Laska – pomysłodawca i inicjator programu Klub Młodego Odkrywcy. Podczas gali finałowej 24 maja 2024 roku, laureaci otrzymali autorskie statuetki, stworzone przez Centrum Nauki Kopernik oraz nagrody finansowe w wysokości 20 000 złotych.
Nagroda Przewroty
Centrum Nauki Kopernik ustanowiło Nagrodę, aby poznać i docenić inspirujące działania edukacyjne, realizowane w różnych zakątkach kraju. Nazwa Nagrody nawiązuje do odkrycia przez Mikołaja Kopernika heliocentrycznej budowy Układu Słonecznego, co doprowadziło nie tylko do przewrotu w astronomii, ale też zapoczątkowało zmianę sposobu myślenia o świecie i miejscu, w jakim znajduje się człowiek. Nieco ponad 100 lat temu John Dewey postulował przewrót kopernikański w edukacji. Porównywał dziecko do Słońca, wokół którego powinny krążyć poczynania wychowawcze.
Do pierwszej edycji zgłoszono aż 366 inicjatyw. Kapituła wewnętrzna, złożona z pracowników Kopernika, wybrała 10. finalistów (5. w kategorii ogólnopolskiej i 5. w lokalnej). Następnie kapituła honorowa pod przewodnictwem Roberta Firmhofera, dyrektora naczelnego Centrum Nauki Kopernik, wybrała dwie zwycięskie inicjatywy.
Liczba zgłoszeń przewyższyła nasze oczekiwania! To potwierdza, jak twórcze jest środowisko edukacyjne w Polsce – powiedział Robert Firmhofer po obradach kapituły honorowej. – Liczymy na to, że Nagroda Przewroty skłoni środowisko, które pragnie rozwoju nowoczesnych metod i form uczenia się, do podjęcia dyskusji o kształcie edukacji, do szukania odpowiedzi na pytanie, jakiego przewrotu potrzebuje dziś edukacja, by najlepiej odpowiadać na wyzwania przyszłości – dodał.
Laureaci
Centrum Nauki Kopernik rozumie edukację bardzo szeroko – jako cały ekosystem, obejmujący różnorodne spektrum środowisk edukacyjnych. Zgłaszać można było działania prowadzone w szkole i w domu, w świecie wirtualnym i rzeczywistym, dla dzieci i dla dorosłych. Kapituła postanowiła nagrodzić dwie bardzo różniące się od siebie inicjatywy. Pierwsza z nich powstała z myślą o dorosłych i konieczności radzenia sobie z emocjami. Druga pozwala dzieciom zdobywać praktyczne umiejętności i zmienia szkołę.
Instytut Dobrej Śmierci to przestrzeń dialogu i edukacji o umieraniu, śmierci i żałobie.
Oswojenie odejścia jest trudne, a mierzy się z nim każdy człowiek. Inicjatywa proponuje szkolenia, spotkania oraz warsztaty i ma na celu podniesienie poziomu wiedzy o procesie umierania, o różnorodności pochówków i pożegnań oraz zwiększenie świadomości dotyczącej możliwości niesienia i otrzymywania wsparcia. Instytut przełamuje tabu poprzez otwartą rozmowę o śmierci jako naturalnej i nieuniknionej części życia. Choć jego działania skierowane są przede wszystkim do dorosłych, powszechna edukacja na temat śmierci mogłaby przyczynić się do poprawy dobrostanu każdego i każdej z nas.
Ja nie wiem, czy to jest do końca taki trudny temat – powiedziała podczas gali Maria Puchalska, dyrektorka ds. operacyjnych Instytutu – To jest temat bardzo ludzki, z którym się kiedyś wszyscy zmierzymy. Myślę, że warto rozwijać w sobie jakąś taką celebrację życia, co w moim przekonaniu idzie także przez celebrację śmierci. Tych momentów, które są trudne. Bo zarówno te momenty, jak i szczęście pojawiają się i warto je przyjmować tak samo.
Ja się autentycznie wzruszyłam, kiedy zostałyśmy przywołane na scenę – dodała Anja Franczak, założycielka Instytutu – To bardzo motywuje do dalszej pracy. Potwierdza, że to, co robimy, rezonuje ze światem. I że jest dużo osób, które nas wspierają. Dzięki Nagrodzie Przewroty możemy też w końcu wynająć sobie biuro.
Oświatowe Centrum Nauki i Techniki to multidyscyplinarne pracownie naukowe i artystyczne:
mechatroniczna, stolarska, modelarska, krawiecka, ceramiki i rękodzieła, artystyczna oraz sensoryczno-plastyczna. Uczniowie szkół podstawowych oraz przedszkolaki z powiatu wodzisławskiego przychodzą tu raz w tygodniu na zajęcia. Przez cztery dni uczą się w swoich placówkach, a jeden spędzają w pracowniach. Inicjatywa została wprowadzona przez samorząd do oficjalnego trybu nauczania w Wodzisławiu Śląskim. To rozwiązanie ułatwia nauczycielom realizację uczniowskich projektów badawczych, pomaga także łączyć teorię z praktyką i wspierać rozwój kompetencji nieujętych w programie nauczania.
Największą przyjemność sprawia obserwowanie dzieci – jak się rozwijają, jak się cieszą z tego, co zrobiły. Czego się dowiedziały, co odkryły. Ta nagroda jest dla mnie dużym zaskoczeniem, docenieniem mojej pracy, moich pomysłów, no i takim potwierdzeniem tego, że rzeczywiście dobrze to robimy i w tym kierunku powinniśmy iść – Emilia Kopiec, pomysłodawczyni inicjatywy. Dodała także, że już planuje otwarcie kolejnej pracowni. Tym razem muzycznej.
Centrum Nauki Kopernik zdecydowało się także przyznać nagrodę specjalną. Jej laureata nominowali i wybrali pracownicy Kopernika. Został nim Janusz Laska – geolog, nauczyciel geografii i przyrody, działacz społeczny, założyciel Kłodzkiego Towarzystwa Oświatowego.
To pomysłodawca i współtwórca programu Klub Młodego Odkrywcy (KMO) – otwartej sieci edukacyjnej, której celem jest uczenie się w działaniu, a także umożliwienie dzieciom
i młodzieży rozwijania umiejętności takich jak komunikacja, współpraca, krytyczne myślenie, rozwiązywanie problemów. Na początku projekt realizowany był przez Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe w ramach programu „Równać Szanse” Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności i Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży. Potem rolę opiekuna programu przyjęło Centrum Nauki Kopernik. Dziś w Polsce działa około 1000 klubów, a ich międzynarodowa sieć obejmuje Gruzję, Armenię, Ukrainę, Rumunię i Etiopię.
Ta nagroda to docenienie tego, co zrobiłem dawno temu. 26 lat temu powstał pierwszy klub, a potem przekazałem ten projekt Centrum Nauki Kopernik. Dzięki temu inicjatywa Klubów Młodego Odkrywcy ciągle żyje i okazuje się atrakcyjna dla tylu młodych ludzi – powiedział Janusz Laska podczas gali.
Statuetka
Statuetka, którą otrzymali laureaci, podkreśla stojącą za nagrodą ideę. Ma też bardzo… przewrotny charakter. Aby zaprezentować ją w pełnej krasie, trzeba się natrudzić. Podobnie jest z innowacjami. Ich twórcom rzadko kiedy udaje się od razu osiągnąć cel. Muszą wykazać się uporem i niezłomnością, pokonać wiele przeszkód, podjąć niezliczone próby, by osiągnąć cel. Na pierwszy rzut oka statuetki nie można ustawić tak, by zachowywała się stabilnie. Kiedy w końcu – po kilku eksperymentach – to się udaje, efekt jest zachwycający.
Więcej informacji o laureatach, finalistach i Nagrodzie Przewroty można znaleźć na stronie internetowej: https://www.kopernik.org.pl/nagroda-przewroty.
(Źródło: CN Kopernik)
